ایران‌بوم

دیوار تاریخی گرگان یکی از گزینه های در لیست انتظار ایران برای پیشنهاد به یونسکو جهت ورود به فهرست آثار جهانی است. با این حال این اثر تاریخی آنقدر معارض و مزاحم قدیمی و جدید دارد که بدون رفع شدن آنها احتمال جهانی شدن دیوار گرگان به صفر می رسد.

Air Jordan 1 Low OG Neutral Grey (2021) (W) - nike free run womens 5.0 - 100 - CZ0775 | Men’s shoes

خبرگزاری میراث فرهنگی – گروه میراث: دیوار دفاعی گرگان را در متون جهانی با عنوان "مار سرخ" می شناسند ، این اثر طولانی ترین دیوار خشتی دنیا است و سومین دیوار بزرگ جهان پس از دیوار چین و داغستان. سالهای ساخت و تکمیل این اثر بزرگ به دوره ساسانیان و حدود 1700 سال پیش می رسد، معماران و کارگرانی که بر روی دیوار گرگان کار می کردند با 90 سال کار آن را ساختند.

اگر چه امروز از آن دیوار تاریخی اثر چندانی روی زمین یافت نمی شود، با این حال این اثر یکی از گزینه‌هاییست که بر اساس برنامه های سازمان میراث فرهنگی قرار است در سال های آتی برای ورود به فهرست آثار جهانی به یونسکو پیشنهاد شود. این در حالی است که ضوابط و شرایط برای پیشنهاد و ثبت جهانی یک اثر قوانین و دستورالعمل های بسیار سختگیرانه ای دارد.

اما آیا با وجود این دیوار تاریخی گرگان واجد مولفه های لازم برای جهانی شدن هست، این دیوار بزرگترین بنای آجری ساخت دست بشر در همه دنیاست، سومین دیوار طولانی جهان پس از دیوارهای معروف چین و داغستان است. 200 کیلومتر طول دارد و در طول بلند بالای آن قلعه های زیادی احداث شده بود به گونه ای که 30 هزار سرباز همزمان از بر بالای آن دیده‌بانی می‌کردند.

این مشخصه ها اما تنها یک روی این سکه است، روی دیگر سکه حکایت از تخریب و نابودی این اثر بزرگ تاریخی دارد، دیوار تاریخی گرگان به طول 200 کیلومتر در جهت شرقی ـ غربی کل دشت گرگان را به دو قسمت تقسیم می کنددر طول سالها هر پروژه‌ای که در این دشت بزرگ اجرایی شد با این دیوار تلاقی داشت و به آن آسیب زد، علاوه بر این بیش از 90 درصد طول دیوار در طول سالها به زیر گل رفته است ، بخش های از خاک بیرون آمده هم همیشه در معرض تخریب از سوی اهالی بود، به گونه ای که تا چندی پیش در بسیاری از روستاهای استان گلستان شغلی بود تحت عنوان "دیوار کنی" که خشت های دیوار تاریخی را جدا کرده و برای ساخت خانه به مشتریان می فروختند.

جبرئیل نوکنده سرپرست هیئت کاوش‌های باستان‌شناسی این دیوار در رابطه با موانع و چشم اندازهای ثبت جهانی این اثر به CHN می گوید: " دیوار گرگان در لیست انتظار استان ماست، چرا که همه قابلیت های لازم برای ورود به فهرست جهانی را دارد، اما مساله اینجاست که تنها داشتن این قابلیت ها ملاک جهانی شدن نیست و آنچه بیش از همه اهمیت دارد پلان مدیرینی و چگونگی اداره این اثر تاریخی است."

این باستان شناس می افزاید: " نمونه قابل ذکر میدان نقش جهان است که ما آن را به راحتی به ثبت جهانی رساندیم، اما نحوه مدیریت اثر آن را به لیست آثار در خطر نزدیک کرد، در مورد هر اثر دیگری هم وضع به همین منوال است، اگر مقررات یونسکو رعایت نشود و ساختار مدیریتی مطلوبی برای محافظت از آثار نباشد و حریم و ضوابط حریمی در نظر گرفته نشود هر اثری با هر میزان اهمیت به لحاظ شاخص ها وارد فهرست جهانی نخواهد شد."

وی در ادامه تصریح می کند:" به اعتقاد من بیشتر محوطه های تاریخی و مهم ایران بیش از آنکه برای جهانی شدن ایراد تاریخی و اصالت داشته باشند به لحاظ پلان مدیریتی و حفاظت از ضوابط حریمی مشکل دارند، از طرفی عزم ملی برای حل مشکلاتی از این دست وجود ندارد و همه چیز بر دوش سازمان میراث فرهنگی است."

نوکنده در رابطه با مشکلات و موانع پیش روی دیوار تاریخی گرگان برای ورود به فهرست آثار جهانی نیز می گوید:‌" اگر دیوار تاریخی گرگان بخواهد به ثبت جهانی برسد در اولین گام باید 30 کیلومتر جاده روستایی آسفالته ای که در نزدیکی آق قلا درست بر روی بخش های از دیوار واقع است جمع آوری شود، علاوه بر این باید در حدود 200 تیر چراغ برقی که در نقاط مختلف بر روی دیوار و در حریم درجه یک آن نصب شده نیز جابه جا شود."

بر اساس گفته های سرپرست هیئت کاوش‌های باستان‌شناسی اگر مشابه همان کارها و فعالیت هایی که برای رفع موانع ثبت جهانی گنبد قابوس در استان گلستان و در میان همه ادارات و دستگاه های دولتی و غیر دولتی استان انجام شد برای ثبت جهانی دیوار تاریخی گرگان نیز می توان اقدام کرد. او می افزاید:‌" برای گنبد قابوس همه دستگاه ها و به خصوص استانداری گلستان با همراهی تمام و کمال برای تهیه و تکمیل پرونده ثبت جهانی اقدام کردند و هر مانعی که نماینده ینوسکو اعلام کرده بود را رفع کردند."

نوکنده در پایان در پاسخ به این پرسش که به نظر شما آیا گنبد قابوس در اجلاس روسیه به ثبت جهانی خواهد رسید گفت:‌" به نظر من چون پرونده ای که برای این اثر تهیه و به اجلاس روسیه ارسال شد هیچ مشکل و ایرادی ندارد قطعأ گنبد قابوس به عنوان جدیدترین اثر ایران در فهرست یونسکو به ثبت خواهد رسید."