ایران‌بوم

از میان کشورهای مسلمان که امروز، تعداد آنها از 50 کشور افزونتر است، تنها کشورهای ایران و عثمانی و تا حد کمی افغانستان، مستقل بودند و بقیه، زیر سلطه‌ی استعمار قرار داشتند.

در آغاز سده‌ی بیستم، از میان 43 کشور مستقل جهان، تنها 16 کشور (آن هم با اما و اگر)، دارای نظام مردمسالاری بودند. اما در دموکراسی‌های آن روز، زنان که نیمی از جمعیت را تشکیل می‌دادند، از حق برگزیدن و برگزیده شدن محروم بودند. از سوی دیگر، همه‌ی مردان نیز، از حق رای برخوردار نبودند.

البته بـاید بدانیم که آن دسته از استعمارگران اروپایی که دارای نظام مردمسالاری بودند، با « استبداد» خشن و بیرحمانه، بر ملتهای اسیر حکم می‌راندند. در چنین جهانی، ملت ایران در سده‌ی بیستم، پیشتاز بر پایی نظام مردمسالاری در پرجمعیتترین قاره جهان به شمار می‌رود. در آغازین سالهای سده بیستم، کشور ایران به جرگهی اندک کشورهای دارای نظام مردمسالاری پیوست.

روز 13 امرداد 1285 (5 اوت 1906 / 14 جمادیالثانی 1324)، به دنبال خیزش گسترده‌ی مردم ایران، مظفرالدین شاه قاجار، فرمان مشروطیت را امضا کرد و بدینسان، نظام استبداد در ایران برافکنده شد و سامان مردمسالاری برپا گردید. مشـروطیت ایران، حاصل یک فراگشت چهارگانه است. فرمانی که در 13 امرداد ماه 1285 (5 اوت 1906) به امضای مظفرالدین شاه رسید، نخست با جشن و چراغانی مردم روبرو شد. اما از آن جا که نام « ملت» در این فرمان به روشنی آورده نشده بود و جمله‌های آن مبهم و نامعلوم بود، مردم نسخه‌های آن را از دیوارها کندند و اعتراض‌های مردم باعث شد که مظفرالدین شاه، چهار روز بعد (17 امرداد 1285 / 9 اوت 1906 / 18 جمادی‌الثانی 1324)، فرمان دیگری صادر کرد که مکمل و متمم سند اول مشروطیت ایران می‌باشد.

در گام سوم، قانون اساسی به تصویب مجلس شورای ملی رسید و روز هشتم دی ماه 1285 (30 دسامبر 1906 / 14 ذیقعده 1324)، از سوی مظفرالدین شاه امضا شد. مظفرالدین شاه، چند روز پس از امضای قانون اساسی درگذشت.

نمایندگان مجلس شورای ملی، برای آن که هر چه زودتر قانون اساسی را به امضای شاه برسانند، در تنظیم آن شتاب کردند و در نتیجه، حدود اختیارات وزیران و سازمانهای کشوری و...، روشن و مشخص نشده بود. از این‌رو، در گام چهارم، نمایندگان مجلس اول، متمم قانون اساسی، یا آخرین مرحله‌ی شکل‌دهی به مشروطیت ایران را، تنظیم و تصویب کردند.

سرانجام به دنبال کشمکشهای بسیار میان مجلس شورای ملی و محمدعلی شاه، وی روز چهاردهم مهر ماه 1286 (7 اکتبر 1907 / 29 شعبان 1295)، متمم قانون اساسی را امضا کرد.

* جشن مشروطیت روز 14 جمادی‌الثانی برگزار می‌شد و پس از رسمیت یافتن گاهشمار خورشیدی، روز 14 امرداد جشن مشروطیت گردید.