ایران‌بوم

موج آزادی تجارت در کشور و امتیازاتی که برای ذینفعان به دنبال دارد روز به روز بر تعداد مناطق آزاد تجاری و صنعتی می افزاید و هر روز با طرحی جدید در مجلس با عنوان تشکیل منطقه آزادی دیگر روبرو می‌شویم. در حال حاضر 10 منطقه آزاد و 33 منطقه ویژه اقتصادی در کشور وجود دارد، با این حال طرح ایجاد مناطق آزاد مهران، بوشهر و اردبیل نیز به تازگی در دست بررسی قرار گرفته است.

به گزارش خبرنگار تابناک اقتصادی، ایجاد مناطق آزاد تجاری-صنعتی در ایران با برخورداری از معافیت‌های گمرکی، مالیاتی و سایر امتیازات قانونی با توجه به عدم عضویت کشور در سازمان تجارت جهانی و عدم استفاده از ظرفیت موافقتنامه‌های تجاری بین‌المللی می‌تواند زمینه بهره مندی بالا برای برخی افراد را ایجاد کند.

نمایندگان برای جلب نظر مردم حوزه انتخابی خود تمام سعی‌شان را برای ایجاد این امکان در منطقه به کار می‌بندند فارغ از آنکه این طرح برای کشور چه عوایدی خواهد داشت.

نمایندگان برای دستیابی به خواسته‌هایشان طرح‌هایشان را با هم تاخت می‌‌زنند و به مناطق ویژه یکدیگر رای می‌دهند. این نماینده به ویژه شدن استان نماینده دیگر رای می‌دهد و آن نماینده به آزاد شدن منطقه ویژه استان دیگر.

اما در عمل بررسی عملکرد این مناطق نشان می دهد به جز افزایش روز افزون واردات این مناطق عایدی دیگری برای کشور نداشته است. در سال 88، واردات از مناطق آزاد 10 برابر صادرات آن بوده است. در سال 92 نیز 132 میلیون دلار کالا از این مناطق صادر شده و در مقابل 3.2 میلیارد دلار کالا وارد شده است.

ایجاد مناطق آزاد برای نخستین بار در برنامه اول توسعه در دستور کار قرار گرفت و سه منطقه آزاد کیش، قشم و چابهار در سال 1372 و پس از آن سه منطقه آزاد اروند، ارس و انزلی در سال 1382 و منطقه آزاد ماکو در سال 1389 تاسیس شدند.

این طرح درواقع یک الگوبرداری از مناطق آزاد چین بود اما آنها برنامه‌ریزی کردند برای اینکه چگونه از مناطق آزاد انتقال سرمایه و تکنولوژی به سرزمین مادر داشته باشند تا تعامل مثبت شکل بگیرد اما به گفته کارشناسان امروز در مناطق آزاد ما هیچ برنامه اتصالی به داخل سرزمین وجود ندارد. هیچ سرریزی هم ندارد در منطقه پیرامون خود چون داخل حصار است و توسعه ارگانیک تعریف نشده است. از این رو مناطق آزاد به جای آنکه باعث توسعه شود، مانع توسعه می‌شود.

با وجود آنکه محدوده مناطق آزاد در دنیا 200 هکتار و بسیار محدود است ولی در ایران می‌بینیم مدام با طرح‌ها و لوایح بر این پهنه اضافه می‌کنند. این در حالی است که تا کنون هیچ طرح جامعی نیز برای مناطق آزاد تدوین نشده است.