ایران‌بوم

برگرفته از خبرگزاری میراث فرهنگی: بیستون هشتمین اثر ثبت شده ایران در فهرست میراث جهان یونسکو است، با این همه قرار است در طرح ساماندهی این محوطه بر روی بقایای منطقه پارتی و شهر اشکانی آن یک پارک و محوطه تفریحی احداث شود.

احداث پارک در منطقه پارتی بیستون
خبرگزاری میراث فرهنگی ـ گروه میراث فرهنگی ـ كتیبه معروف داریوش در غرب ایران را بسیاری ملكه كتیبه‌های شرق باستان و لوح روزتای آسیا می‌دانند، اثری که در دی‌ماه سال1310 به شماره 70 در فهرست آثار ملی كشور به ثبت رسید و 75 سال بعد در 22 تیرماه 1385 در سی‌امین اجلاس یونسكو در شهر ویلنیوس لیتوانی با شماره 1222 در فهرست میراث‌جهانی یونسکو وارد شد.
بیستون پس از ثبت تخت‌ جمشید، چغازنبیل، میدان نقش جهان، تخت سلیمان، پاسارگاد، گنبد سلطانیه و بم و منظر فرهنگی آن هشتمین اثر ایرانی بود كه به فهرست آثار ایرانی میراث‌جهانی یونسكو وارد شد، ملكه كتیبه‌های شرق باستان 22 متر طول و 7.8 متر عرض دارد، به خط میخی و سه زبان فارسی باستان، عیلامی و اكدی یا بابلی نو نگاشته شده و براساس مطالعات زمین‌شناسی سنگ‌های تشكیل‌دهنده آن، آهكی و مربوط به دوره كرتاسه است.

آن گونه که در وب‌گاه پایگاه باستان‌شناسی بیستون آمده، از شواهد و مدارك باستان‌شناسی برمی‌آید انسان‌ها نخستین بار در دوره پارینه ‌سنگی میانی در غارها و پناهگاه‌های صخره‌ای دشت بیستون ساكن شدند كه غارهای شكارچیان، مرتاریك، مردودر، مرآفتاب، مرخر و پناهگاه‌های صخره‌ای چرخلان و زرده بیوچِك شواهدی بر این مدعا هستند. وجود تپه‌ها و آثار فراوان موجود در دشت بیستون نیز نشان می‌دهد كه این منطقه در پیش از تاریخ از مهمترین مناطق سكونتی منطقه زاگرس و به طور كلی ایران بوده است.

با این همه آن طور که یک باستان‌شناس به خبرگزاری CHN خبر می‌دهد قرار است در حریم این محوطه بی‌مانند تاریخی و در محل منطقه پارتی این مجموعه که روبه‌روی کتیبه قرار دارد یک تفریحگاه یا پارک احداث شود، در حالی که این محوطه محل قرارگیری یک شهر اشکانی است و ارزش‌های تاریخی بسیاری دارد.

سجاد علی ‌بیگی می‌افزاید: پاییز و زمستان سال 88 این محوطه را کاوش کردیم و تاریخی بودن آن بارز و مشخص است، با این همه آن طور که اعلام شده، قرار است در طرح ساماندهی این مجموعه در این محل یک پارک احداث شود که به اعتقاد من برای یک اثر جهانی و شناخته شده مناسب نیست.

به نظر می رسد پارکی که این باستان‌شناس به آن اشاره می کند قرار است در طرح اجرا و ساماندهی محوطه بیستون ساخته شود. بر اساس توافق به عمل آمده میان استانداری و سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان کرمانشاه مقرر شده با توجه به وسعت محوطه و به منظور برنامه‌ریزی اجرایی، پروژه به بخش‌هایی نظیر ساماندهی و تعریض ورودی شمالی، ساماندهی پارکینگ شمالی، ساماندهی ورودی و پارکینگ جنوبی، ساماندهی حاشیه سراب، تکمیل نرده‌کشی محوطه، ساماندهی مسیرهای درجه یک، ساماندهی مسیرهای درجه دو (دسترسی به آثار)، تهیه و ساخت مبلمان محیطی و فضاهای خدمات‌رسانی، تکمیل و توسعه فضای سبز، طراحی و اجرای زیرساخت‌های تـأسیساتی و نورپردازی محوطه و آثار، ساماندهی تابلوهای راهنما، احداث سرویس‌های بهداشتی، ساماندهی نهرهای موجود و ساماندهی فضای کاجستان تقسیم شود. هزینه اجرایی این طرح از محل اعتبارات استانی تامین خواهد شد.

بر اساس اعلام روابط عمومی سازمان میراث فرهنگی، این خبر را حسین راعی مدیر پایگاه بیستون اعلام کرده است. این مقام مسوول در پایگاه میراث‌ جهانی بیستون گفت: بخش‌های مذکور بر اساس طراحی‌های انجام گرفته توسط مشاور و زیر نظر پایگاه میراث جهانی بیستون و بر مبنای استانداردهای خاص طراحی در محوطه‌های تاریخی انجام گرفت و با توجه به اهمیت و حجم عملیات اولویت‌بندی شد.

با وجود این، بر اساس گفته‌های سجادعلی بیگی محل اجرای طرح ساماندهی و ایجاد فضای تفریحی، یک محوطه تاریخی و شهر باستانی است. بدون تردید انجام این عمل در شرایطی که کاوش‌های صورت گرفته نیز ارزش تاریخی محوطه را تایید می‌کند برای یک اثر جهانی مانند بیستون خطرآفرین و آسیب‌زاست.

بیستون محوطه‌ای تاریخی است در 30 کیلومتری شرق کرمانشاه که داریوش هخامنشی در ارتفاع 100 متری بر روی صخره‌ای کتیبه مشهور خود را حک کرده است. چشمه بیستون محل اتراق کاروان‌ها در دوران‌های مختلف بوده است برای همین مسافران زیادی کتیبه داریوش را دیده‌اند و شرحی از آن را در سفرنامه‌ها یا خاطراتشان گفته‌اند. از قدیمی‌ترین آثار درباره این نوشته، گفته‌های دیودورس سیسیلی است که در قرن اول پیش از میلاد این حجاری را به الهه سمیرامیس و صد نیزه‌داری که اطرافش را گرفته‌اند نسبت داده است. دیودور با تکیه بر نوشته کتزیاس چنین آورده است که صخره مکان مقدسی بوده و به زئوس خدای بزرگ یونانیان تعلق داشته است.

در این محوطه آثار تاریخی بسیاری مانند تپه نادری، پل معروف به صفوی بیستون، دژ تاریخی مدفون، مر خریل، مر تاریك، مرآفتاب، مر دودر ، بقایای گورستان پارتی، آتشدان پارتی- بقایای شهر پارتی، سنگ بلاش، مجسمه هركول، غار شكارچیان، نقش‌برجسته میتریدات دوم، نقش‌برجسته گودرز، وقف‌نامه شیخ علیخان زنگنه، کتیبه داریوش بزرگ، نیایشگاه مادی، سراب بیستون، جاده تاریخی حاشیه سراب، فرهادتراش، بقایای بنای ساسانی، بقایای کاروانسرای اوایل دوره اسلامی، كاروانسرای صفوی، بقایای بنای ایلخانی، پل دوره ساسانی - پل خسرو، بقایای دیوار دوره ساسانی، بقایای سد دوره ساسانی و سنگ‌های تراش خورده ساسانی قرار دارد.