ایران‌بوم

به گزارش مهر اسدالله بیرانوند مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری استان کرمانشاه در مصاحبه‌های مختلف اعلام کرده است: ساخت‌ و سازهای اطراف معبد آناهیتا غیر قانونی بوده و با حکم دادگاه متوقف شده ‌است. [سابقه خبر]

مدیر کل میراث فرهنگی و گردشگری استان کرمانشاه درباره‌ نشانه‌هایی از ساخت‌ وساز که در اطراف معبد آناهیتا دیده می‌شوند، گفت: به هیچ‌ وجه هم اکنون ساخت‌ و سازی انجام نمی‌شود و براساس حکمی که از دادگاه گرفته‌ایم، ساخت ‌وسازهای اطراف معبد متوقف شده‌اند.

بیرانوند اظهار داشت: ساخت ‌و ساز متوقف شده است و مصالحی که به آن مربوط است، جمع‌آوری می‌شود.

وی همچنین توضیح داد: بنای امامزاده‌‌ای که روی معبد آناهیتا قرار دارد، بخشی از اثر و محوطه‌ تاریخی است و برای ثبت جهانی معبد مانع ایجاد نمی‌کند. [معبد آناهيتا در كنگاور]

وی تصریح کرد: پیش از این، تمام مجموعه‌ معبد زیر ساخت ‌و ساز بود، به ویژه از دوره‌ مغول به بعد ساخت ‌و سازهای زیادی در آنجا انجام شد، ولی زمین‌ها به ‌تدریج خریداری، آزادسازی و سپس کاوش‌های مختلفی در آن‌ها انجام گرفت.

مدیر کل میراث فرهنگی و گردشگری استان کرمانشاه در جایی دیگر با تاکید بر غیر قانونی بودن ساخت ساز گفته است که ساخت و سازدر معبد آناهیتا بدون مجوز و اطلاع این سازمان انجام گرفته است.

ساخت ساز در معبد آناهیتا با توافق سازمان میراث فرهنگی بوده است

اما در این میان سرپرست اداره‌ اوقاف شهرستان کنگاور که اقدام به احداث پایه های بتونی جهت ساخت سایبان به منظور توسعه حرم امام زاده ابراهیم(ع) در بخشی از محوطه معبد آناهیتا کرده‌اند، گقت: ایجاد سایبان در محوطه معبد آناهیتا جهت توسعه حرم امامزاده ابراهیم(ع) با توافق سازمان میراث فرهنگی بوده و مدارک آن نیز موجود است.

محمد قربانی با تکذیب ساخت و سازغیرقانونی در اطراف معبد آناهیتا اظهارداشت: ساخت و سازهایی که از سوی اداره اوقاف شهرستان کنگاور در اطراف معبد آناهیتا صورت گرفته براساس توافقات قبلی با سازمان میراث فرهنگی استان بوده است.

وی با بیان اینکه آخرین توافق در این رابطه با رییس سازمان میراث فرهنگی، فرماندار شهرستان کنگاور و اوقاف این شهرستان یک ماه و نیم قبل انجام گرفت، گفت: در این جلسه که صورت جلسه آن هم موجود است، مصوب شد که طرح جامع امامزاده ابراهیم که توسط سازمان میراث فرهنگی در سال 73 تصویب شد و شامل بازسازی ساختمان امامزاده‌، احداث مهمانسرا و شبستان جدید در کنار قبرستان امامزاده است به اجرا در آید.

نامه فرماندار کنگاور جهت پیگیری مصوبه جلسه یاد شده که موید موافقت میراث فرهنگی با ساخت و ساز در معبد آناهیتاست

سرپرست اداره‌ اوقاف شهرستان کنگاور در خصوص طرح تصویب شده سال 73 گفت: این طرح باید در سال 73 به اجرا در می آمد که متاسفانه تاکنون برای اجرای این طرح کوتاهی شده است.

وی افزود: در همین رابطه در جلسه‌ای شورای اداری شهرستان کنگاور که در تاریخ 25دی ماه 87 و به ریاست مجید غفوری استاندار وقت کرمانشاه برگزار شد، نیز طرح توسعه این امام زاده مطرح و به تصویب رسید که بر اساس بند 9مصوبات این شورا (در نامه بالا قابل مشاهده است)، طرح توسعه امام زاده ابراهیم (ع) توسط اوقاف و امور خیریه شهرستان و با همکاری سازمان میراث فرهنگی تهیه و اجرا شود.

وی در ادامه در خصوص مالکیت رسمی املاک این محوطه گفت: بر اساس سند رسمی ثبت اسناد و املاک استان محدوده قانونی امامزاده یک هزار و 29 متر است که اکنون تنها 600 متر از این محدوده در اختیار ماست و بقیه که زمین قبرستان قدیمی است سال‌هاست که توسط میراث فرهنگی تصرف شده و حتی این سازمان از سال 1351اجاره بهای زمین اوقافی تحت اختیار خود در اطراف این امام‌زاده را که مبلغی معادل دو میلیارد تومان می‌باشد را پرداخت نکرده است.

سرپرست اداره‌ اوقاف شهرستان کنگاور با تاکید بر بی توجهی سازمان میراث فرهنگی در خصوص نگهداری و مدیریت این محوطه تاریخی خاطر نشان کرد: در این محوطه حتی یک سرویس بهداشتی و یک سایبان برای رفاه حال بازدید کنندگان وجود ندارد، ضمن اینکه در این محدوده نسبت به نگهداری آثار تاریخی توجه خاصی نمی‌شود.

در این رابطه نامه‌ای که در تاریخ 7 بهمن ماه 88 و بعد از انتشار خبر آن، از سوی میراث فرهنگی شهرستان کنگاور به اداره اوقاف این شهرستان نوشته شده، که طی آن مسئول میراث فرهنگی این شهرستان به صراحت به جلسه‌ای در تاریخ 28 آذر ماه 88 اشاره می‌کند که در آن توافقاتی جهت توسعه این امامزاده به عمل آمده است، لذا بعد از انتشار گزارش مهر و انعکاس گسترده آن، در نامه‌ای به شماره 464/ک/138مورخه 7 بهمن ماه 88 از مسئول اوقاف شهرستان کنگاور می‌خواهد توافقات به عمل آمده در آن جلسه مبنی بر توسعه این امام‌زاده متوقف و آهن‌آلات و سازه‌های فلزی در محوطه معبد آناهیتا به جایی دیگری انتقال داده شود. [ساخت و ساز در معبد آناهيتاي كنگاور]

این نامه به عینه نشان می‌دهد، توافق نهایی جهت توسعه امام زاده ابراهیم (ع) در محوطه تاریخی معبد آناهیتا در جلسه‌ای مشترک با حضور فرماندار، مسئول میراث فرهنگی و مسئول اوقاف شهرستان کنگاور در تاریخ 28 آدر ماه 88 صورت گرفته است.

نامه میراث فرهنگی به اوقاف برای توقف ساخت و ساز در معبد آناهیتا پس از رسانه ای شدن موضوع

در این میان رابطه سرپرست اوقاف شهرستان کنگاور در توضیحات بیشتری با تاکید بر مطلع بودن مسئولان میراث فرهنگی از عملیات اجرایی توسعه امام زاده ابراهیم (ع) و ایجاد سایبان گفته که 15روز قبل از آغاز عملیات اجرایی احداث سایبان در این محوطه ما میراث فرهنگی را در جریان قرار داده بودیم.

قربانی اظهار داشت: ما بر اساس اسناد معتبر و تایید شده میراث فرهنگی اقدام به توسعه این امامزاده و ایجاد سایبان نمودیم و به حساسیتهای موجود در خصوص حفظ و نگهداری از آثار تاریخی نیز آگاه هستیم و مطمئناً هیچگاه اقدامی انجام نخواهیم داد که بر خلاف قوانین موجود باشد، لذا کلیه اقدامات ما بر اساس قانون و توافقنامه‌های به عمل آمده با مسئولان میراث فرهنگی بوده است.

ساخت و ساز و حفاری غیرمجاز در حریم آثار فرهنگی تا سه سال حبس دارد

خوشبختانه در قوانین مختلف جمهوری اسلامی ایران به صراحت بر ضرورت حفظ و نگهداری از آثار تاریخی تاکید شده و این نشان از توجه خاص به این مقوله نزد قانونگذار بوده است.

یک مدرس رشته حقوق نیز در این رابطه گفت: بر اساس ماده 560 قانون مجازات اسلامی، از یک تا سه سال حبس در انتظار افرادی است که اقدام به ساخت و ساز و هر گونه عملیات در حریم آثار فرهنگی و تاریخی کنند.

سید محمد جعفر هاشمی در خصوص جرایمی که قانونگذار برای ساخت و ساز در عرصه و حریم آثار تاریخی در نظر گرفته است، گفت: در ماده 560 از فصل نهم قانون مجازات اسلامی آمده است، هر کس بدون اجازه از سازمان میراث فرهنگی کشور، یا با تخلف از ضوابط مصوب و اعلام شده از سوی سازمان مذکور در حریم آثار فرهنگی، تاریخی مذکور در این ماده، مبادرت به عملیاتی نماید که سبب تزلزل بنیان آنها شود یا در نتیجه آن عملیات به آثار و بناهای مذکور خرابی یا لطمه وارد آید، علاوه بر رفع آثار تخلف و پرداخت خسارات وارده به حبس از یک تا سه سال محکوم می‌شود.

وی ادامه داد: همچنین در ماده 563 از قانون مجازات اسلامی نیز آمده است که هرکس به اراضی و تپه‌ها و اماکن تاریخی و مذهبی که به ثبت آثار ملی رسیده و مالک خصوصی نداشته باشد تجاوز کند به شش ماه تا دو سال حبس محکوم می شود، مشروط بر آنکه سازمان میراث فرهنگی کشور قبلاً حدود مشخصات این قبیل اماکن و مناطق را در محل تعیین و علامتگذاری کرده باشد.

هاشمی افزود: در چنین جرایمی حتی اگر دستگاه های اصلی متولی مانند میراث فرهنگی اقدام پیگیرانه ای انجام ندهد، مدعی العموم به واسطه اینکه این جرم جنبه عمومی دارد، می تواند اقدامات تعقیبی را به عمل آورد.

سر ستون‌های سیمانی احداث شده توسط سازمان اوقاف جهت ایجاد سایبان برای زائران امامزاده ابراهیم (ع)

این مدرس رشته حقوق در توضیحات بیشتری در این رابطه اظهارداشت: بر اساس ماده 568 قانون مجازات اسلامی، در مورد جرایم مذکور در این فصل که به وسیله اشخاص حقوقی انجام شود هریک از مدیران و مسئولان که دستور دهنده باشند، بر حسب مورد به مجازاتهای مقرر محکوم می شوند.

چندی پیش در اقدامی سئوال بر انگیز اداره اوقاف شهرستان کنگاور احداث سایبانی جهت اسکان زائران امامزاده ابراهیم (ع) که در مرقد مطهرش در جوار معبد آناهیتا واقع شده را آغاز کرد که این امر دل دوستداران میراث فرهنگی و آثار تاریخی ایران را به درد آورد.

معبد آناهیتا که دومین بنای سنگی ایران پس از تخت جمشید است در شهر کنگاور از شهرستان‌های استان کرمانشاه و بر روی تپه‌ای با ارتفاع ۳۲ متر و در ابعاد ۲۰۹ متر در ۲۲۴ مترساخته شده است.

ارتفاع ستون‌های این بنا نسبت به قطر آنها سه به یک است و این باعث شده در میان تمام معابد دنیا بی‌نظیر و منحصر به فرد باشد.

هرچند در مورد ماهیت این بنا اختلاف نظر وجود دارد، اما بر اساس نظر اغلب کاوشگران این بنا، معبدی برای پرستش الهه آناهیتا در دوره اشکانی بوده است.

این معبد از دوران اشکانی قابل احترام بوده و تیریدات‌ها (تیردادها - تعدادی از پادشاهان اشکانی) در معبد آناهیتا تاجگذاری کرده‌اند، معبد آناهیتا در دوره ساسانیان هم مورد استفاده بوده و بازسازی شده است، همچنین کاوش‌ها نشان داده این معبد در دوران سلجوقی، ایلخانی، صفویه و قاجار به منظورهای دیگر مورد استفاده قرار می‌گرفته و از هر کدام از این دوران‌های تاریخی اثری در معبد به‌جا مانده است.

در قرن یکم بعد از میلاد مسیح ایسیدور شاراکس جغرافیدان یونانی اولین کسی بود که در کتاب خود به معبد آناهیتا اشاره کرده و آن را معبد آرتمیس نامیده است، از قرن نهم تا چهاردهم مورخان اسلامی از این منطقه دیدن نموده و مشاهدات خود را در گزارش‌هایشان ثبت کرده‌اند.

ابن فقیه در کتاب مشهور البلدان نوشته است: هیچ ستونی شگفت انگیزتر از ستون‌های معبد آناهیتا در کنگاور نیست.

معبد آناهیتا به تدریج در طول سالیان دراز مورد بی توجهی قرار گرفته و به همین دلیل روند تخریبی آن آغاز شد، در سال 1336 زلزله‌ای که در این منطقه به وقوع پیوست و بخش وسیعی از این آثار را به تلی از خاک تبدیل کرد پس از آن به دلیل عدم نظارت و حراست مناسب از این اثر، مردم به خود اجازه دادند تا در ویرانه‌های این محوطه اقدام به ساخت و ساز کرده و حتی از مصالحح آن استفاده کنند که همین مسئله به مرور زمان تقریباً معبد آناهیتا را به یک خرابه تبدیل کرد.

بدون شک با توجه به آنچه ذکر آن رفت، معبد آناهیتا به لحاظ ارزش تاریخی از جمله برجسته‌ترین آثار و میراث‌ فرهنگی سرزمین ایران است بدان حد که می توان آن را در فهرست جهانی یونسکو قرار داد، در این رابطه سال‌ها است بحث هایی وجود دارد اما گویا هنوز اراده لازم برای آماده شدن بنا به منظور ثبت جهانی وجود ندارد و بی شک اتفاقاتی از این دست این معبد را از منظر یونسکو عقب‌تر خواهند انداخت.

با توجه به مطالبی که ذکر آن رفت می‌طلبد با پیگیری بیشتر مسئولان نسبت به تعیین نهایی وضعیت این اثر برجسته تاریخی کشورمان گام‌های جدی‌تری برداشته شود تا ضمن حفاظت دقیق‌تر و بهتر از آن بتوان با ساماندهی مناسب محوطه تاریخی معبد آناهیتا نسبت به ثبت جهانی آن اقدام کرد که بی شک این اقدام باعث جذب گسترده گردشگران و در نتیجه تحول در ساختار اقتصادی استان و شهرستان کنگاور خواهد شد.

در عین حال خبرگزاری مهر آمادگی دارد تا توضیحات مقامات مسئول در این خصوص را در راستای تنویر افکار عمومی به اطلاع مردم برساند.