زیست بوم

آتش‌سوزی استهبان - مدیریت بحران یا بحرانِ مدیریت؟!

نمایش از پنج شنبه, 07 شهریور 1392 11:16

رسول حاجی باقری

بازدید: 5457

رسول حاجی باقری

داستان از حوالی ظهر روز 25 تیر ماه 1392 شروع شد. آتش از 2 یا 3 نقطه در منطقۀ کوه تودج استهبان آغاز گردید و چنان تخریبی به جا گذاشت که تا به حال در منطقه سابقه نداشته است! هنوز علت آن مشخص نشده است اما با توجه به شواهد موجود و اظهار نظر مدیر کل منابع طبیعی فارس، احتمال عمدی بودن آن بسیار بیشتر است. چرا که شروع آتش از چند نقطه بوده است و این کمی عجیب به نظر می‌رسد! آتش سوزی در منابع طبیعی و جنگل ها امری اجتناب ناپذیر است اما نحوۀ اطفاء آن و مدیریت موضوع بحثی است که حداقل در فاجعه پیش گفته قابل تامل است. می شد این فاجعه را - که در نیمروز سه شنبه و حوالی ظهر آغاز شده بود – در همان ساعات اولیه مهار نمود، شاید خبر رسانی بسیار دیر هنگام رئیس منابع طبیعی شهرستان به فرمانداری (ساعت 6 بعد از ظهر!) و بسیاری دلایل دیگر به این بحران انجامید. به هر روی، آنچه نباید، به وقوع پیوست! آتش پس از پنج روز تخریب، بطور کامل خاموش شد. در این مدت بسیاری از مردم، مالکان و گروه‌های دوستدار محیط زیست، تمام تلاش خود را به کار گرفتند تا فاجعه را به حداقل برسانند. حضور رئیس اداره منابع طبیعی شهرستان در منطقه، تنها در روز سوم آتش سوزی کمی عجیب و غیر مسئولانه به نظر می‌رسد! این در حالی است که مسئولین ادارات منابع طبیعی شهرستان های فسا، داراب با تعدادی از نیروهای تحت امر خود در منطقه حضور داشتند. فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی فارس، سرهنگ اسلامی دوست با اظهار این نکته که "اگر به ما خبر داده بودند این فاجعه رخ نمی داد"، بر سوء مدیریت رئیس اداره منابع طبیعی استهبان صحه گذاشت، بگذریم...!

پس از اتمام کامل آتش سوزی، ادامه فعالیت لازم به نظر می رسید. به همین دلیل برگزاری نمایشگاه عکسی از این رخداد برنامه ریزی شد و از 2 تا 28 امرداد 1392 نمایشگاهی با نام «زمستان نیست، این جنگل سوخته است...» در استهبان برگزار شد و روز 29 مرداد، حضور مهندس محمد درویش در مراسم اختتامیه نمایشگاه، جمعیت زیادی را به سالن برگزاری کشاند. مراسم با حضور حجه الاسلام خاوری، امام جمعه محترم استهبان، مهندس سقایی نماینده مردم استهبان و نی ریز در مجلس شورای اسلامی، چند نفر از اعضاء شورای اسلامی منتخب شهرستان، رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استهبان، معاون جهاد کشاورزی استهبان و ... برگزار شد.
در ابتدای جلسه آقای خاوری، امام جمعه ی محترم استهبان، از زیبایی ها و خلاقیت های طبیعت گفتند. سپس ادامه دادند اتفاق، پیش آمده است و آنچه نمی باید، شد! ما باید سعی در جبران این حادثه داشته باشیم اتفاقاتی این چنین منحصر به استهبان نیست و همه جا اتفاق می افتد، وسعت زیاد آتش سوزی استهبان، آن را حساس کرده است. آقای خاوری در نماز جمعه ی 92.4.28 اعتراض شدیدی به نحوه مدیریت این واقعه کرده بود.

در ادامه مهندس سقایی، نماینده مردم استهبان و نی ریز در مجلس شورای اسلامی، از گروه های دوستدار محیط زیست به خاطر برگزاری این نشست تشکر کردند. سقایی آتش سوزی کوه تودج استهبان را زنگ خطری برای همه دانستند. وی گفت: یکی از مشکلات شرق فارس، بحران دریاچه بختگان است. حداث سدهای بالا دست دریاچه بختگان و عدم تامین حق آبه ی دریاچه، منجر به نابودی آن و در ادامه، نابودی کشاورزی و باغداری منطقه خواهد شد. در ادامه، ایشان گذری به مسئله ی راه گشای به "باغ جوزا" استهبان زدند. سقایی قاطعانه مخالفت خود با راه گشایی به "باغ جوزا" را اعلام نمود که با تشویق مداوم حضار مواجه گردید. هم چنین از اعضای جدید شورای شهر خواستند تا در حفظ منطقه ی "کوه بَش و باغ جوزا" تلاش نمایند، راه تغییر یافته را به حالت اولیه بازگردانند و شیب ابتدای راه و بتن ریزیهای ایجاد شده در مسیر راه تخریب کنند تا هیچ گونه وسیله ی نقلیه ای نتواند تردد نماید. ایشان بیان نمودند که نباید یک باغدار راضی باشد که درختان بسیار و طبیعت از بین برود، فقط برای این که او بتواند راه ماشین رو به باغ خود داشته باشد. هیچ کس مخالف راه سازی نیست اما ساختن راه شرایط خاصی دارد. در مورد بحث اصلی که آتش سوزی کوه تودج بود نیز سقایی اظهار داشت که از همان ساعات اولیه گزارشاتی می رسید و در پی آن بنده به وزیر جهاد کشاورزی تذکر داده ام. آتش سوزی های مختلف کشور در تیرماه، نشان از ضعف مدیریت در جهاد کشاورزی و محیط زیست دارد. پیگیری های متعددی شده است و امیدواریم که با گرفتن اعتبار بتوانیم منطقه را دوباره احیاء نمائیم.
احمد گلزار عضو شورای شهر جدید شهرستان استهبان، دیگر سخنران جلسه بود. وی با انتقاد شدید از نحوه ی مدیریت این بحران اظهار داشت: آتش سوزی اخیر بسیار بد مدیریت شد. ما نمی توانیم خود و مردم را فریب بدهیم. به هر حال به عنوان یک شهروند استهبانی به هیچ وجه برایمان قابل قبول نیست. ضعف مدیریت مشهود است از مردم و مسئولین به ویژه مهندس سقایی درخواست می کنم که برخورد کنند، این اتفاق قابل کنترل بوده است. ما هر چه ضربه خورده ایم از نجابتمان است. ما باید از حق خود و شهر خود دفاع کنیم. این همه سکوت عیب است، این همه نجابت عیب است. جوانی که با دهان روزه به مقابله با آتش می رود را در همه جای دنیا می پرستند، چرا در اینجا با وی برخورد می کنند؟ برخی مسئولین به دلیل کم حوصلگی و ضعف، به کارهایی که نباید دست می زنند! فقط این را بدانید که ما برای دفاع از حق مردم ساکت نخواهیم نشست. ما باید در عرصه های مختلف طوری کار کنیم که دیگران بدانند ما تغییر کرده ایم. در آخر دو خواهش دارم: 1- مسئولین کم کار و ضعیف اگر مردانگی در وجودشان است، حداقل از مردم عذر خواهی کنند. 2- از نماینده محترم توقع داریم به طور جدی پیگیر جبران خسارات مالی این فاجعه باشند.

در ادامه ی برنامه، مهندس محمد درویش مهمان ویژه مراسم، در خصوص تخریب های زیست نقاط مختلف محیطی کشور توضیحاتی دادند. محور اصلی صحبت های وی اثرات این تخریب ها بر زندگی مردم و نیز نقش مردم و گروه ها در پیشگیری از این وقایع بود.