ایران‌بوم

آب انبارها و حمام ها و خانه های تاریخی موجود در طرح بهسازی بافت تاریخی گرگان، فرسوده معرفی شدند و برایشان در طرح بهسازی و نوسازی و بافت های فرسوده گرگان، کاربریهای مسکونی، تجاری و خدماتی تعریف شده است.
به گزارش خبرنگار مهر در گرگان، مقرر است براساس طرح بهسازی، نوسازی شوند و بهسازی و نوسازی این منطقه زنگ خطری برای تخریب معماری قدیمی گلستان به بهانه بهسازی بافتهای تاریخی است.

در طرخ نوسازی و بهسازی بافت تاریخی گرگان، برای آثار و ابنیه تاریخی ارزشمند و قابل ثبت در فهرست آثار ملی مانند حمام قاضی، خانه اسدی پور، آب انبار میرکریم، درب نو، میخچه گران، خانه ریحانی و ... کاربری مسکونی و تجاری و خدماتی و ... لحاظ شده است که نیازمند نیازمند مطالعه و شناسایی دقیق و پیمایش بیشتر در بافت است.

بافت تاریخی گرگان در سال 1310 خورشیدی در فهرست میراث ملی ایران به ثبت رسیده است. محدوده مصوب بافت تاریخی گرگان حدود 150 هکتار است که منطبق بر محدوده قاجاری شهر استرآباد است.

حدود یک سال است که شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی شهری ایران برای حل معضلات و مشکلات بافت فرسوده شهر گرگان، مهندسان مشاوری را برای مطالعه و پژوهش ارائه طرح بهسازی و نوسازی بافت فرسوده شهر گرگان به کار گرفته است.

محدوده ای که توسط شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی شهری ایران برای مطالعات بافت فرسوده گرگان ابلاغ شده است، محدوده ای است که بخشی از آن با عنوان بافت قدیم با وسعتی نزدیک به 162 هکتار منطبق بر حصار قاجاری استرآباد و بخش دیگر شامل چند پاره از شهر در محله امام رضا، بخشی از غرب فلکه سرخواجه، قزاق محله، محله سجادیه و فردوسی است.

بافت قدیم بر اساس طرح های مطالعاتی پیشین دارای مصوبه کمیسیون ماده پنج نیز هست و شامل محلات میخچه گران، سرپیر، نعلبندان، سرچشمه، سبز مشهد، درب نو، دوشنبه ای، میر کریم، میدان عباسعلی، باغ پلنگ، ملل و شیرکش است.

بافت تاریخی گرگان بافت فرسوده شد!

بافت تاریخی گرگان ثبت شده در فهرست میراث ملی را تحت عنوان بافت فرسوده معرفی شده است و تمام راهکارهای اجرایی و طرح ها و ضوابط پیشنهادی مداخله در بافت با توجه به معیارها و ضوابط بافت های فرسوده شهری تهیه و ارائه شده است.
به تاکید کارشناسان، معیارهای ارزشگزاری بافت و تعیین آن به عنوان بافت فرسوده که به تصویب شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی شهری ایران شامل سه معیار ریزدانگی بلوکهایی که بیش از50 درصد آنها مساحتی کمتر از ۲۰۰ مترمربع داشته باشد، اپایداری، بلوکهایی که بیش از50 درصد بناهای آن ناپایدار و فاقد سیستم سازه ای باشد و نفوذناپذیری، بلوکهایی که بیش از درصد معابر آن عرض کمتر از شش متر داشته باشند، رسیده است با وضع موجود بافت تاریخی گرگان مطابقت ندارد.

یک روز تا نجات بافت تاریخی گرگان فرصت است

مقرر شده است تا در روز یکشنبه ۲۳ آبان ماه ۱۳۸۹ جلسه کمیسیون ماده پنج برای ارایه نهایی و تصویب طرح بهسازی نوسازی بافت تاریخی گرگان تشکیل شود و تنها مخالف این طرح اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان گلستان است که به صراحت اذعان داشته که این طرح قابلیت مطرح شدن در بافت تاریخی گرگان را ندارد.

به تاکید میراث فرهنگی گلستان، هیچ گونه دیدگاه مرمت شهری با رویکرد بهسازی و باز زنده سازی در این طرح لحاظ نشده و تنها دیدگاهای طراحی شهری نوگرایانه با گسست کامل از گذشته با رویکرد تخریب و نوسازی به کار گرفته شده است.
اجرای طرح پیشگام، آسیب جدی به کالبد بافت تاریخی زده و در نتیجه موجبات تخریب بافت را فراهم می کند و اجرای هر گونه طرح پیشنهادی در محدوده آثار تاریخی ثبت و شناسایی شده ممنوع است.

تغییر کاربری های پیشنهادی با کاربری موجود مطابقت ندارد، (تکایا و ...)، تعریض معابر اصلی و فرعی، تهدید و تخریب کالبد فضایی بافت تاریخی را فراهم می نماید و حضور وسایل نقلیه در درون بافت تاریخی با ایجاد خیابان در فاز مرکزی، مشکلات ترافیکی را به همراه خواهد داشت.

افزایش طبقات و انبوه سازی در بافت تاریخی زمینه را برای نوسازی به جای بهسازی و احیاء فراهم کرده است و تقدم طراحی شهری به جای مرمت شهری در فاز مرکزی، اجرای طرح مزبور علیرغم پیشنهاد مشاور محترم به عنوان محدوده حفاظتی و مرمتی بدون ضمانت و تعهد دستگاه های ذیربط بافت تاریخی را دستخوش تغییرات جدی خواهد کرد.

همچنین میراث فرهنگی گلستان معتقد است، طرح پیشنهادی پس از جمع بندی و کسب نقطه نظرات از سوی معاونت میراث فرهنگی کشور و تایید شورای بافت تاریخی شهر گرگان و شورای فنی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان گلستان و قبل از تصویب طرح، ضمانت و قابلیت اجرایی نخواهد داشت.

جراحی بافت تاریخی گرگان

علاوه بر این بافت تاریخی گرگان از ظرفیت های توسعه گردشگری پایدار استان گلستان محسوب می شود و اجرای هر گونه های توسعه ای و تغییر کاربری نیازمند مطالعه و توجه خاص است.

از همه مهمتر عبور خیابان محلی از دل تنها راسته باقی مانده از بازار کهنه استراباد و از کنار تنها کاروانسرای باقی مانده بازار استرآباد و پیشنهاد ساخت ابنیه سه طبقه در دو طرف بازار در حریم منظری تکایای میدان است.

جراحی بافت تاریخی با ایجاد معابر شطرنجی و بر هم زدن ساختار ارگانیک راسته محلات و استخوان بندی بافت تاریخی، باز کردن بسیاری از بن بست های اصیل بافت، مثل معبر تقوی.. عبور شریان جمع و پخش کننده از وسط مرکز محله سرچشمه و موارد مشابه در سایر تکایا و فضاهای شهری با هویت اصیل، تغییر کاربری های با مقیاس فرا محله ای و حتی در حد شهری در بازارچه های محلی و تعریف مجتمع های تجاری در داخل محلات و فرا خواندن ترافیک عبوری بسیار سنگین به داخل بافت،از دیگر موارد قابل ذکر به عنوان نمونه موردی از طرح ضد تاریخی بهسازی نوسازی بافت فرسوده گرگان است.

نادیده گرفتن بسیاری از ابنیه شاخص تاریخی، مذهبی بافت مثل مسجد ملا اسماعیل استرآبادی متعلق به دوره زندیه در محله درب نو و پیشنهاد ساخت و ارتقاء بنا به دو طبقه با کاربری مذهبی تجاری، مسجد محله دوشنبه ای و ... تعیین ضوابط ساخت دو طبقه در جبهه جنوبی مسجد جامع گرگان در حریم فنی و استحفاظی بنای مذکور در بازار تاریخی نعلبندان از دیگر پیامدهای بهسازی و نوسازی بافت تاریخی گرگان است.

همچنین برای بازار تاریخی نعلبندان که قدمت آن دست کم به قدمت شکل گیری شهر استراباد است و به غیر از یکی دو مورد مغازه های آن به صورت غیر اصیل دو طبقه است، دو طبقه تجاری پیشنهاد شده است.

خانه های تاریخی تجمیع یا نوسازی می شود

برای بسیاری از خانه های تاریخی ارزشمند محله سرچشمه ، درب نو، دوشنبه ای و... از جمله ریحانی، اسدی پور، سیدی، ضیاء حسینی، فاطمی، معروف، ... طرح تجمیع و نوسازی و بعضا تخریب برای احداث خیابان محله ای ارائه شده است.

با توجه به سیاستگزاری های نادرست و نا آگاهی برخی از ارگان های مسئول و مرتبط با این طرح از اهمیت و ارزش بافت تاریخی گرگان، به حمایت دوستداران و هواداران میراث ملی از اداره میراث فرهنگی گلستان برای پافشاری بر مخالفت خود در جهت جلوگیری از تصویب این فاجعه اجتماعی و حفظ و نگهداری بافت تاریخی گرگان نیاز است.