یادمان

«تاریخی» مهم‌تر است یا «فرسوده»؟

تا کنون چه میزان به بحث «حفاظت از بافت‌های تاریخی و فرسوده» در کنار یکدیگر فکر و توجه کرده‌ایم؟ بافت‌هایی که با هر برنامه‌ریزی و نوع تمایلات مدیران شهری رنگ عوض می‌کند تا یا با خاک یکسان و جایش برجی بالا بیاید، یا حفاظت شود برای مرمت و بهره‌برداری هتل و رستوران.

به گزارش خبرنگار میراث فرهنگی ایسنا، نصرالله پژمانفر، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی کمتر از یک هفته‌ قبل از تهیه‌ طرح «حفاظت از بافت‌های تاریخی و فرسوده» و در اولویتِ بررسی قرار دادن آن در مجلس شورای اسلامی خبر داد، ‌طرحی که برای نخستین‌بار به دو بافت «تاریخی» و «فرسوده» به طور همزمان توجه می‌کند.

اما در قدم نخست، یعنی در عنوان طرح یک نکته‌ی مهم وجود دارد، کلمات «تاریخی» و «فرسوده» قرار است هر دو با هم و به یک اندازه مورد توجه قرار گیرند! یعنی بحثی که تا کنون و در طول سال‌های گذشته میان شهرداری و میراث فرهنگی دعوا راه انداخته که کدام بافت یا بنا فرسوده و کدام یک تاریخی هستند؟ قرار است در قالب یک طرح باشند!

اصلا در شرایطی که به بسیاری از بافت‌های تاریخی در شهرهای مهم، کهن و ارزشمند کشور نه تنها هیچ توجهی نمی‌شود بلکه هر روز طرح‌های جدیدی برای تخریب و ساخت و سازهای متفاوت جای آن‌ها تهیه و به راحتی تصویب و ابلاغ می‌شود، لزوم قرار گرفتن این دو عنوان در کنار یکدیگر چه قدر ارزشمند و حائز اهمیت است؟ و آیا در کل کار درست و جایزی است؟

با در نظر گرفتن این نکته که تا کنون در سازمان میراث فرهنگی و گردشگری چیزی تحت‌عنوان احیا و مرمت بافت‌های فرسوده وجود نداشته و حتی چنین بافت‌هایی فهرستی ملی نیز برای ثبت شدن ندارند! لزوم توجه به این نوع بافت‌ها که در طول چند سال گذشته شهرداری تلاش می‌کند بخش‌های تاریخی را نیز بخشی از آن‌ها محسوب و تخریب‌شان کند، چقدر است!

اصل مطرح شدن و آغاز بررسی‌ها درباره‌ی این طرح از زمان حضور محمدعلی نجفی در سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در دست تهیه است و تا کنون چند بار متوقف و حتی اصلاحیه‌هایی روی آن خورده، تا امروز به کمیسیون فرهنگی مجلس راه پیدا کرده است.

طرحی که به اعتقاد برخی کارشناسان باید موارد مختلف و مهم این حوزه با هدف حفاظت از بافت‌ها و بناهای تاریخی در آن مدنظر قرار گیرد. یعنی دادن میزان تراکم به بناهای در دست ساخت، میزان توجه و نوع مدیریت در بافت‌های تاریخی و غیر تاریخی که باید یکسان مورد توجه قرار گیرند، تشویق مالکان بناهای تاریخی برای حضور در فضاهای فرهنگی و توجه به مساله‌ی عدم‌النفع مالکان بناهای تاریخی در فضایی غیر از بافت‌های تاریخی باید مهم و مورد توجه باشند.

به گفته‌ پژمانفر، مجلسی‌ها تا کنون‌ 50 امضا جمع کرده‌ا‌ند و این طرح را جزو طرح‌های اولویت‌دار قرار داده‌اند و تلاش می‌کنند تا نوبت بررسی آن را جلو ببرند تا در همین مجلس بررسی و تصویب شود.

هرچند ناظر شورای عالی میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی به این نکته‌ مهم تاکید کرده است که «در این طرح به دنبال این هستیم که به بهانه بافت فرسوده، میراث فرهنگی را از بین نبرند. برخی آثار، فرسوده تلقی می‌شود، اما همین‌ها اگر بازسازی و مرمت شوند می‌توانند حتی از لحاظ اقتصادی درآمدزایی داشته باشند. ما درباره این مساله هم طرح داریم که این آثار بعد از مرمت،‌ با همین شکل تجاری شوند؛ مثلا به عنوان هتل و اقامتگاه مورد استفاده قرار گیرند.» اما چقدر می‌توان این ایده را در کشور اجرایی کرد؟ آیا باید همه‌ی بناهای تاریخی در سطح کشور را به هتل و رستوران تبدیل کرد؟ آیا در این شرایط ارتقای کیفی زندگی افراد در اولویت است یا تبدیل کل شهر به مکانی برای حضور گردشگران؟

از سوی دیگر در حال حاضر و تا زمانی که این طرح به طور کامل و برای همه‌ افراد عمومی نشود، نمی‌توان هیچ نظر و قضاوتی داشت، اما نوع تخصص و نظرات کارشناسانی که در تهیه‌ مصوبات این طرح دخیل بوده‌اند نیز مهم و موثر است.

وی همچنین تاکید کرده است؛ «متاسفانه گاهی شاهد هستیم که بافت تاریخی از ثبت خارج می‌شود و شهرداری به بهانه این که این‌ها بافت فرسوده هستند مجوز تخریب می‌دهد. این مسیر اشکال دارد که باعث می‌شود یک اثر تاریخی از ثبت خارج شود. ما در این طرح می‌خواهیم خلاء قانونی برطرف شود و هر قاضی به راحتی نتواند یک اثر تاریخی را از ثبت خارج کند.»

در حالی پژمانفر این صحبت‌ها را مطرح می‌کند که یکی از اولویت هایی که از زمان آغاز خروج از ثبت آثار تاریخی در سطح کشور مطرح می‌شود همین خلاهای قانونی و نبود آشنایی کافی قضات در دادسراها و دادگاه‌ها در حوزه‌ی میراث فرهنگی است، صحبت‌هایی که به نظر می‌رسد تا کنون فقط در حد حرف باقی مانده‌اند.

با این وجود با توجه به صحبت‌های این عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی که تاکید کرده است به آقای جهانگیری معاون اول رئیس جمهور نامه نوشته و وی نیز دستور پیگیری صادر کرده است، هر چه زودتر عملی شود.

• < قبلی
• بعدی >