ایران‌بوم

نخستین بررسی‌های باستان‌شناسی بر روی منطقه‌ای در جنوب شاهرود، منجر به پیدایش کارگاه ساخت ابزار سنگی با دو هزار متر مربع مساحت شد. بقایای این کارگاه نشان می‌دهد که تولید ابزار سنگی در این کارگاه به صورت انبوه صورت می‌گرفته است.

منطقه‌ی جنوب شاهرود از جمله مناطق مهم باستانی کشور است که براساس یافته‌های باستان‌شناسی از بیش از 8 هزار سال پیش تا امروز زندگی در آن جریان داشته است.

در این منطقه هنوز کاوش‌های باستان‌شناسی زیادی انجام نگرفته، به همین دلیل بخش‌های زیادی از آن همچنان ناشناخته باقی مانده است.

کاوش‌های باستان‌شناسی اخیر در «‌‌ده خیر» و کاوش‌های پیشین ژاپنی‌ها در «‌‌تپه چخماق» منجر به کشف بقایای زندگی انسان نوسنگی مربوط به 8 هزار سال پیش شد. به همین دلیل باستان‌شناسان برای بررسی عوامل زیست محیطی منطقه اقدام به کاوش‌های باستان‌شناسی محیطی کردند.

«‌‌کوروش روستایی»، زمین باستان‌شناس و یکی از اعضای هیات کاوش در جنوب شاهرود، در خصوص کاوش‌های اخیر که به تازگی آغاز شده، گفت: «‌‌در نخستین قدم‌های کاوش به اکتشاف جدیدی دست پیدا کردیم. این کشفیات به بسیاری از پرسش‌های ما پاسخ داد. تیم باستان‌شناسی در حدود 3 کیلومتر تپه «‌‌سیاریگی» از تپه‌های هزاره‌ی ششم پیش از میلاد (8 هزار سال پیش) به یک محوطه سنگ‌های «‌اپال» و سنگ‌های «‌سیلیسی»، «‌‌چرت و فلینگ» که از خانواده سنگ‌های کوارتز هستند برخورد کرد و کاوش‌های بیشتر در این منطقه منجر به کشف بقایای یک کارگاه ساخت ابزار سنگی مربوط به 8 هزار سال پیش شد.»

وی در خصوص کشف این کارگاه ابزارسازی گفت: «‌در این کارگاه سنگ‌های برنده‌ای چون چرت و فلینگ توسط انسان 8 هزار سال پیش تراش داده می‌شدند تا از آنها به عنوان ابزارهای کشنده، یا داس‌های درو استفاده شود.»

به گفته وی، این کارگاه حدود 2000 متر مربع مساحت دارد و هنوز تراشه‌های سنگی در آن دیده می‌شود. انسان‌هایی که در آن زمان زندگی می‌کردند با برپایی این کارگاه در کنار معادن سنگ‌های برنده که غالبا آن‌ها را شناسایی می‌کردند، نیازهای ابزاری خود را تامین می‌کردند.

کشف مقادیر قابل‌توجهی سفال چشمه علی نیاز این کارگاه را با تپه‌های اطراف آن از جمله سیاریگی پیوند می‌دهد.

کوروش روستایی درباره عدم وجود سکونت‌گاه در اطراف این کارگاه ابزارسازی گفت: «‌‌شواهدی ازجمله معماری یا چیزی شبیه به آن برای سکونت در اطراف کارگاه پیدا نشده است و این موضوع نشان می‌دهد که انسان 8 هزار سال پیش برای رسیدن به این کارگاه مسیری حدود 3 کیلومتر را می‌پیمود و پس از ساختن ابزار مورد نیازش در این کارگاه به محل سکونت خود بازمی‌گشت.»

وی در پایان یادآور شد: «‌‌کشف ابزارهای سنگی در دشت بسطام، از احتمال وجود کارگاه در این دشت خبر می‌دهد. وجود، یا عدم کارگاه در دشت بسطام از موضوعاتی است که در فصل‌های آینده کاوش در این محوطه مورد توجه باستان‌شناسان قرار می‌گیرد.»

سنگ‌های اپال سیلیسی، چرت و فلینگ از جمله سنگ‌هایی هستند که همواره بشر از آنها برای ساخت ابزار سنگی بهره می‌گرفته است. پیش از این نیز سنگ‌های آتشفشانی، از جمله‌ی بهترین سنگ‌ها برای ساخت ابزار برنده بوده است.

در حال حاضر با تراش دادن سنگ‌های سیلیسی و مخصوصا اپال، از آن‌ها به عنوان سنگ‌های قیمتی در زیورآلات استفاده می‌شود.