زیست بوم
جنگلهای لرستان از رمق افتادند/ ریزگردها نفس بلوط ها را گرفتند
- زيست بوم
- نمایش از سه شنبه, 21 تیر 1390 10:58
- بازدید: 3368
بخش عظیمی از وسعت جنگلهای ارزشمند لرستان از دست رفت
این در حالی است که استان لرستان به عنوان بام طبیعت ایران میزبان یکی از غنی ترین رویشگاه های اصلی گونه منحصر به فرد بلوط در غرب کشور است که از لحاظ وسعت جنگل بعد از استان های فارس و خراسان جنوبی در رده سوم کشور قرار گرفته است.
همچنین جنگلهای استان لرستان در بین استانهای زاگرس نشین بعد از استان فارس در رده دوم قرار دارد.
تغییر کاربری جنگلهای بلوط لرستان به زمین کشاورزی
در سالهای اخیر جنگلهای زاگرس تهدیدات بسیاری را تجربه کرده و در این بین بخش عظیمی از وسعت این جنگلهای ارزشمند از دست رفته اند. استان لرستان نیز از گزند آسیبها در امان نمانده و متاسفانه تخریبهای خرد و کلان بسیاری را تجربه کرده است.
به خطر افتادن جنگلهای لرستان تاثیرات پیچیده ای روی اکوسیستم زاگرس دارد
اگر امروز جنگلهای استان لرستان و کل رویشگاه جنگلی زاگرس با تخریبها و تهدیدات بی شماری دست و پنجه نرم می کنند، حاصل یک مجموعه از عوامل مختلف است. مجموعه ای که امروز فشارهای زیادی را بر روی جنگلهای لرستان وارد ساخته است.
جنگلهای بلوط استان لرستان در قلب منطقه زاگرس قرار گرفته اند و به اعتقاد کارشناسان به خطر افتادن آنها می تواند تاثیرات بسیار پیچیده ای بر روی کل اکوسیستم ناحیه زاگرس در پی داشته باشد. کارشناسان محیط زیست معتقدند که حفظ جنگلها در هر منطقه می تواند به حفظ منابع آبی همان منطقه و حتی تامین آب سایر مناطق منجر شود.
هجوم ریزگردهای عربی ضربه مهلک به بلوطهای زاگرس
یکی از مشکلاتی که در سالهای اخیر بیشترین ضربه را به جنگلهای زاگرس وارد ساخته هجوم بی سابقه ریزگردهای عربی بوده است. ذرات معلقی که در پنج سال گذشته با تداوم ورود به ناحیه زاگرس، نفس کشیدن را برای درختان بلوط سخت کرده و مهلک ترین ضربه را به حیات این گونه ارزشمند وارد ساخته اند.
تغییر کاربری و برداشت سنگ معدن از دل جنگلهای لرستان
از سوی دیگر امروز با تغییرات اقلیمی رخ داده در کشورمان و استان لرستان ما شاهد روند افزایشی تخریبها در سطح جنگلهای بلوط هستیم. تغییرات اقلیمی موضوعی است که امروزه در تمامی نقاط جهان به چشم آمده و متاسفانه تاثیرات بسیار منفی را بر روی اقتصاد جهان گذاشته است.
اقلیم زاگرس در سالهای اخیر دستخوش تغییرات بسیاری شده و این یکی از مهمترین دلایل عقب نشینی جنگلهای زاگرس است. به اعتقاد کارشناسان محیط زیست در سال های اخیر در نحوه بارشها در استان لرستان تغییرات گسترده ای به وجود آمده و اکثر ریزشهای جوی به صورت رگبارهای تند و کوتاه مبدل شده است. این امر موجب می شود که آب باران به سرعت از دسترس خارج شده و منابع آب مورد نیاز ریشه های بلوط تامین نشود.
کارشناسان: خشکسالی های اخیر فراتر از حد تصور عمل کردند
همچنین مشکل دیگری که درختان بلوط و جنگلهای لرستان با آن مواجه هستند خشکسالی است. خشکسالی موضوعی است که همیشه در کشور ما مطرح بوده است چرا که ایران سرزمینی خشک و نیمه خشک است و به همین علت همواره با خشکسالی های متعددی روبه رو بوده است.
این در حالی است که خشکسالی های اخیر در کشورمان فراتر از حد تصور کارشناسان عمل کرده اند بطوریکه این خشکسالی ها در کنار تغییرات کاملا محسوس آب و هوایی بر روی رویشگاه های اصلی بلوط تاثیرات قابل توجه ای را بر جای نهاده اند.
چرای بی رویه دام
در کنار مواردی که در بالا به آنها اشاره شد باید به تاثیر جوامع محلی بر روی جنگلهای بلوط نیز اشاره کرد. چرای بی رویه دام معضلی است که همواره مناطق جنگلی و مرتعی استان با آن درگیر بوده و ضربه های مهلکی را نیز به طبیعت زاگرس وارد کرده است.
در کنار چرای بی رویه دام باید به موضوع تغییر کاربری جنگلها به زمین های کشاورزی نیز اشاره کرد. متاسفانه این گونه کشاورزی که از آن به کشاورزی ناپایدار یاد می شود با زدن شخم عمیق به ریشه درختان بلوط آسیب وارد کرده و در واقع قدرت زادآوری را از بلوط می گیرد.
درختان بلوط منحصر به فرد زاگرس ذغال می شوند!
در این راستا موضوع ذغال گیری از درختان بلوط نیز تاثیرات بسیار منفی را بر روی وسعت جنگلهای استان بر جای نهاده است.
در کنار این موضوع باید به حفظ جنگل نشین ها نیز اشاره کرد. جنگل نشین ها باید در مناطق خود باقی بمانند اما باید سوخت آنها تامین شده و از لحاظ مالی نیز مورد حمایت دستگاه های اجرایی و نظارتی قرار بگیرند. تنها اینگونه است که می توان از تخریب قسمتی از جنگلهای استان جلوگیری کرد. اگر امروز جنگل نشین احساس کند که درختان منطقه جزئی از اموال اوست دیگر به روند تخریب جنگل ادامه نداده و حتی برای احیا آنها نیز عمل می کند.
کارشناسان معتقدند که در حال حاضر 18 تا 20 درصد اندوخته گیاهی زاگرس خشک شده و یا در حال خشک شدن است و وسعت جنگلهای استان های زاگرس نشین نیز هر روز کمتر می شود.
قطع درختان و بوته ای شدن درختان بلوط
فرزاد ویسانلو که دارای دکترای تخصصی در رشته منابع طبیعی و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بروجرد است در مورد مخاطرات پیش روی جنگلهای لرستان سخنان قابل تاملی دارد.
چرای بی رویه دام جنگلهای بلوط لرستان را نابود کرد
وی که با خبرنگار مهر گفتگو می کرد در این رابطه اظهار داشت: به نظر می رسد که چرای بی رویه دام در جنگلهای بلوط زاگرس بیشتر از دیگر موارد به این جنگلها صدمه زده است چرا که دام ها، نهال های تازه را سَرچَر می کنند و نهال دچار صدمه شده و شخصیت درختی خود را از دست می دهد و به بوته تبدیل می شود.
این استاد دانشگاه ادامه داد: جمع آوری بذر بلوط و چوب آن به منظور تهیه هیزم برای خانوارهای روستایی، گیاهان دارویی، قارچ و استفاده از هوموس جنگل نیز از جمله مواردی است که منجر به تخریب جنگلهای لرستان شده است.
یک کارشناس محیط زیست: وضعیت بلوط ها اصلا خوب نیست!
ویسانلو معتقد است که در حال حاضر وضعیت جنگلهای لرستان و زاگرس مناسب نیست و سیر قهقرایی را دنبال می کنند، یادآور شد: این امر موجب شده که هم اکنون این جنگلها در بسیاری از مناطق تبدیل به مراتع مشجر شده اند و نمی توان آنها را دیگر جنگل نامید، لذا خشکسالی نیز بیش از پیش، بر بدنه اکوسیستم صدمه وارد می کند.
این محقق و پژوهشگر محیط زیست ادامه داد: اگر اکوسیستم جنگلی صدمه ندیده باشد، خشکسالی صدمه آنچنانی به آن وارد نخواهد کرد.
تعریض جاده و آسیب به جنگلهای بلوط
وی یادآور شد: با این اوصاف چون زادآوری بلوط در بسیاری از مناطق زاگرس و لرستان متوقف شده است و بذر بلوط نیز توسط بومیان منطقه استفاده می شود، یا اینکه خاک از لحاظ باروری توان خود را برای زادآوری بلوط از دست داده است روند کنونی تخریب جنگلهای بلوط زاگرس نگران کننده است.
این کارشناس محیط زیست همچنین به تاثیرات تغییرات اقلیمی بر حیات جنگلهای زاگرس اشاره کرد و گفت: چون اکوسیستم های جنگلی زاگرس تخریب شده اند، اکوسیستم توان مقابله با تغییرات شدید اقلیمی را ندارد و احتمال صدمه به اکوسیستم وجود دارد.
همه ذینفعان برای درمان مشکل جنگلها دور یک میز جمع شوند
ویسانلو در پاسخ به سئوال خبرنگار مهر مبنی بر ارائه راهکار در این زمینه نیز گفت: باید افراد ذی نفع منطقه را دور یک میز جمع کرد و صحبت های تک تک این افراد را شنید؛ افراد ذینفع، مانند ادارات نیرو، مسئولین خطوط لوله های گاز و نفت، ادارات راهداری و ترابری، شکارچیان، ماهیگیران، پرورش دهندگان ماهی، روستاییان داخل و بیرون جنگل، ادارات منابع طبیعی، ادارات جهاد کشاورزی و هر فرد یا افرادی که به نوعی در ارتباط با جنگلها هستند، باید نظر داده و نظر آنان نیز تأمین شود.
وی ادامه داد: در حال حاضر، اکثر کشورهایی که در حفاظت و احیای جنگلها موفق بوده اند، مانند هندوستان، اندونزی، کنیا، ترکیه و ... از همین حرکت استفاده کرده اند.
این استاد دانشگاه با یادآوری اینکه باید روستاییان را تأمین کنیم تا به سراغ تهیه هیزم از جنگل یا چراندن دام در جنگلها نروند، بیان داشت: به عقیده من چرای دام و تهیه هیزم از جنگل هرچه زودتر باید متوقف شود و این امر تنها زمانی اتفاق می افتد که روستاییان منطقه از سوخت جایگزین برخوردار باشند و درضمن، علوفۀ مورد نیاز آنها را برای چراندن دام حتی با اختصاص یارانه، تأمین شود تا این ثروت عظیم ملی را حفظ کنیم.
به هر روی گذشتگان ما همواره در کنار درختان پر ثمر بلوط به کشت و کار پرداخته و هیچ گاه با مشکلات امروزی ما مواجه نشده بودند، زیرا آنان خودشان را با قوانین موجود در زاگرس تطبیق داده بودند و بنا بر توان منطقه استفاده های لازم را می بردند اما امروز ما با چشمانی بسته بزرگترین تخریبها را بر روی ارزشمندترین زیستگاه بشر در جهان تحمیل می کنیم و به طور قطع آیندگان مارا به خاطر این غفلت نخواهند بخشید.
