زیست بوم
بردشیرها در یک قدمی انقراض - بزرگترین شیرسنگی‌های بختیاری در سد گتوند غرق می شوند
- زيست بوم
- نمایش از یکشنبه, 21 خرداد 1391 09:32
- بازدید: 3987
خبرگزاری میراث فرهنگی – گروه میراث: سد گتوند علیا یکی از بزرگترین سدهای ایران است که بر روی رودخانه کارون در جنوب غربی ایران در دست ساخت می‌باشد. این سد، در فاصله 380کیلومتری از ریزشگاه رودخانه کارون و در 10کیلومتری شمال شرقی شهر گتوند در استان خوزستان قرار دارد.
شیر سنگی نیز مجسمه هایی از جنس سنگ است که اهالی قوم بختیاری در استان چهارمحال و بختیاری و شمال استان خوزستان به نشانه شجاعت، دلاوری و ویژگی‌هایی چون هنرمندی در شکار و تیراندازی در جنگ و مهارت در سوارکاری ، بر آرامگاه بزرگان قوم خود قرار می دهند. شیر در میان بختیاری‌ها نماد شجاعت است. نماد شیر علاوه بر این تندیس‌ها، در قالی و گلیم و گبه‌هایی که بختیاری‌ها می‌بافند نیز دیده می‌شود.
در واقع شیرهای سنگی مجسمه‌هایی هستندکه در گذشته توسط سنگ تراش‌ها تراشیده می‌شدند و آنها را روی قبر افراد شجاع و دلیر ایل بختیاری قرار می‌دادند. در گویش بختیاری به این مجسمه‌ها برد شیر می‌گویند. منطقه بختیاری سرزمین شیرهای سنگی است. این مجسمه‌های شیری هنوز در قبرستان‌های قدیمی بختیاری دیده می‌شوند.
شیر سنگی های گورستان روستای گلزاری / عکس: حمید میرزاده
در این میان گورستان روستای گلزاری در منطقه آبماهیک در مخزن سد گتوند که به زور مسئولان در حال تخلیه است دو شیر سنگی بزرگ دارد که با توجه به طول و ارتفاع این تندیس ها می توان آنها را بزرگترین شیرسنگی های ایران دانست. شیرسنگی های گورستان گلزاری در حدود 2 متر و ده سانتی متر طول و در قسمت سر یک متر و. چهل سانتی متر ارتفاع دارند. با این وجود این آثار تاریخی و ارزشمند در صورت عدم انتقال تا چند وقت دیگر در دریاچه سد گتوند برای همیشه غرق خواهند شد.
پیش از این مسئولان وزرات نیرو اعلام کرده بودند سد گتوند علیا سوم خرداد افتتاح می شود با این حال هنوز تملک اراضی برخی روستاها از جمله در روستای گلزاری انجام نشده است و وزارت نیرو برای مجبور کردن اهالی به انجام معامله، در گرمای توانفرسای اریبهشت و خرداد ماه استان خوزستان، برق این روستا را قطع کرده و کابلهای برق را جمع آوری کرده است. با این همه در نهایت اهالی این روستا وادار به ترک محل زندگی خود شده اند و این روزها در حال وداع با سرزمین مادری هستند.
شیر سنگی ها در بیشتر نقاط استان های چهارمحال و بختیاری و خوزستان در سالهای گذشته به دلیل کوچک بودن سرقت و تخریب شده و از بین رفته اند، با این همه شیرسنگی های بزرگ گورستان تاریخی روستای گلزاری به دلیل حجم بزرگ تا کنون از تخریب در امان مانده بودند. با این همه اما بالا آمدن آب دریاچه سد گتوند این آثار تاریخی و پر اهمیت را برای همیشه غرق خواهد کرد. گفتنی است پیش از این بر روی دیگر گورهای این گورستان شیرسنگی هایی با اندازه های کوچکتر وجود داشت که به وسیله برخی اهالی جابه جا شده اند.
سد گتوند، پس از ساخت، دومین مخزن آبی ایران (پس از کرخه) و بزرگترین مخزن آبی بر روی کارون خواهد شد. این سد در بین سدهای ساخته‌شده و در دست ساخت بر روی کارون، از همه پایین‌دست‌تر قرار دارد. هدف از احداث سد و نیروگاه گتوند، تأمین بخشی از برق مورد نیاز ایران (4٬500گیگاوات‌ساعت در سال)، کنترل سیلاب‌های فصلی کارون و نیز تنظیم آب کشاورزی پایین‌دست است. همچنین دریاچهٔ سد، پس از آبگیری می‌تواند به عنوان یک جاذبهٔ گردشگری برای منطقه درآید.
یکی از مهم‌ترین چالش‌های ایجاد شده پیرامون این سد، بحث وجود گنبدها و رگه‌های نمکی در اطراف محل آبگیری سد است که پس از آبگیری سد به زیر آب رفته و ممکن است منجر به شوری بیش از حد آب در پایین‌دست این سد شوند. کارشناسان محیط زیست و نظام مهندسی اعتقاد دارند که نزدیکی معدن نمک به محل سد گتوند علیا، در پروژه مطالعاتی این سد در نظر گرفته نشده‌است. وجود این معدن که در فاصله 5کیلومتری سد واقع شده باعث می‌شود که به هنگام آبگیری و تشکیل دریاچه پشت سد، این معدن عظیم نمک که ذخیره نمک آن صدها میلیون تن برآورد شده‌است به کلی به زیر آب دریاچه فرو رفته و این امر شوری آب رودخانه کارون را به بالاترین حد ممکن می‌رساند.
