کتاب
معرفی کتاب «سرو سایه فکن»
- كتاب
- نمایش از سه شنبه, 30 خرداد 1391 11:00
- بازدید: 6385
برگرفته از تارنمای دکتر محمد علی اسلامی ندوشن
عنوان: سرو سایه فکن
خلاصه: من این نامه فرّخ گرفتم به فال
بسی رنح بردم به بسیار سال
«فردوسی»
«سرو سایه فکن» رسالهٔ دیگری است راجع به فردوسی و شاهنامه و نام آن نیز از یکی از ابیات فردوسی گرفته شده که کتاب خود را به این نام خوانده است.
آن را استاد غلامحسین امیرخانی، رئیس انجمن خوشنویسان، با خطّ خوش، خوش‌نویسی کرد و به طرز آراسته‌ای از طرف انجمن خوشنویسان انتشار یافت.تذهیب آن نیز به دست استاد مجید مهرگان صورت گرفت.
در دیباچهٔ آن آمده است:
- «شاهنامه تنها سرگذشت ایران و حماسهٔ دورهٔ معیّنی را بازگو نمی‌کند، جوهر هستی را می‌سراید... »
- «برای شاهنامه ارزش‌های گوناگون برشمرده شده است... ولی برترین ارزش آن، آن است که در زندگی انسانی معنا می‌نهد. حتّی دشمن‌ها در آن سترگ اند؛ چه، کمان هستی خود را به نهایت می‌کشند. بیانش صخره‌وار است، به بزرگی طبیعت. وقتی آن را می‌خوانیم یا می‌شنویم، سر خود را به بالا نگاه می‌داریم، برای آنکه باید اوج را ببینیم.»
- «مردم شاهنامه که اینگونه زندگی کرده و اینگونه مرده‌اند - و آوائی چنان بلند ماجرای آنها را سروده - کسانی بوده‌اند که به قلب زندگی راه یافته بودند.»
- «طیّ هزار سال کتاب فردوسی تسلّی بخش و رهگشای قوم ایرانی بوده و هر زمان که زندگی بر مردم سخت‌تر می‌شده، دلبستگی به آن بیشتر می‌گردیده.کتابی است که عالِم و عامی بر روی آن خم شده و قهوه خانه و فرهنگ خانه، هر دو از آن روشنی گرفته‌اند.»
در این کتاب، بخصوص از دو تیرهٔ فکر که یکی «ایران‌گرائی» بوده و دیگری «عرب‌مآبی»، بحث به میان آمده است. نمایندهٔ تیرهٔ اوّل فردوسی و نمایندهٔ تیرهٔ دوم محمود غزنوی بود، و اختلاف میان این دو از همین جا ناشی شد.
این دو خطّ فکری گرچه با آمدن محمود غزنوی و استیلای ترک‌ها وجود خود را نمایان‌تر کردند، از مدّتها پیش آمده بودند. از همان آغاز فتح ایران کسانی که همکاری با قوم فاتح را برگزیدند یک سو قرار گرفتند و کسانی که به تعداد اکثریّت، آمدن اسلام مانع نشد که وابستگی قومی خود را حفظ کنند، سوی دیگر.
آنچه جهان‌بینی شاهنامه است، رفته رفته جهان‌بینی خود فردوسی هم شده است. چون خرد و کوشش و جستجوی معنا در زندگی ؛ نام ،و رعایت اعتدال در همه چیز... هم چنین طیف عرفانی و طیف «خیاّمی».
کتاب اینگونه پایان می‌یابد:
- «با همهٔ افت و خیزها، برای ما افتخار کوچکی نیست که در آب و خاکی زندگی می‌کنیم که انسانهای شاهنامه در آن زیسته و مرده‌اند، و همین هزار سال پیش کسی چون ابوالقاسم فردوسی در آن زیست و مرد. وقتی نگاه به عقب بر می‌گردانیم باید به فکر فرو رویم و با خود بگوئیم: ما کم مردمی نبوده‌ایم!»
چاپ اول و دوم با قطع بزرگ.انجمن خوشنویسان-چاپ سوم و چهارم (با قطع کوچک تر) انتشارات یزدان1372و1373 -چاپ پنجم.آبان 1381.
آنچه در این کتاب آمده است:
دیباچه
بخش نخست، فردوسی
فارس و خراسان
ایران گرایان و عرب گرایان
زندگی فردوسی و کتاب شاهنامه
بخش دوم - شاهنامه
همه بزم و رزم است و رای و سخن
شاهنامه از چه گفتگو می‌کند؟
ارزش شاهنامه در چیست؟
داستان مزدک
ماجرای بهرام چوبینه
دورهٔ تاریخی
