ایران‌بوم

در حال حاضر تولید فرش بیشتر توسط بافندگان تجربی و پا به سن گذاشته انجام می‌گیرد که در حال بازنشستگی هستند و این امر در چند سال آینده خود به یکی از مهمترین چالش‌ها در این هنرـ صنعت تبدیل می‌شود.

در پی بی‌مهری دو دهه گذشته بر هنر و صنعت فرش دستباف و به ویژه عدم حمایت از بخش تولید و عدم رغبت جوانان برای اشتغال در این بخش، متاسفانه در حال حاضر تولید بیشتر توسط بافندگان تجربی و پا به سن گذاشته انجام می‌گیرد که در حال بازنشستگی هستند و این امر در چند سال آینده خود به یکی از مهمترین چالش‌ها در این هنرـ صنعت تبدیل می‌شود.

مدیرعامل اتحادیه سراسری شرکت‌های تعاونی فرش دستباف ایران می گوید:

بحث تولید و عرضه و صادرات فرش دستباف نیاز به نوآوری دارد و باید با استفاده از گنجینه‌های گرانبهای استادان موجود به فکر جذب نیروی فعال و جوان نسل جدید بوده و با توأم کردن تجربه و علم بتوانیم، بهره‌وری را بالا برده و اسباب درآمد و رفاه بیشتر را برای دست اندرکاران مجموعه فراهم كینم.

لازم است دولت نسبت به مقوله هنرصنعت فرش دستباف که حداقل 7 میلیون نفر به طرق مختلف از آن ارتزاق می‌کند، بی تفاوت نباشد.

این قشر عظیم جامعه بی‌منت نقش به سزایی در حفظ فرهنگ و هنر و تاریخ ایران زمین دارند و دولت موظف است با تخصیص اعتبارات کافی و تسهیل در اجرای قوانین، مسیر را برای آموزش و تثبیت اشتغال و ارتقاء جایگاه اجتماعی این صنعتگران هنرمند مهیا کنند، در غیر این صورت، اگر کم‌کم رویه دولت‌های قبلی را در پیش بگیرد و بی‌مهری‌ها و بی‌توجهی‌ها ادامه یابد، یکی از مهمترین و با ارزش‌ترین هنرها و صنعت‌های کشور که خاص ایران زمین است، نابود می‌شود.

عبداله بهرامی اضافه می کند: هنرصنعت فرش دستباف صرفاً یک اشتغال و محل درآمد نیست بلکه نقش اساسی در جلوگیری از مهاجرت ساکنان روستاها و شهرهای کوچک به کلان شهرها را بر عهده دارد و در امنیت اجتماعی کشور، در حفظ قداست خانواده، در جاودانگی نام و تاریخ و هنر ایرانی، یک شاخص تمام عیار است.

جایگاه امروز هنرصنعت فرش دستباف نتیجه بی‌توجهی و جهت‌گیری‌های غلط دولتمردان در سنوات گذشته بوده که نیاز به تدبیر و معماری جدید دارد و تشکل‌ها و تعاونی‌ها می‌توانند ابزارهای قابل اعتمادی برای اجرای سیاست‌گذاری‌ها و برنامه‌های حمایتی و توسعه‌ای در این راستا باشند.

همچنین رییس پژوهشکده فرش ایران می‌گوید: یکی از مباحث جدی آسیب رسانی به صنعت فرش دستباف، نبود نظارت روی فعالیت کارگاه های سنتی است.

حمیدرضا مومنیان در گفتگو با ایرنا اظهار می‌دارد: ایجاد مجتمع های قالی بافی به صورت رسمی و تحت نظارت مدیریت واحد و قانون کار می تواند از "تک بافی" در منازل و کارگاه های سنتی جلوگیری کند.

وی نبود نظارت بر فعالیت این کارگاه ها، نبود ثبات رنگها در الیاف تهیه شده توسط بافندگان و کاهش کیفیت را از جمله این آسیب ها برشمرده می افزاید: این مشکل بواسطه عدم مهارت بافندگان خانگی و بی دقتی در تهیه الیاف صورت می گیرد که اعتبار فرش دستباف را زیر سئوال می برد.

وی آسیب جدی دیگر صنعت فرش دستباف را کمبود بافنده حرفه ای و ماهر دانسته تاکید می کند: توجه تولیدکنندگان فرش دستباف کاشان به مسائلی همچون استفاده از مواد اولیه مرغوب، ثبات رنگ و تنوع طرح موجب حفظ و ارتقای جایگاه فرش کاشان در بازار داخلی و خارجی می شود.

رییس پژوهشکده فرش ایران به طرحهای ملی در دست اجرا برای ارتقای کیفیت و معرفی فرش دستباف اشاره و اظهار می‌دارد: طراحی ژاکارد الکترونیک(بهینه شده) برای دستگاه های قدیمی و فرسوده جهت کاهش ضایعات تولیدی از دستاوردهای این پژوهشکده است.

پژوهشکده فرش ایران، یگانه پژوهشکده فرش کشور است که توسط شورای گسترش آموزش عالی اسفند 1391در دانشگاه کاشان مجوز تاسیس گرفت.

با توجه به آثار بدست آمده در تپه های هفت‌هزار ساله"سیلک"، سابقه فرش کاشان در ایران باستان به یکهزار سال قبل از میلاد می رسد و در دوره ساسانیان هم دست بافتهای این شهرستان به شهرت رسید.

فرش کاشان در دوره صفوی به اوج شهرت جهانی رسید، بطوری که اولین صادرات اصلی و نظام‌مند دولتی فرش ایران در آن زمان از کاشان به سفارش پادشاه لهستان انجام گرفت.

فرش شیخ صفوی که با دست توانای بافنده ای کاشانی بافته شده و اکنون در موزه "ویکتوریا آلبرت" لندن نگهداری می شود، از دستاوردهای این دوره است.فرش کاشان در دوره قاجار و پهلوی همچنان مورد توجه بود، بطوری که تا قبل از سال 1354 کاشان حرف اول را در صادرات فرش کشور می زد و اکنون هم با وجود حضور سایر رقبا و مشکلات صادرات، فرش کاشان جایگاه خود را تا حدود زیادی حفظ کرده است.

بیش از هشت هزار بافنده فرش دستباف در کاشان سالانه حدود 50 هزار مترمربع فرش به ارزش 500 میلیارد ریال تولید می کنند که از این تعداد سه‌هزار و500 بافنده عضو شرکت تعاونی فرش دستباف این شهرستان هستند.

رییس مرکز ملی فرش ایران هم می گوید: سالانه سه میلیون متر مربع فرش دستباف در کشور تولید می شود.

باقر آقاعلیخانی در نخستین همایش توسعه هنر قالیبافی و صنایع دستی می افزاید: از مجموع دو میلیون بافنده فرش دستباف کشور یک و نیم میلیون نفر بافنده به صورت تمام وقت فعالیت دارند.