ایران‌بوم

چالش حریم خصوصی از مهم‌ترین مسائلی است که همیشه در مورد فیسبوک مورد توجه قرار می‌گیرد و البته همیشه هم هواداران و گردانندگان این شبکه اجتماعی، پاسخ‌هایی برای این دست شبهات در چنته دارند؛ با این حال اما موقعیت کمی متناقض است.

شک وشبهه ها اگر هم در خصوص کاربران فیسبوک درست نباشد و آنها به حفاظت از حریم خصوصی خود مصمم باشند، درباره خود فیسبوک لاجرم درست است. به این معنا که سازوکار انتشار اطلاعات در فیسبوک به گونه ای است که خواه ناخواه زمینه نقض حریم خصوصی افراد را فراهم می کند، حتی اگر خود آنها بر سر امنیت حریم خصوصی هرگز حاضر به معامله نباشند و همه ملاحظات مربوط را رعایت کنند.

به عنوان مثال آن هوادار تیم «عقاب های فیلادلفیا» کارش را پس از درج استتوسی از دست داد که در آن از آخرین شرط بندی خود نوشته بود، یا مثلا «بونو» خواننده مشهور گروه U2 به دلیل انتشار «خصوصی» یک آلبوم عکس در فیسبوک، تا مدت ها نقل محافل زرد ژورنالیستی شد. باید بپذیریم بسیاری از مردم به رغم این که به امنیت حریم خصوصی خود اهمیت می دهند، از همین ناحیه به دلیل عضویت در فیسبوک ضربه خورده اند، فیسبوک به معنای واقعی کلمه منطقه قرمز حریم خصوصی است.

مشکل کجاست؟ به یک معنا، قصه از اینجا آب می خورد که مردم فیسبوک را به شکل اجتماعی استفاده می کنند. آنها همان انتظارات و امیدهایی را که به محیط های اجتماعی واقعی دارند نسبت به فیسبوک هم دارند و این مشکلات زیادی می آفریند. به عنوان مثال افراد دوست دارند همان دوستی های غنی و پیچیده رودررو را در فضای آنلاین هم تجربه کنند، اما آیا واقعا چنین چیزی ممکن است؟

مسأله این است که اغلب کاربران فیسبوک به حفظ حریم خصوصی در این سایت اهمیت می دهند، اما چالش های بر سر راه آن را با همان قواعد فضاهای واقعی، ارزیابی می کنند، قواعدی که در مدیریت محیط های اجتماعی واقعی به واسطه سال ها تجربه، امتحان خود را پس داده اند، اما اصلا معلوم نیست در فضای بیگانه فیسبوک چه سرنوشتی در انتظارشان باشد.

به عنوان مثال یکی از قواعد بسیار مهم زندگی اجتماعی که ما در همه حال بدون اغماض قائل به رعایتش هستیم، این است که وقتی حرف می زنی، «مخاطبت را بشناس». شما جوکی را که برای یک دوست صمیمی تعریف می کنید احتمالا نمی توانید با همان کیفیت برای پدر، مادر، خواهر، رئیس یا نفر کناری تان در اتوبوس تعریف کنید. همیشه یک نگاه سریع به اطراف می اندازید و حواستان هست که چه کسانی در حال گوش دادن هستند. هر اشتباهی ممکن است به قیمت آبروی شما تمام شود.

کاربران فیسبوک هم هنگام ورود به این سایت، همین محاسبات ذهنی را در نظر دارند؛ چگونه مقصود خود را در استتوس درست بیان کنم یا مثلا چگونه این ویدئو را آپلود کنم که امن تر باشد و... مشکل اساسی، اما این است که شما نمی توانید مقتضیات سخن گفتن با مخاطبانی را رعایت کنید که نامرئی هستند! چند لحظه کل شبکه دوستان خودتان در فیسبوک را تصور کنید. چه کسانی قادر خواهند بود استتوس آتی شما را مشاهده کنند؟ چند نفر از آنها را می توانید نام ببرید؟ حتی اگر در لحظه حواستان باشد که مثلا مادربزرگتان یکی از دوستان تان در فیسبوک است، این موضوع در همه مواقعی که در فیسبوک پست می گذارید، یادتان میماند؟ می دانید فراموش کردن این موضوع گاهی ممکن است فاجعه ای شرم آور در خانواده شما بیافریند.

مثال دیگر این مثل معروف است که «مرگ دسته جمعی، عروسی است». اگر همه دوستان شما مشغول پریدن از روی پل هستند، احتمالا از این که رودخانه پایین به اندازه کافی عمیق است، اطمینان دارند. شما وقتی به همراه یک جمع وارد یک محیط پرخطر می شوید، احتمال آسیب دیدنتان کمتر از زمانی است که به تنهایی آنجا می روید. حضور پرتعداد دوستان و نزدیکان را اما هیچ وقت نمی توانید دلیلی بر امن بودن فیسبوک قلمداد کنید، در فیسبوک افراد متعددی ممکن است در زمان مشابه از یک خطر حریم خصوصی، صدمه ببینند. این اتفاقی بود که مثلا در زمان معرفی2 News Feed افتاد و خیلی ها از نقض حریم خصوصی خود متضرر شدند.

فیسبوک در عین حالی که به ابزاری کارا برای خلق محیط ها و تجربه های اجتماعی جدید تبدیل می شود، به عنوان خطری برای همان تجارب و محیط ها هم مطرح است. همان سرورهای فیسبوک که ارسال پیام به دوستانتان را برای شما تسهیل می کنند، به آنها هم این امکان را می دهند که جملات شما را در یک ایمیل کپی کنند و برای دیگران بفرستند. همین ابزاری که در این سایت به شما امکان می دهد یک موضوع را فقط در میان شبکه خاصی از دوستانتان به اشتراک بگذارید، به آنها این امکان را می دهد که آن را به صورت عمومی با هر کسی که دلشان بخواهد به اشتراک بگذارند. همان قابلیت بررسی پروفایل که به شما برای یافتن دوستان جدید یا قضاوت در مورد کسانی که متقاضی دوستی با شما هستند، کمک می کند، به کارفرماها، روسا و مراجع امنیتی این امکان را می دهد که شما را چک کنند.

بدترین قسمت ماجرا اینجاست قواعدی که در بالا گفته شد در فیسبوک قابل اعتنا نیست، فراموش نکنید بزرگ ترین دلیل حضور شما در فیسبوک، حضور دوستان شما در آنجاست. (در حالی که همان طور که اشاره شد، حضور همزمان دوستان متعدد، کسی را از آسیب های حریم خصوصی در فیسبوک مصون نگاه نمی دارد) یا مثلا عکس خندان شما در پروفایل تان، دوستانتان را متقاعد می کند که مشخصا با خود شما سخن می گویند نه یکسری مخاطب ناشناخته. رقم اطمینان بخش تعداد دوستانتان در فیسبوک نشانه ای از این است که شما چه تجارب اجتماعی ارزنده ای را در صورت فاصله گرفتن از این فضا ممکن است از دست دهید. همه اینها متاسفانه به این معناست که فیسبوک شما را برای نقض حریم خصوصی دوستانتان استخدام می کند، همان طور که آنها را برای نقض حریم خصوصی شما به کار می گیرد، در واقع فیسبوک یک ویروس حریم خصوصی است که با از هدف قرار دادن مکانیسم های دفاع طبیعی میزبانان جدید باعث می شود آنها فکر کنند این ویروس بی ضرر است، در حالی که بعد از اعتماد افراد فیسبوک از آنها برای آلوده کردن دیگران استفاده می کند و این ویروس در شبکه اجتماعی از شخصی به شخص دیگر سرایت می کند و هر جا که می رود، مردم دچار انبوهی از بیماری های جدید و عجیب وغریب حریم خصوصی می شوند.

پانوشت ها:

1 ـ برگرفته از کتاب ترجمه نشده «فیسبوک و فلسفه»

2 ـ ابزاری در فیسبوک که در آن در خصوص فعالیت های فیسبوکی دوستانتان، اطلاع رسانی می شود. به عنوان مثال اگر دوستی عکس خاصی را لایک کرد یا با فرد جدیدی دوست شد، این در News Feed کنار صفحه شما قابل مشاهده است.

جیمز گریمل من1 / مترجم: عرفان پارسا