ایران‌بوم

پوست بزرگترین عضو بدن است که وظایف متعددی را بر عهده دارد و اولین و مهمترین وظیفه انسان برای حفاظت از پوست نیز اجتناب از تابش مستقیم و طولانی مدت نور خورشید برآن، تا حد امکان است.‏

سرطان پوست یکی از بیماری‌های پوستی است که متاسفانه در کشور ما به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی، آمار بالایی را به خود اختصاص داده است، با این حال به دلیل نداشتن اطلاعات صحیح راجع به کثرت و به دلیل اینکه نسبت به بقیه سرطان‌ها خوش خیم‌تر است، کمتر به آن توجه می‌شود.‏

دکتر محققی- رئیس انستیتو کانسر بیمارستان امام خمینی در این‌باره اظهار داشته است:سرطان پوست با 7/14 درصد یکی از شایع‌ترین سرطان‌ها در کشور است.‏

از سوی دیگر تحقیقات انجام شده از سوی سازمان بهداشت جهانی نشان می‌دهد که «ملانوما» جدی‌ترین نوع سرطان پوست است که با رشد فزاینده سلول‌های رنگ ساز پوست مشخص می‌شود و بر اثر استفاده از «سو لاریوم» به‌وجود می‌آید.‏

در این بررسی‌ها آمده است: 75 درصد از افرادی که قبل از 30 سالگی از سولاریوم برای بزنزه کردن پوست استفاده کنند، در معرض ابتلا به سرطان پوست قرار دارند.

کارشناسان معتقدند استعداد ژنتیکی،نور آفتاب و عوامل هورمونی در بروز سرطان پوست بسیارموثرند ندو از این رو به مردم توصیه می‌کنند در ساعات گرم روز در معرض تابش مستقیم نور خورشید قرار نگیرند.‏

آثار تابش طولانی مدت نور خورشید بر پوست

دکتر سید مسعود داودی- متخصص پوست و مو و زیبایی در مورد بیماری‌های پوست و مو به گزارشگر روزنامه اطلاعات می‌گوید:از شایع‌ترین بیماری‌های پوست می‌توان به اگزما،کهیر و حساسیت‌ها اشاره کرد و این در حالی است که بیشترین مراجعان به کلینیک‌های پزشکی را جوانان مبتلا به جوش، آکنه و ریزش مو تشکیل می‌دهند.

او در مورد وضعیت سرطان پوست در کشور می‌افزاید: سرطان پوست جزو جدی‌ترین بیماری‌ها است که خوشبختانه به دلیل نوع پوست ایرانی‌ها که در مقابل آفتاب مقاوم‌تر است، سرطان پوست نسبت به کشور‌های اروپایی که مردمشان پوستی سفید دارند، کمتر شایع است.‏

‏ این دانشیار دانشگاه علوم پزشکی یادآوری می‌کند: کسانی که در فضای باز کار می‌کنند مانند کشاورزان،کارگران راه سازی و روستاییان متاسفانه بیشتر به سرطان پوست مبتلا می‌شوند، زیرا این سرطان ارتباط مستقیمی با تابش آفتاب دارد، چرا که بسیاری از این افراد چندین ساعت در معرض نور شدید خورشید کار می‌کنند. اشعه ماورا بنفش قسمتی از نور خورشید است که می‌تواند به داخل پوست نفوذ کند وآثار زیانبار آفتاب مربوط این اشعه است واین در حالی است که اشعه ماورا بنفش خورشیدبه دلیل صنعتی شدن کشورها و آلودگی هوا، نفوذ بیشتری به داخل جو دارد و عوارض آن بیشتر شده است.‏

او با بیان این مطلب که الگوی زندگی‌ها هم تغییر کرده است می‌گوید: جوانان امروزی دوست دارند در سنین پایین پوست خودشان را برنزه کنند که نیازمند تماس طولانی با آفتاب است و این مسایل باعث می‌شود که اشعه ماورا بنفش بیشتر از حد معمول به پوست برسد و می‌تواند تغییراتی در سلول ایجاد کند که یکی از عوارض آن، سرطان پوست است. ‏

دکتر داودی می‌افزاید:متاسفانه فاصله آثار مخرب تابش مستقیم و طولانی مدت نور خورشید تا بروز علایم آن ممکن است 15 تا 20 سال طول بکشد، از این رو این باعث می‌شود مردم نسبت به این مساله بی تفاوت شوند واز اینرو تاکید می‌کنیم از آفتاب پرهیز کنید، چون عوارض آن در کوتاه مدت ملموس نیست.‏

این متخصص پوست در پاسخ به این پرسش که استفاده از سولاریوم چه مضراتی را می‌تواند در شخص به وجود آورد، خاطرنشان می‌کند: استفاده از سولاریوم مانند عوارض گرفتن حمام آفتاب است که طی آن به‌تدریج پوست دچار پیری زودرس،لکه‌های تیره کک و مک و خال‌های رنگی می‌شود که در نهایت به سرطان پوست می‌انجامد و از این رو استفاده از سولاریوم و آفتاب گرفتن به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود.‏

این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله در مورد علایم سرطان‌های پوست یادآوری می‌کند: این علایم شامل زخم‌هایی است که یا خوب نمی‌شوند و یا وقتی خوب می‌شوند، در مدت زمان کمی دو مرتبه به وجود می‌آیند و ترشح دارند و چون درد و خارش و آزاری به وجود نمی‌آورند، بیماران نسبت به آن بی توجه می‌شوند و دیر به پزشک مراجعه می‌کنند.‏

دکتر داودی همچنین می‌گوید: درمان این نوع سرطان‌ها جراحی است، مگر اینکه شرایط جسمی بیمار اجازه جراحی را ندهد که در این صورت از روش‌هایی مانند سوزاندن با گرما، سرما درمانی، فوتو داینامیک تراپی و رادیو تراپی استفاده می‌شود.

مصرف ضد آفتاب‌ها

این متخصص پوست و مو در پاسخ به این پرسش که استفاده از ضد آفتاب‌ها باید چگونه باشد، یادآوری می‌کند: برای استفاده از کرم‌های ضد آفتاب چند نکته مهم است که یکی از آنها استفاده درست و به میزان کافی از آن‌ها است،مقدار کافی معمولا به اندازه یک قاشق چای خوری پر است و این مقدار را باید در تمامی صورت پخش کرد. اما جاهایی از صورت که معمولا مورد غفلت قرار می‌گیرند،عبارتند از لاله‌های گوش،پشت گردن و پوست لب.‏

او می‌گوید: بهترین وسیله حفاظت پلک دربرابر تابش نور خورشید عینک آفتابی است که ضد ماورا بنفش باشد و اگر درست استفاده بشود، جلوی چین و چروک‌های پلک را تاحدودی می‌گیرد و در ضمن از عدسی چشم هم محافظت به عمل می‌‌آورد.‏

دکتر داودی با بیان این مطلب که باید از ضد آفتاب‌ها به‌موقع استفاده شود، می‌افزاید: معمولا دوام ضد آفتاب روی پوست 2 تا 3 ساعت است و عوامل محیطی مثل جاذبه و تعریق باعث می‌شود لایه یکنواختی که از ضد آفتاب روی پوست درست شده است به شکل تکه تکه و پراکنده اطراف ساقه مو جمع شوند و نتیجه عملا چند ساعت بعد ضد آفتابی روی پوست وجود ندارد که در این صورت دوباره باید از ضد آفتاب استفاده شود.

او یادآوری می‌کند: در مورد کودکان زیر 6 ماهه استفاده از ضد آفتاب توصیه نمی‌شود و در مورد کودکان زیر 2سال هم بین متخصصان اختلاف نظر است که استفاده شود یا نه؟ کودکان 2 تا 12 سال باید از ضد آفتاب مخصوص کودکان استفاده کنند و افراد سالمند از آنجا که مستعد پوکی استخوان هستند، به نظر می‌رسد بهتر است از ضد آفتاب مصرف نکنند. ضمن آن که افراد مسن و پیر به اندازه افراد جوان فعال نیستند که بخواهند در فضای باز فعالیت داشته باشند.‏

این دانشیار دانشگاه در مورد ‏spf‏ (عیار محافظتی )ضد آفتاب‌ها می‌گوید: این عیار نشان می‌دهد که ضد آفتاب چقدر می‌تواند پوست ما را در مقابل آفتاب محافظت کند. اگر از ضد آفتاب درست استفاده شود، بسته به عیار محافظتی که روی آن درج شده است، پوست را در مقابل آفتاب و آفتاب سوختگی مقاوم می‌کند.به عنوان مثال اگر عیار محافظتی ضد آفتاب 10 باشد، یعنی پوست ما 10 برابر از نظر زمانی دیرتر در مقابل نور خورشید سرخ می‌شود. پس عیار محافظتی 100 باید 10 برابر عیار محافظتی 10 قدرت داشته باشد، ولی از نظر عملی چون ضد آفتاب روی پوست بر اثر تعریق و عوامل دیگر پاک می‌شود، کرم با عیار محافظتی 100 زمان محافظت زیادتری ایجاد نمی‌کند همچنین عیار‌های محافظتی 20 تا 100 خیلی باهم فرقی ندارند و این در حالی است که هر چقدر عیار حفاظتی ضد آفتاب بالاتر رود، روی پوست احساس ناخوشایند سنگینی وجود کرم را باعث می‌شود و از آنجا که معمولا کسی دوست ندارد روی پوستش احساس سنگینی کند، عیار محافظتی 20 و 30 نیزکفایت می‌کند.‏

لیزر درمانی توسط افراد غیر متخصص

دکتر داودی در مورد استفاده از لیزر توسط افراد غیر متخصص می‌افزاید: متاسفانه در زمینه بیماری‌های پوست افراد غیر متخصص خیلی وارد شده‌اند و کسی هم جلوی کارهای غیر قانونی شان را نمی‌گیرد. ما به عنوان متخصصان پوست که از عملکرد پوست آگاهی داریم، در کار با لیزر در بیماری‌های پوست احتیاط زیادی می‌کنیم. در حالی که افراد غیر متخصص به‌راحتی با لیزر کار می‌کنند و این ترس و نگرانی را هم ندارند که مورد مواخذه قرارگیرند. به عنوان مثال کسی که از چاه‌های عمیقی که سر راهش قرار گرفته است خبر دارد و در تاریکی می‌خواهد حرکت کند، خیلی احتیاط می‌کند. ولی کسی از وجود چاه‌ها اطلاع نداشته باشد و در تاریکی با خیال راحت حرکت کند، ممکن است آسیب ببیند.‏

این عضو هیات علمی دانشگاه علوم‌پزشکی بقیه الله می‌افزاید: بسیاری از کارهایی که با لیزر توسط افراد غیر متخصص انجام می‌شود، آسیب و صدمات جبران ناپذیری به بیماران وارد می‌کند که برای متخصصان پوست کمتر پیش می‌آید.‏

کاربرد لیزر در پزشکی

او در مورد کاربرد‌های لیزر در پزشکی می‌گوید: لیزر در پزشکی در زمینه‌های مختلفی کاربرد دارد، اما در مورد پوست می‌توان از لیزر به عنوان وسیله‌ای برای جراحی‌های پوست،برداشتن ضایعات وخال‌های گوشتی،پاک کردن لکه‌های تیره،درمان خال‌های عروقی،ماه گرفتگی،جای جوش (اسکار آکنه )و اسکارهای جای زخم‌های قدیمی و موهای زاید استفاده کرد.

البته هر کدام از این‌ها لیزر خاص خودشان را دارند و برای هر مورد می‌توان از دستگاه مناسب استفاده کرد و اما نکته مهم در لیزر، انتخاب درست دستگاه آن است.‏

دکتر داودی با بیان این مطلب که لیزر سرطان زا نیست، می‌افزاید: چون لیزر نوری را تولید می‌کند که یک جزیی از همین نور مریی است و اگر نور مریی لامپ به عنوان عامل سرطان زا شناخته شده باشد، می‌توان گفت لیزر هم سرطان زا است، اما چون لیزر بسیار پرقدرت است، اگربه چشم غیر مسلح و حفاظت نشده بخورد، باعث نابینایی می‌شود. اما در دوره بارداری و شیردهی محدودیت مصرف وجود دارد، نه به این معنی که برای جنین عوارض داشته باشد، بلکه به دلیل این است که مسایل هورمونی زمان بارداری و شیر دهی به شکلی است که نتیجه مطلوب را نمی‌دهد و بنا براین ممکن است عوارضی بر روی پوست بیمار ایجاد کند.‏

‏ پیری پوست

دکتر داودی سپس در مورد پیری پوست می‌افزاید: یکی از مهم‌ترین عوامل پیری پوست، ژنتیک است که به صورت ارثی به فرزندان می‌رسد. بعضی از افراد دیر پوستشان پیر و بعضی دیگر زود پیر می‌شود.

عامل دیگر در معرض نور ماورا بنفش خورشید قرار گرفتن است. به عنوان مثال اگر سالمندان روستایی را با شهری مقایسه کنند، متوجه چین و چروک‌های عمیق و تفاوت چهره و ظاهرشان می‌شوند و اثر آفتاب سوختگی را به‌ راحتی تشخیص می‌دهند. عامل دیگر سیگار کشیدن است، زیرا باعث تنگی عروق پوست صورت می‌شود. تغذیه ناکافی و نامناسب هم باعث پیری زودرس پوست می‌شود و ازاین رو توصیه می‌شود مردم از میوه و سبزیجات تازه استفاده کنند به بخصوص آن که درزندگی شهرنشینی افراد به سمت غذا‌های آماده گرایش پیدا می‌کنند. از عوامل دیگر می‌توان به نداشتن استرس و خواب کافی اشاره کرد، به عنوان مثال بعضی از مشاغل دارای شیفت‌های کاری شبانه هستند که این افراد پوستشان زودتر پژمرده می‌شود.‏

این دانشیار دانشگاه علوم پزشکی در پاسخ به این پرسش که آیا استفاده از کرم‌های ضد چروک مفید است، خاطرنشان می‌کند:خاصیت پیشگیری که در مورد این کرم‌ها در تبلیغات مطرح می‌شود وجود خارجی ندارد در واقع کرم‌های ضد چروکی که در بازار وجود دارند، می‌توانند وضعیت ظاهری صورت را بهتر نشان دهند و چین و چرو ک‌های ظریف را هم موقتا از بین ببرند، ولی با قطع مصرف این کرم‌ها یواش یواش پوست به وضع سابق‌اش بر می‌گردد و پیری آن اجتناب ناپذیر می‌شود.‏

اومی گوید: مکانیسم کرم‌های ضد چروک این‌گونه است که لایه سطحی پوست را برمی دارد چرا که افزایش سن باعث می‌شود لایه مرده سطح پوست ضخیم‌تر شود. وقتی لایه مرده سطح پوست با کرم‌های لایه دار برداشته می‌شود، پوست جوان‌تر به نظر می‌رسد، اما لایه برداری مقداری هم در پوست التهاب ایجاد می‌کند که مساوی است با افزایش آب داخل پوست و این تجمع آب در داخل پوست باعث می‌شود چین و چروکهای ظریف هم پاک شود.‏دکتر داودی در مورد استفاده از «بوتاکس» می‌افزاید:بوتاکس سم میکروبی است که از خانواده بوتولینیوم‌ها گرفته می‌شود، اما در پوست کاربرد پزشکی دارد. به این صورت که اگر ما این سم را به داخل عضلات تزریق کنیم، فلج می‌شود و اگر به اخم کردن عادت کرده است و موقع حرف زدن به صورتش چین و چروک می‌اندازد، چون این عضلات با این آمپول‌ها قادر به حرکت نیستند، پوست این مجال را پیدا می‌کند که چین و چروکش از هم باز شود. منتها مساله این است که تاثیر این آمپول‌ها در افراد مختلف، متفاوت است واثرش هم موقتی است.‏

درمان‌سرطان‌پوست

دکتر پرویز طوسی- رئیس انجمن متخصصین پوست نیز به گزارشگر روزنامه اطلاعات می‌گوید: معمولا سرطان پوست به خصوص از نوع «بازال کارسینوما» در سنین 40 تا 50 سالگی به بالا در افراد دیده می‌شود و در کسانی که در معرض تابش ناگهانی و شدید نور آفتاب هستند، به چشم می‌خورد. سرطان در قسمت‌هایی از بدن که در معرض آفتاب بوده است، به صورت برجستگی‌هایی است که وسط آن کم کم زخم می‌شود و به صورت طولانی مدت باقی می‌ماند و خودش را نشان می‌دهد. به هر حال طولانی‌شدن زخم بر روی پوست یکی از احتمالات سرطان پوست ‌است، که در این مورد باید به پزشک مراجعه شود.

او می‌افزاید: بررسی‌های انجام شده در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی نشان می‌دهد که حدود 10 نفر از هزاران افراد مورد بررسی در سنین مختلف، به سرطان پوست از نوع «بازال کارسینوما» مبتلا بوده‌اند و عده‌ای مبتلا به سرطان «ملانوم» و تعداد کمی هم به انواع دیگر سرطان‌ها مبتلا بوده‌اند.

البته گاهی هم ضایعات پیش سرطانی وجود دارند مثل «اسکار» و سوختگی که زمینه‌‌ساز ایجاد سرطان پوست محسوب می‌شوند. دکتر طوسی در مورد درمان سرطان پوست می‌افزاید: بیشتر درمان این بیماری به شکل جراحی است، البته اگر شخص سالمند باشد و نتواند جراحی را تحمل کند، از رادیوتراپی استفاده به عمل می‌آید و نیز از فتودینامیک‌تراپی و روش‌های «پی.تی‌.د»، سرما درمانی، کرایوتراپی و کورتاژ هم استفاده می‌شود که انتخاب هر یک ازاین روش‌ها به تجربه و نظر پزشک معالج بستگی دارد.

بیتا مهدوی

منبع: روزنامه اطلاعات