ایران‌بوم

پس از موفقیت رزمندگان در عملیات فتح‌المبین در فروردین 1361 منطقه عمومی خرمشهر در ادامه آزادسازی مناطق اشغالی مد نظر طراحان نظامی ایران قرار گرفت. در خلال عملیات فتح‌المبین افرادی مأمور کار روی این منطقه شده و بلافاصله پس از عملیات فتح‌المبین کلیه فرماندهان برای انجام عملیات بیت‌المقدس به این منطقه آمدند و از آنجایی که منطقه عملیاتی خرمشهر تنها منطقه مهم باقی مانده در دست دشمن بود، نیروهای عراقی مطمئن بودند، عملیات بعدی رزمندگان ایرانی در خرمشهر خواهد بود و فرماندهان نظامی ایران با علم به این موضوع سرعت عمل را از اولویت‌های اصلی عملیات قرار دادند.

عملیات بیت‌المقدس طی بیست روز طراحی شد و قرارگاه‌ها و یگان‌ها موظف شدند به سرعت در منطقه حاضر شده و به شناسایی دشمن و زمین منطقه عملیات اقدام کنند.

دشمن در این منطقه تا پیش از آغاز عملیات پنج لشکر و یک تیپ پیاده زرهی و مکانیزه مستقر کرده بود و تا پایان عملیات این آمار به ۹ لشکر و ۱۵ تیپ افزایش یافت.

استعداد نیروهای خودی در این عملیات هفت لشکر و چهار تیپ مستقل بود که در مجموع ۲۷ تیپ پیاده، زرهی و مکانیزه برای عملیات به کار گرفته شد.

با توجه به موقعیت منطقه عملیات و استقرار دشمن منطقه عملیات به سه محور تقسیم شده و سه قرارگاه مامور انجام عملیات شدند. قرارگاه قدس در محور شمالی، قرارگاه فتح در محور میانی و قرارگاه نصر در محور جنوبی.

عملیات در ساعت سی دقیقه بامداد روز دهم اردیبهشت ۱۳۶۱ با رمز یا علی (ع) آغاز شد. اجرای عملیات دقیقا مطابق طراحی عملیات انجام شد؛ افزون بر اینکه قرارگاه فجر در جریان آزادسازی شهر خرمشهر به قرار‌گاه نصر کمک کرد و در آن منطقه وارد عمل شد، در این عملیات از دشمن ۱۹۰۰۰ هزار نفر اسیر و ۵۴۰۰ کیلومتر مربع از سرزمینهای اشغالی آزاد شد.
اسناد این حماسه بسیارند؛ اسنادی که حکایتگر بزرگی این حماسه و همت و ایمان رزمندگان اسلام و ذلت و زبونی ارتش بعث عراق هستند.

برخی از این اسناد را با هم مرور می‌کنیم:

1) نخستین طرح عملیات:

قرارگاه مرکزی کربلا، نخستین طرح عملیاتی کربلا ۳ از سلسله عملیات‌ دوازده گانه مصوب را برای آزادسازی سرزمین اشغالی و فتح کربلا به منظور آزاد سازی خرمشهر، هویزه و پادگان حمید ابلاغ می‌کند.

در این طرح پس از تعیین مأموریت نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران، اهداف عملیات را در هفت بند برشمرده و سازمان رزم و چگونگی ادغام واحدهای سپاه و ارتش را تعیین کرده است.

(منبع: فصلنامه نگین ایران / شماره 38 / ص103)

2) ابلاغ رمز عملیات:

رمز مرحله نخست عملیات از طرف فرماندهی مشترک قرارگاه قدس به یگان‌های تابعه ابلاغ شد:

(منبع: فصلنامه نگین ایران / شماره 38 / ص 125)

۳) نام رمز یا کلمه شناسایی

یگان‌های واحدهای نظامی در همه مواقع برای شناسایی افراد در شب از اسم شب استفاده می‌کنند. این موضوع در شب‌های عملیات کاربردی بیشتری دارد، زیرا یگان از موضع ثابت خارج شده و با شمار بسیاری نیرو در حال عملیات و جابجایی است؛ بنابراین، ضروری است بین فرماندهان و رزمندگان در تاریکی شب، نام واحدی از پیش تعیین شده باشد تا در مواقع ضروری از آن استفاده کنند. سردار شهید احمد کاظمی فرمانده تیپ ۸ نجف اشرف برای شب نخست عملیات بیت المقدس، کلمه شناسایی «یا محمد. یا علی» را که توسط قرارگاه فتح تعیین شده ابلاغ می‌کند.

(منبع: فصلنامه نگین ایران / شماره 38 / ص 124 )

۴) سند عراقی (۱)

گزارش حمله نیروهای خودی در مرحله سوم عملیات بیت المقدس:

هادی عبدالجواد النقاخ، فرمانده عراقی مستقر در خرمشهر به رده مافوق اعلام می کند در اثر حمله نیروهای ایرانی واحدهای تحت امر او از پیرامون خرمشهر عقب‌نشینی کرده و در درون شهر خرمشهر مستقر شده اند.

(منبع: فصلنامه نگین ایران / شماره 38 / ص 149 )

۵) سند عراقی (۲)

جوخه اعدام برای فراریان دفاع از خرمشهر:

غانم یونس احمد، فرمانده پلیس خرمشهر، دستور تشکیل جوخه اعدام را صادر کرده و در آن تأکید می‌کند هر کس در دفاع از خرمشهر کوتاهی کند و قصد فرار داشته باشد، اعدام می‌شود:

(منبع: فصلنامه نگین ایران / شماره 38 / ص 148)

۶) سند عراقی (۳)

انتصاب فرمانده جدید ارتش عراق برای دفاع از خرمشهر:

در مورخ 19/2/1361 همزمان با آغاز مرحله سوم عملیات بیت المقدس، غانم یونس احمد، فرمانده پلیس خرمشهر، فرمانده تیپ 113 را برای حراست از خرمشهر به فرماندهی تیپ 22 منصوب کرده و تأکید می‌کند همه واحدها موظفند تا آخرین نیرو و آخرین سرباز از خرمشهر دفاع کنند.