صنایع دستی
زره‌بافی، هنری کهن که به تعزیه‌خوانی پیوست
- صنايع دستي
- نمایش از شنبه, 11 آذر 1391 04:17
- بازدید: 4690
برگرفته از میراث آریا
هنر زره‌بافی از هنرهای کهن بشری به شمار می‌آید که نمی‌توان تاریخی دقیق برای شروع آن ذکر کرد.
تاریخچه زره‌بافی در قزوین به روزگار صفویه یعنی از آغاز پادشاهی شاه طهماسب اول صفوی که قزوین را به عنوان پایتخت کشور ایران برگزید، برمی‌گردد.
در این دوره در روزهای سوگواری به راه افتادن دسته‌های زنجیرزنی، تعزیه‌خوانی و روضه‌خوانی به همراه علم و نواختن طبل و شیپور و سنج و پوشیدن لباس‌های مخصوص باب شد و از زمان ناصرالدین شاه به بعد ده‌ها تکیه و حسینیه در قزوین و روستاهای تابعه ساخته شد و گروه‌های مختلفی به نام تعزیه‌خوان و تعزیه‌گردان در این شهر به فعالیت پرداختند و چون زره جزئی از لباس تعزیه‌خوان بود، همزمان با گسترش تعزیه، زره‌بافی هم رشد داشت.
«شهربانو کاظمی» هنرمند برجسته قزوینی است که هنر زره‌بافی قزوین را زنده نگاه داشته و به همراه خانواده خود نقشی موثر در احیای این هنر ایفا کرده است.
پای صحبت‌های این هنرمند که زره‌بافی را حرفه‌ای بسیار سخت و طاقت‌فرسا می‌داند، نشستیم. ماحصل آن در گفت‌وگویی در ادامه آمده است.
زره‌بافی قزوین از چه جایگاهی در باورهای مذهبی برخوردار است؟
باورها و اعتقادات دینی که در روح مردم استان قزوین جاری است، هنر زره‌بافی استان را منحصر به فرد و ویژه ساخته است و تاثیر این هنر را به یقین می‌توان در حفظ ارزش‌های والای دینی و فرهنگی و حتی اجتماعی مشاهده کرد.
استان قزوین جایگاه خاصی در زمینه تعزیه در کشور دارد و خاستگاه این هنر است. تعزیه‌خوانی قزوین با شماره 16 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است و هنر زره‌بافی در قزوین نسبت به سایر استان‌ها نمود بیشتری دارد چرا که کاربرد زره‌بافی در دوران معاصر صرفاً در نمایش‌های تعزیه‌خوانی است.
کاربرد زره در گذر زمان چه تغییراتی داشته است؟
تا قبل از پیدایش ابزار مدرن جنگی، زره به عنوان یکی از ادوات جنگی مورد استفاده قرار می‌گرفت و این در حالی است که این هنر در قرون معاصر به آیین تعزیه‌خوانی پیوست. باید توجه داشت که فرم ظاهری و شکل زره طی زمان‌های طولانی دچار تغییرات زیادی شده و آنچه امروزه می‌بینیم با زره مورد استفاده در جنگ‌ها متفاوت است. با رونق شبیه‌خوانی در دوران صفویه افراد بیشتری به این هنر روی آوردند اما امروزه در سراسر کشورمان افراد اندکی به این هنر می‌پردازند.
آیا این هنر در قزوین رو به فراموشی است؟
اندک هنرمندان باقی‌مانده در این عرصه قصد دارند از منسوخ شدن آن جلوگیری کنند و امیدوارند این هنر همچون گذشته پررونق شود.
اگر چه تعداد هنرمندان زره‌باف در این استان انگشت‌شمار است از زره در سریال‌های مذهبی سازمان صدا و سیما استفاده می‌شود و همین موضوع سبب شده این هنر جایگاه خود را در سریال‌ها حفظ کند.
آیا بازار فروش تولیدات این هنر درخور توجه است؟
ساخت محصولات اغلب به صورت سفارشی صورت می‌گیرد و بیشترین فروش این محصولات در ماه محرم، صفر و رمضان انجام می‌شود و هنرمندان زره‌باف در سراسر سال به تولید می‌پردازند و در این سه ماه تولیدات خود را می‌فروشند.
درباره مواد اولیه زره‌بافی برای‌مان بگویید.
مواد اصلی این هنر سیم است و با توجه به تقاضای مشتریان، زره‌ها از سیم‌های متفاوتی ساخته می‌‌شوند. سیم‌های برنجی، استیل، آهن و گالوانیزه در هنر زره‌بافی کاربرد بیشتری دارند.
