یادمان

«تپه میل»اثر فراموش شده ساسانی در نزدیکی پایتخت

تپه میل یکی از آثار دوره ساسانی در استان تهران است که به دلیل کاوش‌های اندکی که در آن صورت گرفته، مجهولات و معماهای زیادی را در خود جای داده است.

به گزارش خبرنگار ایلنا، آثار دوره ساسانی همواره با نام استان فارس همراه بوده است و همیشه این مساله در ذهن‌ها نقش بسته که برای دیدن آثار این دوران باید به استان فارس یا استان‌های جنوبی کشور سفر کنیم، در حالی که درست در نزدیکی پایتخت در استان تهران با یکی از آثار ارزشمند دوران ساسانی روبرو هستیم که معرفی و پرداختن به آن به عنوان یک جاذبه گردشگری و یک اثر منحصر به فرد تاریخی هرگز به صورت شایسته‌ای صورت نگرفته است.

«تپه میل» در ۱۲ کیلومتری جنوب شرقی شهر ری هرچند که روزگاری پایگاه اصلی باستان‌شناسی ری بوده است، اما امروز از جنب و جوش و هیاهوی کاوش، مرمت و بازدید گردشگران خالی است و با وجود مجهولات زیاد آن کسی به دنبال حل معمای تپه میل نیست.

یکی از این سوالات بی‌جواب در مورد تپه میل کاربری آن است. هرچند که بر روی تابلو ورودی آن اسم آتشکده ساسانی به چشم می‌خورد، اما باستان‌شناسان نظر یکسانی در مورد آن ندارند، از طرف دیگر این بنا به نام تپه میل معروف است و «میل» به معنای راهنماست.

فرشید مصدقی امینی (باستان‌شناس و پژوهشگر پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری کشور) در این باره می‌گوید: «این بنا، شبیه یک آتشکده نیست؛ بلکه بنایی است که بر محیط اطراف اشراف دارد و در مسیر تجاری و ارتباطی نیز قرار داشته است.

احتمالات زیادی در مورد کاربری تپه میل وجود دارد، برخی معتقدند؛ تپه میل آتشکده بوده، برخی هم بر این نظر هستند که ممکن است؛ تپه راهنما، کوشک یا یک سربازخانه و منطقه نظامی باشد.

همین مساله که احتمالات زیادی در مورد کاربری آن مطرح شده است، نشان می‌دهد که نیاز به کاوش در این منطقه و تپه‌های اطراف آن وجود دارد.»

از ورودی تپه میل تا ورودی بنا در بالای تپه، مسیر و پلکانی چوبی قرار دارد و بخش‌های کاوش شده نیز با سقفی محافظت می‌شود٬ مصدقی اظهار می‌کند: «مرمت این اثر هر سال باید تجدید شود، اینکه تنها سقف بزنیم به معنای آن نیست که تا  ۱۰سال دیگر لازم نیست؛ کاری انجام دهیم.»

بر اساس گفته‌های این باستان‌شناس، اولین بار تیم دمورگان؛ باستان‌شناس فرانسوی در سال ۱۹۰۹ بررسی‌های میدانی را در تپه میل انجام داده‌اند و در سال ۱۹۱۲ نیز نقشه آن را منتشر می‌کنند. بعد از آن این اثر، مدت‌ها به فراموشی سپرده می‌شود تا باستان‌شناس دیگری به نام اشمیت در ری شروع به کار می‌کند و عکس‌های هوایی این منطقه را چاپ می‌کند.

پس از آن پایان کار اشمیت، تیم باستان‌شناسی یحیی کوثری و سپس زرین‌تاج شیبانی در نیمه دوم دهه ۷۰ کاوش‌ها و مرمت‌هایی را در این منطقه انجام می‌دهند؛ اکنون آنچه در تپه میل از نتیجه کاوش‌ها، مرمت‌ها، طراحی راه‌پله‌ها و سقف به چشم می‌خورد، برای آن دوره است و پس از آن کاری بر روی این اثر انجام نشده است.

مصدقی در مورد اینکه چرا پس از گذشت سال‌ها هیچ کاوش و مرمتی در این منطقه صورت نگرفته است، گفت: «این مساله هم به مشکلات بودجه‌ای باز می‌گردد و هم به تغییرات مداوم سیاست‌ها و برنامه‌ها؛ همواره با تغییر مدیریت در کشور ما سیاست‌ها فراموش می‌شود؛ برنامه‌ها تغییر می‌کند، در حالی که در مورد مسائل فرهنگی نیاز به برنامه‌های پایدار است؛ برای نمونه هیچ‌گاه نمی‌بینیم که با تغییر رئیس جمهور در فرانسه، مدیر موزه لوور نیز تغییر کند، زیرا او حافظ یک فرهنگ است و برنامه‌ها و سیاست‌های بلند مدتی را دنبال می‌کند، اما اینجا ما همواره با تغییر مدیر و در پی او با تغییر برنامه‌ها و سیاست‌ها روبروهستیم.»

• < قبلی
• بعدی >