ایران‌بوم

نقش یگان‌های زرهی در تعیین سرنوشت جنگ‌ها، به سبب بر دوش داشتن بار مانور و تحرك سایر نیروها، بسیار حیاتی است، به نحوی كه تحرك زرهی را باید مزیت اصلی آن نسبت به توپخانه و حجم آتش مانور و استحكام ادوات آن را در برابر سلاح‌های سبك مزیتش به نیروهای پیاده‌ دانست. روزهای آغازین دفاع مقدس و محدودیت‌های موجود، از جمله كاهش مدت خدمت سربازی به یك سال و خروج شماری از نیروهای ارتش برای جذب در سایر نهادهای انقلابی و غائله ضدانقلاب در برخی مناطق كشور و اعزام نیروهای ارتش برای سركوب دشمنان مردم، یگان‌های زرهی لشكر 92 و لشكر 81 را در نبردی نابرابر در برابر هجوم لشكرهای زرهی، مكانیزه و پیاده مجهز و تقویت شده عراق قرار داد. اگر چه این تقابل نابرابر بسیاری از بهترین فرزندان این كشور از دست رفتند و تجهیزات زرهی این یگان‌ها به كلی نابود شد، اما این مقاومت جانانه و شهادت‌ها باعث زمین‌گیری دشمن شد، به نحوی كه هفت روز آغاز جنگ تحمیلی را باید سرنوشت‌سازترین روزهای هشت سال دفاع مقدس دانست كه نقش تعیین كننده‌ای در سرنوشت جنگ داشته است. روزهایی كه بلافاصله صدام را متوجه محاسبات غلطش كرد و پیشنهاد صلح را ارائه داد. اما در این میان نقش یگان‌های زرهی، شامل گردان‌هایی از لشكرهای 92 زرهی اهواز، 81 زرهی كرمانشاه، تیپ 37 زرهی شیراز در كنار پشتیبانی‌های و همكاری یگان‌های ژاندارمری، هوانیروز و نیروی هوایی ارتش پررنگ‌تر از سایر یگانهاست. اصولاً در نبردهای كلاسیك نقش یگان‌های زرهی، تعیین‌كننده و بسیار حیاتی است، ولی شنیدن این مطلب از زبان فرماندهان سایر رسته‌ها شنیدنی‌تر است.

امیر آبادان، امیر سرتیپ كهتری از فرماندهان لشكر 77 پیروز و حماسه عملیات ثامن الائمه(ع) ضمن بر شمردن سه ویژگی عمده جنگ‌‌افزارهای زرهی، یعنی سرعت، جثه و آتش در این باره می‌گوید: «تجربه نشان داده است كه در هر عملیاتی كه تانك انجام داده است، بی‌تردید نتیجه مؤثرتری به دست آمده است و در این میان نقش خدمه این جنگ‌افزار پرارزش، بسیار حیاتی است، شجاعت، بی‌باكی، خونسردی و تصمیم صحیح در كوتاه‌‌ترین لحظات، از ویژگی‌های یك خدمه تانك است، زیرا سوار بودن بر یك انبار متحرك مهمات، حقیقتاً جسارت می‌خواهد و در دوران دفاع مقدس، همین خدمه دلاور و شجاع توانستند صحنه‌های غرورآفرین و تعیین‌كننده‌ای را رقم زنند.در عملیات ثامن الائمه(ع) كه در پنجم مهرماه سال 1360 در ساعت 3 بامداد اجرا شد، با آگاهی و شناختی كه در مدت یك‌سال حضور در جبهه آبادان، به عنوان فرمانده قرارگاه عملیاتی آبادان، نسبت به همه امكانات دشمن و راه‌های نفوذش یافته بودم، بهترین وسیله را برای آغاز تك عملیات به كارگیری تانك و ادوات زرهی دیدم. با وجود این‌كه در عملیات شبانه، تك بایستی در كمال غافل‌گیری انجام شود، ولی این اصل را دلیلی برای عدم استفاده از امكانات و قدرت خودی ندانستم، و بحمدالله حماسه‌آفرینی‌های خدمه غیور 5 گردان تانك شركت‌كننده از لشكرهای زرهی 92 و 16 قزوین و تیپ 37 شیراز، نخستین و مهم‌ترین گام را در اجرای تك شبانه و موفقیت كل عملیات رقم زد.» امیر سرتیپ دوم سعیدپورداراب، از همرزمان شهید سپهبد صیادشیرازی و از فرماندهان دوران دفاع مقدس و نظریه‌پردازان و پژوهشگران دوران دفاع مقدس در تحلیلی كوتاه در مورد نقش یگان‌های زرهی در كنار یگان‌های پیاده می‌گوید: اساساً تانك سلاحی كارآمد و موثر در نبردهاست و شاید گرانبهاترین جنگ افزار پیچیده زمینی میدان‌های نبرد است و تحرك و قدرت آتش و ضربت خردكننده و مخابرات عالی تانك می‌تواند نقش تعیین كننده‌ای ایفا كند و تركیب تانك و پیاده با عنوان گروه رزمی تركیبی مناسب برای پیروزی در هر جنگی است. گروه رزمی پیاده، شامل یك گردان پیاده و یك گروهان تانك یا گروه رزمی زرهی، شامل یك گردان تانك و یك گروهان پیاده، كارآیی افزون‌تری می‌یابند. این تركیب مستحكم در جنگ تحمیلی بارها مورد استفاده قرار گرفت، و وجود تانك در یگان‌های پیاده سبب افزایش روحی و دلگرمی رزمندگان می‌شد و به حق می‌توان گفت كه ارزش تانك در صورتی كه به صورت انبوه و به درستی و با فرماندهی قوی و با شجاعت از آن استفاده شود، بسیار بالاست و یك گردان كه باید 53 دستگاه تانك داشته باشد، قادر است حتی با آتش خود، در عرض چند ساعت شهری را نابود كند.در شهریور ماه 59 كه احساس خطر شد ممكن است عراق حملات سنگینی انجام دهد از لشكر 21 گروه رزمی پیاده 138 و چند روز پس از جنگ، گروه رزمی 141 به غرب دزفول و كرخه اعزام شد كه با كمك گروه رزمی زرهی شیراز، در نبرد خود با دشمن، حماسه‌های به یادماندنی در فكه و چنانه و سلك به یادگار گذاشتند و نگذاشتند دشمن به اهداف خود در این محور كه رسیدن به شوش و شوشتر بود، دست یابد.امیر سرتیپ دوم علی رزمی، از فرماندهان لشكر 21حمزه سیدالشهداء(ع) در دوران دفاع مقدس، یگان زرهی را مشت محكمی بر سر دشمن در رویارویی، و مبارزه می‌داند و می‌گوید: در جنگ هشت‌ساله زمانی را كه یگان زرهی از یگان پیاده حمایت می‌كرد، رزمندگان با پشت گرمی بسیار به ادامه مبارزه می‌پرداختند و در تمامی عملیات‌ سربلند و پیروز از میدان خارج می‌شدند. یگان زرهی از دیدگاه اكثر كارشناسان نظامی در مناطق عملیاتی جنوب و غرب كشور در واقع همان قدرت جمهوری اسلامی ایران در دوران دفاع مقدس بوده و هست. انعكاس صدای چرخ‌های تانك و ادوات زرهی در منطقه جنگی اندام دشمن را به لرزه درآورده و دشمن را وادار می‌كند تا همه نقشه‌هایی را كه برای آن جنگ یا مبارزه كه از قبل طرح‌ریزی كرده است، نقش بر آب كند.

سرتیپ دوم علی عبدی بسطامی، از فرماندهان و پیشكسوتان دفاع مقدس در نظری مشابه چنین می‌گوید: «یكی از یگانهای مهم و تاثیرگذار در جنگ هشت ساله، یگان زرهی نیروهای مسلح، به ویژه در ابتدای جنگ یگان زرهی ارتش بوده است. حضور یك تانك در كنار رزمندگان در هر عملیاتی اعم از كوچك و بزرگ، نوید پیروزی را به ارمغان می‌آورد. باید این جمله را اذعان داشت یگان‌های زرهی ما، در شروع جنگ تحمیلی از نظر تجهیزات و استعداد در مقابل یگان زرهی مستحكم دشمن كه جدیدترین ادوات نظامی را با حمایت‌های شرق و غرب و كشورهای عربی خریداری كرده بود، بسیار ضعیف بودند، ولی حضور رزمندگان شجاع و دلاور این رسته و به كارگیری دقیق این تجهیزات محكم، پیروزی‌های چشمگیری را برای ما به ارمغان آورد و در طول جنگ بارها و بارها مشاهده كردیم كه حتی حضور یك تانك معیوب در میان نیروهای آفندی یا پدافندی سبب می‌شد كه دشمن برنامه‌ریزی دیگری را برای آن عملیات طرح‌ریزی كند». امیر سرتیپ دوم كریم عبادت، از پیشكسوتان جنگ و فاتحان عملیات فتح‌المبین می‌گوید: «من خودم افسر پیاده هستم، اما خاطره‌های خوبی از رسته مظلوم زرهی دارم. قدرت ضربت زرهی بسیار عظیم است و در سه عملیات به چشم دیدم. نخست عملیات الله اكبر بود. در آن عملیات زیر امر لشكر 16 و مسئول تیپ 55 هوابرد، می‌خواستیم به سوسنگرد حمله كرده و آن را بازپس بگیریم. نفرات تیپ پیاده من، با قایق از وسط رود مالكیه حركت كردند و با دشمن درگیر شدند؛ صدای تیراندازی و درگیری وسیعی به گوش می‌رسید و من برای سرنوشت گردانم دلهره شدیدی داشتم. جناب سرهنگ فردوس در ازای درخواست كمك‌های من، یك گردان تانك از لشكر 16 زرهی به كمك من فرستاد و من دستور دادم از پلی كه زدیم سریع عبور كند، البته آنان استدلال می‌كردند، باید نیروهای پیاده هدف را بگیرند، ولی با آغاز حركت و غرش تانك‌ها و لرزش زمین، نیروهای دشمن بلافاصله وحشت‌زده شده، دست‌هایشان را بالا برده و تسلیم شدند.در عملیات فتح‌المبین هم زیر امر لشكر 92 زرهی بودم و به عنوان فتح 2، مسئول تصرف و تأمین تنگ رقابیه بودم. 5 گردان داشتیم كه از نیروهای مردمی و سپاه پاسداران ادغام شده بودند، به خاطر وسعت منطقه من هر 5 گردان را به كار بردم، وقتی با 5 گردان رفتم، ساعت 12:30 نیمه شب، ساعت «تك» بود و باید این نیروها زیر سنگرهای دشمن می‌رسیدند كه من دستور تك بدهم. ساعت یك شد، گفتند: ما از دشمن چیزی ندیدیم، ساعت 2 و 3و 4 شد و یك لرزه و تشویش عجیبی بر دل من افتاد كه اگر هوا روشن شود و همه این‌ها شهید شوند!! و چون اكثر پرسنل و سربازان تیپ اهل استان فارس و شهرستان شیراز و همشهری من بودند، فردا چه جوابی به مردم دارم...نزدیك روشن شدن هوا بود كه برای این كه آرامش پیدا كنم، دو ركعت نماز خواندم، و بدون كوچكترین ریایی بگویم، در نماز به من الهام شد كه ما در این عملیات یك تیپ زرهی به فرماندهی سرهنگ بهرامی‌پور داریم، كه قرار بود در ادامه تك، حركت كرده و از ما عبور كرده و به سمت دشمن پیشروی كند، به همراه فرمانده نیروهای سپاه به كنار تیپ آمدیم و به جناب سرهنگ بهرامی‌پور گفتیم تانك‌ها را حركت بده. ولی ایشان گفتند كه حركت تانك‌ها مرحله بعد عملیات است، ولی به ایشان گفتم این یك دستور است و باید حركت كنید... به هر باری، به مدد غرش تانك‌ها و حركت اداوات زرهی، بلافاصله نفرات دشمن تسلیم شدند و بنابر گزارش فرماندهان گردان‌ها، 2500 نفر رزمنده، با یاری تانك‌های زرهی، 4500 نفر اسیر از دشمن گرفتند.سومین باری هم كه نقش تعیین‌كننده زرهی را دیدم، در عملیات بیت‌المقدس بود كه به عنوان فتح 4 زیر امر لشكر 92 بودم و تیپ 37 زرهی به اصطلاح در كنترل عملیات من بود.

پس از این كه در منطقه حسینیه وارد رودخانه كارون شدیم، بلافاصله با دشمن مواجه و درگیر شدیم، ولی من بر اساس تجربه‌هایی كه داشتم به مجید صارمی(امیر سرتیپ دوم، مجید صارمی فرمانده تیپ 37 زرهی در دوران دفاع مقدس) دستور دادم تا با چراغ روشن از پل عبور كند، و تانك‌ها را با چراغ روشن به سمت خرمشهر حركت دادیم و تیپ 37 اولین واحدی بود كه توانست در عملیات بیت‌المقدس جاده اهواز خرمشهر را با تانك و نفربر بگیرد و مرحله اول عملیات را با موفقیت اجرا نماید». در پایان به جمله‌ای از جناب سرهنگ جعفری، رئیس سازمان ایثارگران نزاجا و از جانبازان و آزادگان سرافراز دوران دفاع مقدس در مصاحبه با خبرنگاران بسنده می‌كنیم كه در این خصوص می‌گوید: «وقتی كه تانك در جبهه كنار ما قرار داشت، احساس می‌كردیم در پناه یك كوه قرار داریم و ترس به دل‌های‌مان راه نمی‌دادیم.»

معاونت تبلیغات و روابط عمومی

نیروی زمینی ارتش