ایران‌بوم

به گزارش خبرنگار مهر، قلعه های مختلفی در استان ایلام در دورانهای مختلف تاریخی قرار گرفته است که هم اکنون یادگاری از تمدن ایرانی در انتظار گردشگران است.

قلعه والی

یکی از بناهای مهم دوره قاجاریه در شهر ایلام قلعه والی است که توسط غلامرضا خان والی در سال 1326 قمری روی تپه‌ای به نام چغا میرگ ساخته شده است.

این بنا دارای قسمت‌های متعدد چون حرم سرا، قسمت شاهنشین، اتاق آیینه و زندان در زیرزمین است. مساحت کل قلعه 4687 متر مربع و زیربنای قلعه 1464 مترمربع است.

قلعه دارای سه در ورودی در قسمت شرق - غرب و جنوب است که در اصلی در قسمت جنوبی است و دیگر درها خصوصی بوده است. مصالح به کار رفته در معماری قلعه شامل سنگ، آجر، گچ، کاشی و‌ چوب است.

این قلعه در سال 1326 در زمان حکومت محمدعلی شاه قاجار و در زمان حکومت غلامرضاخان والی ساخته شده است. وسعت این قلعه دو هزار و 500 متر مربع و مساحت زیربنای آن یک هزار و 500 متر مربع است.

این بنا دارای حیاط مرکزی بوده که اماکن مسکونی آن در امتداد سه ظلع شرقی، شمالی و غربی ساخته شده است و در ساخت این بنای تاریخی که امروزه یکی از مراکز اصلی برای استقبال دیگر مردم کشور از استان ایلام است، مصالح سنگ و گچ استفاده شده است و آثار آیینه کاری، گچ بری در برخی از اتاقها از ذوق و سلیقه و هنر فرد سازنده حکایت دارد.

قلعه والی دارای تعداد زیادی اتاق کوچک و بزرگ تالار، شبستان و پستو بوده که در هر ظلع آن دو زیرزمین و در مجموع شش زیرزمین تعبیه شده است.

در ساخت این بنا از اشکال هندسی در پیشانی دیوارها با استفاده از آجرهای لعاب دار رنگی تزئیناتی صورت گرفته است. این قلعه در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و در حال حاضر عملیات اجرایی آن برای تبدیل به موزه مردم شناسی به پایان رسیده است.

در موزه مردم شناسی که در این قلعه دایر شده است اوج فرهنگ، تمدن و گذشته مردم استان ایلام را در قالب ماکتهایی به شکل انسان و وسایل آنها می توان دید.

قلعه پوراشرف

این قلعه تاریخی در شش کیلومتری ضلع جنوب شرقی شهرستان دره شهر در روستای شیخ مکان قرار گرفته است.

مطابق سنگ نوشته نصب شده روی دیوار ورودی قلعه، در سال 1335 قمری به دستور میر صید محمد خان پوراشرف در این منطقه از دره شهر ساخته شده است.

بیشترین مصالح به کار رفته در اسکلت بنا، قلوه سنگ و در مواردی از آجر برای تزئین از جمله سردر ورودی ها و برجستگی‌های روی دیوار استفاده شده است.

قلعه هزار در

این قلعه در شرق شهرستان دره شهر واقع شده است که قدمتش به دوره ساسانی می‌رسد. نمای اصلی این اثر، طاق‌های هلالی شکل است.

با توجه به ساختار معماری اثر، احتمالاً قلعه یا پادگان نظامی بوده است. مصالح بکار رفته در ساخت این قلعه شامل سنگ‌های تراشیده و قلوه سنگ‌هایی است که از گچ پخته به عنوان ملات استفاده شده است.

قلعه کنجانچم

این قلعه در سال 1326 قمری بنا به دستور غلامرضا خان ابوقداره آخرین والی ایلام ساخته شده و دارای اتاق‌های مرتبط به هم، حمام، برج نگهبانی و قسمت مسکونی و دیوانخانه است و به عنوان قلعه زمستانی والی مورد استفاده قرار می‌گرفته است.

قلعه میرغلام هاشمی(سیکان)

قلعه میرغلام هاشمی یکی از بناهای دوره قاجاریه است که به استناد سنگ نوشته نصب شده بر دیواره ورودی بنا، در سال 1303 قمری میرغلام هاشمی در روستای فرخ آباد احداث کرده است.

بنای قلعه به سبک دوره ساسانی و به شکل چهار ایوانی و با مصالحی از سنگ و ملات گچ ساخته شده که در زمان خود کاربرد مسکونی داشته است.

پلان بنا مربع شکل است و این قلعه در دره سیکان به فاصله 8 کیلومتری شمال غرب شهر دره شهر ساخته شده است.

پشت قلعه

این قلعه در 5 کیلومتری جنوب شهرستان آبدانان و در میان روستای پشت قلعه بر بلندی تپه‌ای منفرد که رودخانه جاری آبدانان از پای آن می‌گذرد، آثار بنای قلعه‌ای به چشم می‌خورد.

مصالح به کار رفته در قلعه قلوه سنگ، گچ و ساروج می‌باشد. قلعه مذکور دارای بخش‌های متعددی از جمله باروی قلعه، برجک‌های دیده بانی و نگهبانی، ورودی قلعه اماکن مسکونی و شاهنشین، تونل و پلکان متعلقه بوده است.

بنای قلعه روستا پشت قلعه تحت حفاظت اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری استان است که در سال 1380 به دلیل اهمیت آن و انجام مطالعات باستانشناسی و حفاظت و مرمت آن در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

قلعه سام

محوطه باستانی قلعه سام در شهرستان شیروان چرداول، در نزدیکی روستا چم بور از توابع بخش هلیلان واقع شده است.

این مجموعه از سه بخش مرتبط به هم در عین حال با فاصله و مستقل شکل گرفته است و از نظر دوره‌ای در یک دوره از تاریخ که احتمالاً حد فاصل اوخر دوره پارت‌ها و اوایل دوره ساسانی است، ایجاد شده است.

معماری این قلعه جنبه نظامی و دفاعی داشته است، زیرا قلعه در صعب العبورترین بلندی‌های کوه بنا شده است، چون طرح و نقشه‌ای از پیش نداشته، طراح یا معمار برج‌ها، اتاق‌ها و ورودی‌ها را با توجه به موقعیت طبیعی صخره‌ها احداث کرده است.