نگاه روز
داستان چای ـ از گفتهها تا واقعیت
- نگاه روز
- نمایش از دوشنبه, 30 شهریور 1394 10:30
برگرفته از ماهنامه خواندنی شماره 87، سال سیزدهم، تیر و امرداد 1394، رویه 13
علی فرهمندی
ایران یکی از چند کشور تولید کنندهٔ چای در جهان است و بر خلاف شایعات پراکنده شده از سوی مافیای واردات چای، چای بسیار خوب هم تولید میکند؛ اما سالهاست چای و چایکاری که با مشکل روبروست و سخن از عدم کاربری چای داخلی است و اقبال مردم به چای خارجی.
نخستین مشکل چای و چایکاری، نبود مرکزهای عرضهی چای داخلی است، در حالی که اگر چای تولید شمال ایران در فروشگاههای سراسر کشور عرضه گردد، نه تنها چیزی به نام «مازاد سنواتی» نخواهیم داشت؛ بلکه با افزایش کاربری، از یک سو سطح زیر کشت افزایش پیدا خواهد کرد و از سوی دیگر با پیشگرفتن روشهای «به زراعی» بر بازده سطح و نیز مرغوبیت چای به اصطلاح «لاهیجان» افزوده خواهد شد.
از هر یک صد خواروبار فروشی که مردم آن را با عنوان «سوپر» میشناسند، شاید 2 تا 3 تای آنها، چای ایرانی عرضهی کنند؛ در حالی که گونههای مختلف چای خارجی با بهای بسیار بالا، زینتبخش صدر قفسهی این به اصطلاح «سوپر» ها میباشند.
در گذشته، عرضهی چای خالص خارجی در کشور قدغن بود و وارد کنندگان موظف بودند که چای وارداتی را با چای داخلی مخلوط کرده و عرضه کنند که کمابیش از آغاز انقلاب این روش منسوخ گردید.
حــتا در فروشــگاههای دولتی مانند فروشـگاههای زنجــیرهای سـپه (ارتش)، فروشگاههای میدانهای روز (شهرداری) و دیگر فروشگاههای زنجیرهای و یا فروشگاههای بزرگی که با نامهای بیگانه «هایپر مارکت » و... ایجاد شدهاند، به ندرت چای ایرانی به چشم میخورد. در حالیکه چندین قفسه به چایهای وارداتی اختصاص دارد.
وارد کنندگان این چایها، پستترین نوع چایها از هندوستان، بنگلادش و کشـــورهای افریـــقایی میخــــرند و در بــازار به نـــام «آســام»، «سیلان » و «دارجلینگ » با بهای چندین و چند برابر به فروش میرسانند.
از سوی دیگر، هر از چندی آن چه با این سیاست مافیای واردات چای در انبارهای داخــــلی باقــی میمــاند، به عنــــوان «کودگــیاهی» و یا «ویژهی صادرات» با بهای بسیار اندک به افراد حقیقی یا حقوقی ویژهای به فروش میرسد و این به اصطلاح چایهای «ته انباری» به جای «کود » یا «صادرات » با اندکی افزودنی به عنوان «چای خارجی» سر از فروشگاهها در میآورند.
همهی این مسایل و مشکلات برای «چای» و نیز چایکاران کشور، برای آن است که سازمان چای کشور نه برنامه دارد و نه قصد آن را دارد که با برنامهریزی که بسیار هم آسان است، چای ایران را با بستهبندی خوب وارد بازار کند و تمهیداتی بیاندیشد که در همهی فروشگاههای کشور قابل خرید باشد.
از سوی دیگر، وزارت صنعت، معدن + تجارت، تنها و تنها در بخش تجارت در پی دادن امتیاز به وارد کنندگان است که مافیای واردات چای خارجی نیز از این قاعده مستثنی نیست وگرنه این وزارتخانه میتوانست گامهای بلندی درزمینهی عرضه و توزیع گستردهی چای ایرانی بردارد.
این در حالی است که در فروشگاههایی که به بهانههای گوناگون از سوی این وزارتخانه به عنوان عرضه کالا با بهای مناسب بر پا میگردد، نشانی از چای ایرانی نیست.
حتا در بستههای غذایی که از سوی وزارت تعاون و رفاه اجتماعی در چندین نوبت عرضه گردید، هیچ سخنی از چای ایرانی نبود.
هرگاه در این بستهها، نیم کیلو چای ایرانی قرار داده میشد، دیگر مسالهای به عنوان چای سنواتی نمیداشتیم و افزون بر آن، مردم با مزهی چای ایرانی بیشتر آشنا میشدند.
همین گونه است، مصرف چای در سازمانهای دولتی و وابسته به دولت و دستگاه نظامی و انتظامی. اگر در این سازمانها نیز از چای داخلی استفاده میشد، نه تنها مسالهای به نام چای سنواتی نمیداشتیم ؛ بلکه میبایست چای از خارج وارد میکردیم و در بازار به عنوان چای داخلی عرضه مینمودیم.
حل مسایل کشور بسیار ساده است ؛ اما اراده میخواهد که نیست.