زیست بوم
گره کور محیط زیست در جزیره‌ی آشوراده!
- زيست بوم
- نمایش از چهارشنبه, 02 تیر 1389 11:46
- بازدید: 2503
برگرفته از ایسنا
گره کور محیط زیست در جزیره‌ی آشوراده!
مدیر کل میراث فرهنگی و گردشگری گلستان:
اداره‌ی محیط زیست حتا اجازه‌ی ساخت یک سرویس بهداشتی را در آشوراده نمی‌دهد
آشوراده به «جزیره‌ی خیال‌انگیز» معروف است؛ اما اکنون در این جزیره که گفته می‌شود، در حریم محیط زیست قرار دارد، دیگر اثری از رؤیا و خیال باقی نمانده و به نظر می‌رسد، جزیره‌ی آشوراده خوابی طولانی را در گوشه‌ی خزر آغاز کرده است.
به گزارش خبرنگار بخش گردشگری خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، آشوراده تنها جزیره‌ی ایرانی دریای خزر است که در مرکز شبه‌جزیره‌ی میانکاله در پنج کیلومتری غرب بندر ترکمن، استان گلستان قرار دارد.
این شبه‌جزیره در زمان صفوی به‌عنوان شکارگاه مورد توجه بود و دژهایی در آن بنیاد شد و تا سال‌های پیش با امکاناتی مانند پاسگاه ژاندارمری، شرکت تعاونی روستایی، مدرسه‌ی راهنمایی، مغازه، مسجد و حسینیه بیش از 1000 نفر سکنه داشته است که به مشاغل دامداری، کارگری، پیشه‌وری و ماهی‌گیری مشغول بودند؛ اما با وقوع سیل سال 1372، این جزیره خالی از سکنه شد و اکنون فقط کارمندان شیلات در آن ساکن هستند.
این جزیره دو بنای تاریخی دارد؛ قلعه روس‌ها که در زمان رضاشاه، بنای آن تجدید و به پاسگاه تبدیل شد و دیگری، خانه‌ی وزیرمختار روس است. اکنون آن قلعه تخریب شده و خانه‌ی وزیرمختار هم درحال تخریب است.
جزیره‌ی آشوراده جزو پناهگاه حیات وحش میانکاله است که در سال 1354 به‌عنوان ذخیره‌گاه زیست‌کره در یونسکو ثبت شد و طبق قانون هرگونه تغییر کاربردی در آن ممنوع است. همین موضوع سبب شده است، جزیره‌ی آشوراده که قرار بود، روزی دومین قطب گردشگری ایران شود و طرح‌های گردشگری آن مردم منطقه را که درحال حاضر به قاچاق اجناس خارجی و صید ماهی‌های خاویاری رو آورده‌اند، از بی‌کاری نجات دهد، به امید حفظ اکوسیستم و گونه‌های نادر آن، مغفول بماند.
منازعات و اختلافات در آشوراده به 380 هکتار از اراضی این جزیره مربوط بود که در سال 1380 سازمان مناطق گردشگری آن را از سازمان همیاری‌های شهرداری گرگان خرید تا این منطقه را گردشگری کند.
کارشناسان سازمان حفاظت از محیط زیست استان مازندران با غیرقانونی دانستن واگذاری این اراضی، اعلام کردند که «هرگونه بهره‌برداری گردشگری از 380 هکتار اراضی جزیره‌ی آشوراده در تالاب بین‌المللی میانکاله که توسط بنیاد علوی وابسته به بنیاد مستضعفان به بخش خصوصی واگذار شده است، به موجب مقررات سازمان محیط زیست، نیازمند ارائه‌ی گزارش ارزیابی زیست‌محیطی بوده و در صورت تأیید نشدن ارزیابی‌های زیست‌محیطی، هر عملیاتی در این محدوده غیرقانونی تلقی و ادامه‌ی آن تخلف محسوب می‌شود.»
آن‌ها معتقدند: «این زیستگاه از نظر گونه‌های گیاهی و جانوری منحصربه‌فرد و گردشگاهی برای محققان و پژوهش‌گران طبیعت است و گردشگرانى هم که به این مناطق مى‌آیند، براى تماشاى حیات وحش، پیاده‌روى و گشت علمى و تفریحى مى‌آیند، نه براى خوابیدن در هتل‌هاى چند ستاره و اسکى روى آب و رفتن به شهربازی.»
با وجود آن‌که در زمان مرعشی و رحیم‌مشایی ـ رؤسای اسبق و پیشین سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ـ تلاش‌هایی برای روشن شدن تکلیف جزیره‌ی آشوراده صورت گرفت و آن‌ها از لابی‌های خود در بخش ریاست جمهوری استفاده کردند؛ اما همه‌ی دستاورد این رایزنی‌ها، فقط ثبت آشوراده به‌عنوان منطقه‌ی نمونه‌ی گردشگری در زمان مرعشی بود. منطقه‌ی نمونه‌ای که حتا یک سرویس بهداشتی برای گردشگرانی که با قایق‌های کهنه‌ی ماهی‌گیران بومی و اداره‌ی شیلات به جزیره سفر می‌کنند، ندارد و اعتباراتش اگر تعیین شود، چون طرح‌های آن با بن‌بست محیط زیست مواجه است، صرف امور و طرح‌های دیگر می‌شود.
مسؤولان استان گلستان از زمان مطرح شدن موضوع گردشگری شدن این جزیره هر سال از آن خبری داشته‌اند؛ ایجاد و ساخت جزیره و دهکده‌ی گردشگری، آغاز عملیات اجرایی منطقه‌ی نمونه‌ی گردشگری، سامان‌دهی سواحل این جزیره، فراهم کردن زیرساخت در آشوراده و زیرساخت‌سازی عمومی، اما هیچ‌یک از این طرح‌ها تا کنون در تنها جزیره‌ی دریای خزر اجرا نشده است.
آخرین وعده، به زیرساخت‌سازی عمومی یا همان ایجاد سرویس‌های بهداشتی مربوط بود که به‌نظر می‌رسد، محیط زیست با این هم مشکل دارد؛ اما به واقع، فضای کنونی این جزیره که با وجود نداشتن سکنه و امکانات و تنها با وجود یک دکه‌ی کوچک اغذیه‌فروشی، هم‌چنان مسافر دارد، حکایت دیگری را به رخ می‌کشد.
سواحل این جزیره که روزی خبر از سامان‌دهی آن داده شد، اکنون از زباله‌های مسافرانی که به‌سختی یک سطل زباله پیدا می‌کنند و فضولات انسانی آکنده است، ولی آیا واقعا همین را برای حفاظت از محیط زیست آشوراده می‌خواستیم؟
مسافرانی که پیش‌تر سفر به این جزیره‌ی کوچک را تجربه کرده‌اند، معتقدند: دیگر چیزی از زیبایی‌های آشوراده باقی نمانده است و مردمی که روزگاری در این جزیره روز و شب می‌گذراندند، حال در بندر ترکمن و ایران پراکنده شده‌اند و به کارهای دیگر رو آورده‌اند، یا از سر بی‌کاری قاچاق کالا می‌کنند و در بازارچه‌ی بندر ترکمن آن‌ها را می‌فروشند یا به صید قاچاق ماهی خاویار رو آورده‌اند و شاید هم به امید شکوفایی جزیره‌شان هنوز بی‌کارند.
خلاصه این‌که مردم غروب‌ها را در ساحل بندر ترکمن به‌جای آشوراده وقت می‌گذرانند و سفر غریبه‌ها به جزیره‌شان را می‌بینند که از راه‌های دور و نزدیک آمده‌اند تا جزیره‌ای را که احتمالا تصویری یا حدیثی از آن شنیده‌اند، ببینند.
مسؤولان استان گلستان هم که از آن زمان تا کنون تغییر کرده‌اند، هم‌چنان دنبال این هستند که محیط زیست را راضی کنند تا شاید بتوانند آشوراده را زنده کنند.
این‌بار مسؤولان خبر می‌دهند که قرار است، تکلیف آشوراده در سفر سوم هیأت دولت به استان مشخص شود.
فریدون فعالی ـ مدیر کل میراث فرهنگی و گردشگری استان گلستان ـ در گفت‌وگو با خبرنگار بخش گردشگری ایسنا، درباره‌ی مشخص شدن وضعیت جزیره‌ی آشوراده اظهار می‌کند: طرح این جزیره را برای آن‌که تکلیفش مشخص شود، برای سفر سوم دولت به استان گلستان آماده کرده‌ایم تا دست کم بتوانیم پاسخ‌گوی نیاز مردمی که به این منطقه سفر می‌کنند، باشیم.
او مانع اجرای طرح‌ها را سازمان محیط زیست می‌داند و می‌گوید: این جزیره در محدوده‌ی محیط زیست قرار گرفته است و با وجود این‌که در طرح گردشگری ماست و جزو مناطق نمونه‌ی گردشگری به‌شمار می‌آید، اما نمی‌توانیم برای آن امکاناتی را ایجاد کنیم. حتا اداره‌ی محیط زیست اجازه نمی‌دهد، اینجا یک سرویس بهداشتی بسازیم.
فعالی درباره‌ی سرمایهگذاران قبلی جزیره‌ی گردشگری آشوراده، بیان می‌کند: برای ما داشتن زمین و طرح سرمایه‌گذاری مهم است. کاری نداریم زمین را از کجا آورده‌اند؛ اما سرمایه‌گذار قبلی که طرح بزرگی برای گردشگری جزیره‌ی آشوراده داشت، هیچ‌کدام از شرایط مورد نظر ما را نداشت.
با این همه، این پرسش‌ها مطرح است که آیا ورود سرمایهگذاران و دادن اجازه‌ی فعالیت به بخش گردشگری در آشوراده، این جزیره را می‌تواند نجات می‌دهد؟ آیا با درنظر گرفتن اکوسیستم جزیره نمی‌توان طرح‌های گردشگری را در این منطقه اجرا کرد؟ و حتا ساخت سرویس‌های بهداشتی در این جزیره، اکوسیستم آن را تهدید می‌کند؟ اگر حفاظت از آشوراده واقعا دغدغه‌ی مسؤولان محیط زیست کشور است، چرا این‌طور به حال خود رها شده و سواحل آن پر از زباله‌های مسافران است و آب‌های اطراف جزیره به نفت و گازوییل قایق‌های کهنه آغشته است؟
