هنر
مقابله با خشونت طبیعت در معماری یزد
- هنر
- نمایش از دوشنبه, 01 مهر 1392 09:25
- بازدید: 3593
اگر به خانه‌های بزرگ و قدیمی شهر یزد چون خانه رسولیان، خانه محمودی‌ها، خانه لاری‌ها و دیگر خانه‌های تاریخی یزد سری بزنیم، اتاق‌های سه دری و پنج دری را می‌بینیم که اغلب خاص میهمانان بوده است. آنچه بیشتر از هر چیز توجه بیننده را به خود جلب می‌کند، درهای چوبی مشبک هستند که به وسیله شیشه‌های رنگین کوچکی تزیین شده‌اند که به ارسی معروفند.
shock drop air force 1 full uv reactive | nike lunarglide 6 price range chart printable - New Balance 550 'UNC'/ 'Baby Blue' - BB550HL1 - LacollesurloupShops
"فاطمه دانش‌یزدی" یکی از پژوهشگران یزدی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، گفت: ارسی به پنجره‌هایی اطلاق می‌شود که به روش خاص و کشویی و به سمت بالا باز می‌شود و به محفظه‌ای که در قسمت بالا قرار دارد هدایت می‌شود و آنگاه با یک میخ یا پیچ که در زیر آن قرار دارد می‌ایستد و عموماً درگاه آن رو به صحن حیاط باز می‌شود.
وی ادامه داد: ویژگی خاص این درها، این است که در جهت قائم باز و بسته می‌شود و کارایی فضا را تا حد قابل توجهی افزایش می‌دهد؛ علاوه بر آن، کاربرد شیشه‌های کوچک رنگی مانع تابش نور شدید خورشید به داخل اتاق شده و نیاز اتاق را به آویختن پرده‌های سرتاسری و ضخیم برطرف ساخته است.
رنگ‌های قرمز، سبز، آبی و سفید شیشه‌ها علاوه بر این که با انعکاس نورخورشید، زیبایی خاصی به اتاق می‌بخشد، سبب دور شدن حشراتی چون پشه نیز می‌شود. این شیشه‌های رنگی مانند شیشه‌های رفلکس امروزی کار دید به خارج از اتاق را فراهم می‌سازد و مقدار روشنایی روز و نور خورشید را به طور قابل ملاحظه‌ای تعدیل می‌سازد و این مورد نیز از جمله راهکارهایی است که انسان در مقابله با خشونت طبیعت در این بخش از سرزمین ایران اندیشیده است.
وی، یکی از وجوه مهم سنت معماری گذشته ایران را توجه به نور و روشنایی عنوان کرد و افزود: براساس این ویژگی، نور عامل فعالی در معرفی فضا و زیبایی آن بوده است. زیبایی، حقیقتی است که با نور معرفت درک می‌شود و زیبایی ظاهری با حس بینایی ما دیده می‌شود. نور و روشنایی چه ظاهری و چه عرفانی باعث می‌شود که زیبایی به چشم آید و رنگ و سایر زیبایی‌های شیء جلوه کند.
دانش یزدی افزود: در این خصوص، پنجره که معمولاً برای دادن نور، جریان هوا و رﺅیت مناظر بیرون کاربرد داشته است، یکی از عناصر مهم معماری بوده که ساخت آن در معماری ایرانی به خصوص پس از اسلام جنبه اعتقادی، اجتماعی و فیزیکی داشته است.
به گفته این پژوهشگر یزدی، به سبب آب و هوای خشک ایران از دیرباز گرایش مردم به زندگی در فضاهای باز خانه همچون حیاط بوده است. در این راستا پنجره‌ها به گونه‌ای طراحی می‌شد که ارتباط را در بیشتر اوقات فراهم آورد و نور و هوا را به داخل بنا هدایت کند.
وی ادامه داد: پنجره‌ها علاوه بر دریافت نور، در تغییر دمای هوای داخل نیز تأثیر فراوانی داشته‌اند، مخصوصاً زمانی که آفتاب به طور مستقیم به داخل بتابد، اثر حرارتی پنجره خیلی بیشتر از دیوارها بوده است و فضای داخل بلافاصله گرم می‌شود، علاوه بر این استفاده از سطوح شیشه‌ای نیز در این امر بسیار مؤثر بوده است.
این پژوهشگر ادامه داد: در گذشته محل پنجره‌ها را به نحوی در نمای ساختمان آرایش می‌داده‌اند که سطوح آنها کمترین تأثیر نفوذ را داشته باشد به طوری که بخش‌های تابستانی خانه با پنجره‌های بزرگتر و تزیینات مفصل‌تر رو به شمال و بخش‌های زمستانی خانه مختصر‌تر و رو به جنوب بوده است.
وی عنوان کرد: طرح‌هایی که در ساختن پنجره‌های مشبک به کار برده می‌شود نیز اغلب به گونه‌ای بوده که نور داخل اتاق را تنظیم می‌کند. پنجره‌های مشبک نور شدید خارج را پخش کرده و آن را تعدیل می‌کند و وقتی نور بیرون شدید نیست همه‌ی آن را به داخل اتاق عبور می‌دهد. گاهی برای در و پنجره‌های مشبک شیشه نیز به کار برده می‌شود.
دانش یزدی بیان کرد: ارسی از هنرهایی است که ارزش و جایگاه خاصی در جوامع مختلف داشته است و به علت داشتن زمینه فراوان برای پیشرفت و کار به ترتیبی که با ظرافت فراوان همراه باشد، همیشه برای طبقات مختلف اجتماعی متفاوت بوده است.
وی افزود: جز ملاکان و سران و حاکمان آن زمان کمتر کسی می‌توانسته از این نوع پنجره در منزل یا عمارت خود استفاده کند. کسانی که از این نوع پنجره‌ها استفاده می‌کردند بنا به موقعیت اجتماعی‌شان تزئینات ارسی پرکارتر و یا در عین سادگی ساخته می‌شد.
دانش یزدی ادامه داد: پنجره‌های ارسی بیشتر به اتاق‌های نشیمن یا پذیرایی باز می‌شده است و یا در تالارهای بزرگ کاخ‌ها یا عمارات استفاده می‌شده است و همیشه در یک بنا شاهکار ارسی آن بنا متعلق به قسمت پذیرایی بوده است. سطح مشبک پنجره‌های ارسی چندین کارکرد دارد که تأمین نور فضای درونی، در معرض دید قرار دادن فضای بیرونی، کاهش شدت تابش نور آفتاب و گرما، ایجاد زیبایی در نمای ساختمان، حفظ حریم و محرمیت فضای بیرونی و دور کردن حشرات مزاحم از جمله آنهاست.
وی خاطرنشان کرد: خانه اردکانیان، خانه رسولیان، خانه شفیع پور، خانه گرامی و خانه لاری‌ها از جمله خانه‌های یزدی هستند که درهای ارسی دارند و از دیگر بناهای ارسی‌دار در یزد می‌توان به خانه کلاهدوزها(موزه آب)، خانه محمودی، خانه ملک التجار، خانه‌های مودت(خانقاه نعمت اللهی)، باغ دولت آباد و کتابخانه مسجد حظیره اشاره کرد.
دانش یزدی اظهار کرد: از جمله استادان ارسی‌ساز یزد به می‌توان به استاد عباس مجاور که بازسازی و مرمت ارسی‌های باغ دولت آباد، گره سازی‌های مسجد شاه یحیی و چهارده معصوم را بعهده داشته است، استاد اکبر که بازسازی تعدادی از پنجره‌های باغ دولت‌آباد، ارسی خانه لاری‌های یزد، ارسی خانه مشروطیت تبریز، قواره‌بری‌های خانه محمودی یزد و گره‌سازی خورشیدی‌های مدرسه ضیاییه از فعالیت‌های اوست، اشاره کرد.
وی اضافه کرد: استاد علی اکبر ابویی نیز دیگر استاد ارسی‌ساز یزدی است که دارای 25 سال سابقه در قواره‌بری و گره‌سازی، قواره‌بری خانه لاری‌های یزد، خانه نواب وکیل، گره‌سازی زندان اسکندر و مسجد جامع یزد بوده است.
