یادمان
لودرها زیرِ پای «سموران» کرمان رسیدند - بهره‌برداری از معدن سموران و احتمال تخریب قلعه
- يادمان
- زیر مجموعه: ديده‌بان یادگارهای فرهنگی و طبيعی ایران
- دوشنبه, 13 آذر 1396 11:39
- آخرین به روز رسانی در دوشنبه, 13 آذر 1396 11:39
- نمایش از دوشنبه, 13 آذر 1396 11:39
«با کاهش عرصه و حریم قلعه سلجوقی سموران در کرمان، بهره‌بردار معدن سنگ کوه سموران در حال حفر دیواره‌های زیر این قلعه است، که این اقدام باعث تخریب قلعه و حذف کامل حریمِ آن می‌شود، اما هنوز رد جدیدی از میراث فرهنگی کرمان برای جلوگیری از این اتفاق دیده نمی‌شود.»
به گزارش ایسنا، بیش از پنج سال پیش «قلعه سموران» در منطقه عنبرآباد جیرفت با نام یک بهره‌بردار اصفهانی سند خورد و از آن زمان به بعد کار بهره‌برداری از سنگ‌های این کوه آغاز شد، هرچند در میانه‌های راه میراث‌فرهنگی متوجه احتمال تخریب قلعه «سموران» که درست روی قله‌ی کوهِ در دست بهره‌برداری قرار دارد شد و نخست قلعه سلجوقی را به صورت اضطراری ثبت و سپس تلاش کرد کار را متوقف کند، اما
تلاش‌ها در این پنج سال، آن طور که باید کاری از پیش نبرده و هر از گاهی بهره‌برداری از معدن سنگ «سموران» ادامه دارد.
در همان دو سال گذشته هم اهالی منطقه معتقد بودند وضعیت تخریب این قلعه تاریخی به اندازه‌ای است که می‌توان روی زمین صاف شده از بخش قلعه‌ی کوچک قلعه «سموران» فوتبال بازی کرد، جایی که لودرها و
پُتک‌ها با حذف کامل بخش‌هایی از قلعه با کشیدن جاده تا مسیر اصلی، جایشان را برای بهره‌برداری بهتر از سنگ‌ها باز کرده‌اند و امروز به نظر می‌رسد فاصله‌ی کمی تا فضای داخلی قلعه یعنی عرصه‌ی آن دارند، چه برسد به حریمی که دیگر برای این قله، وجود ندارد.
البته در آن زمان یعنی ۱۸ اسفند ۹۴، محمدحسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری معتقد بود «خوشبختانه بهره‌بردار کوه «قلعه سموران» هنوز به عرصه‌ی این بنای تاریخی وارد نشده است. کار بهره‌برداری از این قلعه تاریخی قبل از ثبت آن آغاز شده بود. در واقع ثبت این بنا در میانه‌های بهره‌برداری از کوه «قلعه سموران» انجام شد. » بهره‌برداری را متوقف کردند، اما دوباره کار آغاز شد
حالا بعد از گذشت دو سال از آخرین اظهارات و صحبت‌های امیدبخشی که شاید می‌توانستند جلوی بهره‌برداری از معدن‌کار کوه سموران را بگیرند، امید ابراهیمی - از دوستداران میراث فرهنگی استان کرمان - بار دیگر خطر تخریب را متوجه قلعه سلجوقی «سموران» می‌داند.
او در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه حریم قلعه در حدود یک ماه گذشته کاملا شکسته شده و چیزی نمانده تا بهره‌برداری از معدن به عرصه‌ی قلعه سموران هم برسد، می‌گوید: به دنبال این اتفاقات مردم عنبرآباد طوماری در مخالفت با این اقدام امضا کرده‌اند و نسبت به این اقدام به شدت نگران‌اند، مردم این منطقه بسیار دلسوز و ناراحت هستند، آنها از هیچ کاری برای نجات قلعه سموران دریغ نکردند، حتی تا امروز چندین بار کیلومترها راه تا اداره میراث‌فرهنگی استان کرمان آمده‌اند، اما میراث فرهنگی به آنها جواب سر بالا می‌دهد.
وی در ادامه با بیان اینکه از دامنه کوه جاده کشیده شده و ورودی به کوه را بسته و حتی جلوی در نگهبان گذاشته‌اند و کسی حق ورود به محوطه و قلعه را ندارد، می‌گوید: قلعه «سموران» به عنوان یکی از بزرگترین قلعه‌های ایران روی سطح کوه «سموران» قرار گرفته است.
او با بیان اینکه ظاهرا در طول سال‌های گذشته یک بار جلوی کار را گرفته‌اند، اما بار دیگرسرمایه‌گذار در حریم و عرصه قلعه شروع به کار کرده است، بیان می‌کند: یک ماه گذشته که در منطقه بودم، نیروی یگان حفاظت میراث فرهنگی جلوی چشم من، کار را متوقف کرد، اما از فردای آن روز بار دیگر کار بهره‌برداری آغاز شد.
ابراهیمی با بیان اینکه بهره‌بردار کوه در حال کشیدن یک راه زیرِ دیواره‌های قلعه است که با این کار، آن دیواره‌ها به طور کامل فرومی‌ریزد و حریم قلعه و دور تا دور قلعه از بین می‌رود، ادامه می‌دهد: قلعه یک چاه بزرگ دارد، و دور تا دور آن چندین غارِ دست‌کند که جلوی آنها سنگ‌چین است، قرار دارد، اما جاده‌ای که دوستان در حال کشیدن آن هستند باعث می‌شود تمام آن غارها و دیواره‌ها از بین بروند و حریم قلعه نیز نابود می‌شود.
او اضافه می‌کند: علاوه‌بر همه‌ی تخریب‌هایی که می‌توانند رخ دهند، سفال‌های زیادی روی محوطه ریخته که با حرکت لودرها آنها نیز از بین می‌روند و از سوی دیگر دیدِ منظری و حریم قلعه نیز به زودی تخریب می‌شود.
این دوستدار میراث فرهنگی کرمان همچنین با بیان این که مدتی پیش حریم و عرصه قلعه سموران کاهش پیدا کرده، می‌گوید: به نظر می‌رسد میراث‌فرهنگی با هدف ندادن خسارت به بهره‌بردار این کار را انجام داده است.
او ادامه می‌دهد: مردم شهرستان عنبرآباد معتقدند اگر استخراج سنگ از این معدن برای ۲۰۰نفر اشتغال‌زایی داشته باشد، باز هم سرمایه گذاری در بخش گردشگری برای این مردم و حتی از طریق همین قلعه، بسیار بیشتر، بهتر و پایدارتر خواهد بود.
عرصه و حریم قلعه را کوچک کردند تا وزارت صنایع خسارت ندهد
سالار سالاری‌فر، فعال میراث فرهنگی شهرستان عنبرآباد کرمان نیز در این زمینه به ایسنا می‌گوید: این محوطه پیش از این در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده بود، اما به مرور از سوی سازمان میراث فرهنگی عرصه قلعه سموران را کوچک کردند.
وی علت این‌کار را درخواست خسارت ۶۰ – ۷۰ میلیاردی سرمایه‌دار می‌داند و می‌گوید: میراث فرهنگی علت این کاهش عرصه و حریم را این می‌داند که سازمان صنعت و معادن و تجارت نمی‌خواهد به سرمایه‌گذار خسارت بدهد، بنابراین عرصه را کوچک کرده‌ایم تا این اتفاق رخ ندهد.
او با بیان اینکه پیش از این کوهی که قلعه روی آن بنا شده است، به عنوان عرصه در نظر گرفته شده بود، می‌گوید: اکنون آمده‌اند می‌گویند فقط بخش قلعه عرصه است، درست مانند انسانی که موهای روی سرش را عرصه می‌دانند و حریمی برای آن قائل نیستند، حتی برای مسیری که قبلا راه ورود گردشگر بوده و اکنون راه ورودی نیز ندارد، در واقع هیچ‌کس دیگر امکان ورود ندارد.
سالاری‌فر با بیان اینکه قلعه «سموران» به دلیل داشتن سنگ مرمرهای قرمز به قلعه سرخ نیز معروف است، ادامه می‌دهد: بالای کوه اثار معماری و برج و بارو قرار دارد، که آن را عرصه می‌دانند و می‌گویند قلعه حریم ندارد، اکنون نیز پای دیوارهای قلعه برای برداشت سنگ آواربرداری کرده اند و می‌خواهند قلعه را تخریب کرده و سنگ‌ها را برداشت کنند.
ناموسِ عنبرآباد کرمان را به حراج گذاشته‌اند
مرتضی جهانشاهی، عضو شورای شهر عنبرآباد نیز در این زمینه به ایسنا می‌گوید: هر چند شورای شهر پیگیر عملیاتِ معدن‌کاوی در قلعه «سموران» است، اما متاسفانه این قلعه بزرگ در حال تخریب است.
وی با اشاره به پیگیری‌هایی که شورای شهر با صنایع و معادن، فرمانداری و استانداری شهرستان عنبرآباد انجام داده است، می‌گوید: این در حالی است که متاسفانه هنوز هیچ کدام از این پیگیری‌ها به نتیجه نرسیده‌اند.
او با بیان این که سنگ‌های خاص و ارزشمند مانند مرمر، در واقع در داخل قلعه تاریخی سموران هستند نه در دل کوه که سرمایه گذار در حال کندن آن‌هاست، ادامه می‌دهد: معتقدم در این شرایط که هیچ کس وضعیت این بنا و محوطه تاریخی را پیگیری نمی‌کند، مسئولان باید متوجه باشند همانطور که ما مواظب ناموسمان هستیم باید از آثار باستانی نیز مواظبت کنیم، درحالی که برخی ازکسانی که متولی این امر هستند، نتوانستند درست از قلعه «سموران» که ناموس آن‌هاست، مواظبت کنند و قلعه «سموران» را به حراج گذاشته‌اند.
وی ادامه می‌دهد: این قلعه در حالت کلی صعب‌العبور است، اما اکنون دور تا دور آن را کنده‌اند و حالا می‌گویند قلعه حریم ندارد، حتی اکنون به عرصه قلعه وارد شده‌اند.
او همچنین با اشاره به آغاز دوباره‌ی پروژه از یک ماه گذشته در محدوده‌ی این قلعه‌ی تاریخی،بیان می‌کند: مردم عنبرآباد طوماری را امضا کرده‌اند و به این اتفاق اعتراض نشان داده‌اند، اما باید نخست فرمانداری عنبرآباد نسبت به این اتفاق اقدامی انجام دهد، در حالی که هنوز هیچ کاری انجام نشده است.
به جز تلاش‌های دوستداران میراث فرهنگی منطقه عنبرآباد و هشدارها و نگرانی‌هایی که برای تخریب این بنا دارند، اقدامات دیگری نیز برای جلوگیری از تخریب بیشتر قلعه انجام داده‌اند، اقداماتی قابل ستایش مانند تجمع مردم بومی منطقه، پیگیری برای تشکیل نهادی مردمی تا به هر نحو از تخریب بیشتر آن جلوگیری کنند، شکایت به مقامات قضایی و حتی برگزاری دادگاه و نوشتن نامه‌ای اعتراضی به رئیس جمهور و طومار ۱۳ متری که در نماز جمعه توسط معترضان به امضا رسیده است.
