نام‌آوران ایرانی
حافظ بند از بند ادبیات اروپا گسست
- بزرگان
- نمایش از یکشنبه, 17 مهر 1390 12:16
- بازدید: 4895
برگرفته از خبرگزاری فارس
احمد تمیم‌داری در مراسم بزرگداشت حافظ گفت: پس از ترجمه‌های حافظ تمام بندها در ادبیات اروپا گسسته می‌شود و مکتب رمانتیسم در اروپا بشدت متاثر از ترجمه ادبیات حافظ است.
به گزارش خبرنگار ادبی فارس، مراسم بزرگداشت حافظ با حضور بهاالدین خرمشاهی حافظ‌پژوه، اصغر دادبه استاد دانشگاه و احمد تمیم‌داری استاد دانشگاه سه‌شنبه شب در حوزه هنری استان تهران برگزار شد.
احمد تمیم‌داری گفت: حافظ به دلیل قرآن خواندن زیاد هیچگاه در ابیاتش لغت کم نمی‌آورد و از آنجا که مضامینی متفاوتی را بیان می‌کند اشعارش قابل تحمل است و خسته‌کننده نیست.
او به تاریخچه ترجمه اشعار حافظ اشاره کرد و افزود: نخستین کسی که اشعار حافظ را ترجمه کرد «ویلیام جونز» انگلیسی بود که در قرن هجدهم به هند آمد او 9 زبان بلد بود و ابیاتی از حافظ و سعدی و دیگران را ترجمه کرد.
تمیم‌داری تصریح کرد:افسران انگلیسی که در هند بودند وقتی به ایران آمدند با ادبیات ایران آشنا شدند. «فون هامر» ترجمه‌هایی به مراتب عمیق‌تر از اشعار حافظ نسبت به گوته دارد.
وی خاطرنشان کرد: غزلیات حافظ بیشترین تأثیر را در تحول ادبی اروپا داشته است. گویی پس از ترجمه‌های حافظ تمام بندها در ادبیات اروپا گسسته می‌شود و قرن هجده به بعد مکاتب ادبی زیادی در اروپا به وجود آمد. مکتب رمانتیسم در اروپا به شدت متأثر از ترجمه ابیات حافظ است.
اصغر دادبه به مقاله ذهن و زبان قرآن اشاره کرد و گفت: بحث مطرح در این مقاله تأثر ساختار حافظ از ساختار قرآن را نشان می‌دهد. بحث درباره تنوع ظاهری ابیات حافظ و وابستگی معنایی ابیات است که این ابیات از نظر طولی نیز وابستگی معنایی دارد.
بهاالدین خرمشاهی با طرح پرسش درباره تشابه‌ها و یا تفاوت‌های بین ابیات سعدی و حافظ گفت: سعدی اوج غزل فارسی تا پیش از حافظ است و عمدتاً سروده‌های او انسجام معنایی دارد و خط جانشینی یا طولی در آن رعایت می‌شود.
وی افزود: سعدی از غزل و تغزل بیرون نمی‌رود ولی در تعداد ابیاتی مشابه از حافظ مضامین بسیاری بیرون می‌آید.
خرمشاهی ادامه داد: حافظ متوجه شد غزل توسط مولانا و سعدی به اوج خود رسیده است غزل‌های حافظ زندگی‌نامه خود او نیز هست کاری که دیگران در قصیده می‌کردند حافظ در غزل کرده است. او غزل را با هنجار تازه‌ای می‌گوید.
این حافظ شناس به اتصال ابیات در غزل‌های حافظ اشاره و تصریح کرد: حافظ دلیلی ندید که ابیات غزل‌هایش به هم متصل باشد و این موضوع بعدها در سبک هندی تبدیل به یک اصل شد.
خرمشاهی عنوان کرد: حافظ اهمیت زیادی برای ردیف قائل بود. شعر بی‌ریف و فقط با قافیه بی‌نمک است. یعنی موسیقی کمی دارد. در غزل حافظ دستورمندی موج می‌زند و جای قانونی کلمات جابجا نمی‌شود.
خرمشاهی با بیان اینکه اشعار مولانا نسبت به سعدی از نقطه‌نظر تنوع معنایی و تکثر به حافظ نزدیک‌تر است اظهار داشت: اشعار حافظ شباهت زیادی به قرآن دارد. در قرآن خوشه‌‌های وحی را یافتم که تقریباً هر چهار پنج آیه ارتباط معنایی بین آنها پیدا می‌شود. حافظ جهش از معنایی به معنای دیگر را از قرآن الهام گرفته و این به دلیل قرآن خواند زیاد حافظ است.
دادبه در پاسخ حرف خرمشاهی که به تحقیقی از دکتر حمیدیان پیرامون پدر شاعران هندی بودن حافظ اشاره کرده بود گفت: هیچ خلق‌الساعه نیست و این یک اصل تجربی علمی است و باید از یک جایی شروع شود و به اوج برسد. ابیاتی که دکتر حمیدان مثال زده نیز زمینه‌هایی بوده که در حافظ به اوج رسیده است.
دادبه اضافه کرد:اگر حافظ نبود، سعدی بود ولی اگر سعدی نبود حافظ هم نبود. چرا که سعدی تمام دغدغه‌هایش را در بوستان گلستان گفته است.
اصغر دادبه فضایی که سعدی در آن زندگی می‌کرد را طبیعی توصیف کرد و افزود: فتنه قامت مهوشان است ولی فضای زندگی حافظ غیر طبیعی بود. سعدی در آن فضا می‌توانست از عشق سخن بگوید در حالی که حافظ نمی‌توانست چرا که فتنه از زمین و آسمان می‌بارید. و غزلیات حافظ دل‌نگرانی‌های او از اوضاع زمانه است.
دادبه حضار را مخاطب قرار داد و گفت: اگر هیچ کتابی نمی‌خوانید سعدی را بخوانید و اگر دست من بود در این دانشگاهها چند استاد خوب می‌گذاشتم تا کلیات سعدی را آموزش دهند.
او ادامه داد: در 100 سال گذشته دو گروه به سعدی حمله کردند: یکی مغرضان وظیفه‌دار در جهت نابودی فرهنگ و دیگری ساده‌دلان غافل به گمان خدمت.
در پایان این جلسه خرمشاهی به صحبت درباره حافظ کیارستمی پرداخت و برداشت وی از اشعار حافظ را زائیده یک ذهن خلاق توصیف کرد.
