زیست بوم
دنا دیگر منطقه حفاظت شده نیست
- زيست بوم
- نمایش از شنبه, 29 خرداد 1389 06:47
- بازدید: 2967
به گزارش خبرنگار مهر، منطقه حفاظت شده دنا با نام "پروژه حفاظت از تنوع زیستی زاگرس مرکزی" به عنوان پروژه ای تحت حمایت سازمان ملل شناخته می شود تا از طریق همسو کردن حفاظت از تنوع زیستی و بهره برداری پایدار با فعالیتهای بخشهای کشاورزی، جنگلداری، مراتع، آب و گردشگری از سیمای حفاظتی زاگرس مرکزی حفاظت کند.
این منطقه که به دلیل شکار بی رویه حیات وحش، تخریب و تغییر کاربری اراضی، تصرف توسط افراد سود جو و همین طور چرای بی رویه و هجوم ویرانگر دامها و چرخ توسعه مناطق مورد تعرض پی در پی قرار می گیرد، هیچ نشانی از منطقه ای حفاظت شده و مورد توجه سازمانهای بین المللی مانند برنامه عمران ملل متحد (UNDP) را ندارد و بیشتر به سرزمینی رها شده و بی پناه می ماند.
این منطقه بکر و فوق تصور که تنوع زیستی و اکوسیستم کوهستانی و دشتی شگرفی دارد و از تنوع گیاهی و جانوری مطلوبی بهره می برد در محدوده جغرافیای استانهای کهگیلویه و بویراحمد، چهارمحال و بختیاری، اقلید و مرودشت در استان فارس و سمیرم در استان اصفهان واقع شده است.
تخریب و تعرض در دنا
دبیر کانون غیر دولتی مدافع محیط زیست "یاران سبز دنا" با ابراز نگرانی از وضعیت دامداری در این منطقه حفاظت شده به خبرنگار مهر گفت: دیگر جایی به عنوان منطقه حفاظت شده دنا وجود ندارد و مناطق امن دنا حتی از دستبرد، تعرض و تخریب مصون نمانده اند.
بهمن ایزدی با اشاره به تعرض به ارتفاعات گلپری، حوض دال و... در منطقه دنا تاکید کرد: این مناطق جزو مناطق امن هستند ولی دامداران بدون هیچ مانعی وارد این مناطق می شوند و مدیریت سازمان و پروژه هیچ اقدامی برای جلوگیری از ورود دام و مسببان تخریب انجام نمی دهد.
این کارشناس محیط زیست رسیدگی به حقوق دامداران را از مهمترین برنامه ها برای جلوگیری از تعرض آنها به منابع طبیعی و مناطق تحت کنترل دانست و افزود: اگر مدیریت حفاظتی منطقه دنا و سازمان محیط زیست اقدامی برای کنترل این وضعیت نکند اقدامات شدید تری مانند تجاوز افراد سود جو برای تصرف اراضی انجام می شود.
شکار بی رویه و کم شدن تعداد حیات وحش
این فعال محیط زیست در منطقه دنا، تعداد شکارچییان و وضعیت شکار حیات وحش منطقه حفاظت شده دنا را بسیار اسفبار ارزیابی کرد و گفت: غارها و اشکفتهای موجود در منطقه دنا به سادگی در اختیار شکارچیان غیر مجازی است که به سادگی در این منطقه شکار می کنند و مانعی هم ندارند. در منطقه " ده کره" ساختمانی برای بازدیدکنندگان و پاسگاهی احداث شده که بی آنکه سودی برای حفاظت منطقه داشته باشد امکان تخریب و شکار را برای متجاوزان فراهم می کند.
ایزدی منطقه "اشکفت تنگ گردویی " در منطقه آسماری را یکی از مناطق ارزشمند دنا برشمرد و افزود: منطقه باغ گیاهی ژنتیکی دنا به آسانی مورد تعرض دامها و دامداران قرار می گیرد، شکار در این منطقه به سادگی انجام می شود و حتی شکارچیان مکانهای طبیعی این منطقه را برای مخفی شدن و استراحت بدون دغدغه در اختیار هم قرار می دهند و شکار می کنند و به نظر می رسد این مسائل دور از چشم سازمان محیط زیست انجام نمی شود و چیزی نیست که از کسی بتوان پنهان کرد.
این فعال محیط زیست کشیدن جادههای مواصلاتی و اماکن استقرار در دنا را تجاوز به حقوق مناطق حفاظت شده دانست و گفت: اگر قرار بود جاده کشیده شود و افراد به راحتی در دنا شکار و دامها چرا کنند و اراضی تصرف شود چه ضرورتی برای حفاظت آن بود و چه لزومی به صرف هزینه برای مدیریت این منطقه حفاظت شده وجود داشت.
وی به کم شدن تعداد و گونه های حیات وحش بر اثر شکار بی رویه اشاره کرد و اظهار داشت: آمارها نسبت به سال قبل حاکی از کم شدن 500 شکار(میش - کل - بز) است یعنی بر اثر شکار بی رویه سالانه نزدیک به 500 شکار کم می شود به طوری که علاوه بر کاهش زادآوری تعدادی از این حیوانات نیز به دست شکارچیان تلف می شوند.
طول و عرض جغرافیایی دنا
منطقه حفاظت شده دنا با وسعتی معادل 93 هزارو 660 هکتار در جنوب غربی کشور در سلسله جبال زاگرس و در موقعیت جغرافیایی 51 درجه و 9 دقیقه تا 51 درجه و 37 دقیقه طول شرقی و 30 درجه و 25 دقیقه تا 31 درجه و 14 دقیقه عرض شمالی واقع شده است.
براساس تقسیم بندی سیاسی کشور، منطقه حفاظت شده دنا در شمال استان کهگیلویه و بویراحمد، جنوب استان اصفهان و بخشی از جنوب استان چهارمحال و بختیاری قرار گرفته است. در تقسیم بندی طرح جامع آب کشور، این منطقه در حوزه آبریز کارون قرار گرفته و مرتفع ترین نقطه آن قله دنا با ارتفاع 4413 متر و پست ترین نقطه آن در شمال غربی شهر کله گله با ارتفاع 2/1359 متر است.
براساس تقسیم بندی سیاسی کشور، منطقه حفاظت شده دنا در شمال استان کهگیلویه و بویراحمد، جنوب استان اصفهان و بخشی از جنوب استان چهارمحال و بختیاری قرار گرفته است. در تقسیم بندی طرح جامع آب کشور، این منطقه در حوزه آبریز کارون قرار گرفته و مرتفع ترین نقطه آن قله دنا با ارتفاع 4413 متر و پست ترین نقطه آن در شمال غربی شهر کله گله با ارتفاع 2/1359 متر است.
شهر توریستی سی سخت و روستاهای توت نده، میمند، خفر، سیور و نورآباد مهم ترین مراکز جمعیتی پیرامون و داخل منطقه حفاظت شده دنا را تشکیل می‌دهند.
اکولوژی منطقه دنا
منطقه حفاظت شده دنا به لحاظ داشتن شرایط ویژه اکولوژیکی در کشور منحصر به فرد است. این منطقه به صورت یک اکوسیستم ویژه دارای بیش از هزار گونه گیاهی است. شرایط توپوگرافی ویژه وجود آبشارها و رودخانه‌های پرآب در منطقه، شرایط سخت و سرد ارتفاعات بلند و برفگیر و در نهایت حضور حیات وحش متنوع در آن سبب شده که این منطقه به عنوان نمونه‌ای بارز در غرب کشور در رشته کوه زاگرس مشخص شود.
در ارتفاعات منطقه حفاظت شده دنا، به ویژه قلل آن در تمام طول سال یخچالهای طبیعی وجود دارد و میکروکلیمای خاصی را در منطقه ایجاد می‌کند. از سوی دیگر، این منطقه از نظر شرایط اقلیمی به سه بخش کاملا مجزا شامل ارتفاعات بلند، جنگلهای خشک و نیمه خشک و نیمه استپی سرد تقسیم می‌شود. چنین تنوع اقلیمی سبب شده که تنوع حیات وحش و پوشش گیاهی بسیار غنی در منطقه پدید آید.
منطقه حفاظت شده دنا دارای بیوم‌های متنوعی است. بیوم‌های کوهستانی و بیوم‌های دشتی به تبعیت از تنوع موجود در بیوم‌ها، موجب ظهور زیستگاه‌های مختلفی شده اند که شامل: زیستگاه‌های آب شیرین، لیتورال، دشتی و کوهستانی است. از این رو مشاهده می‌شود که ترکیب جانوری این منطقه جنگلی زی باشد. از سوی دیگر به علت وجود اراضی کشاورزی گونه‌های جانوری استپ و علفزار نیز وارد این منطقه شده اند.
اکولوژی منطقه دنا
منطقه حفاظت شده دنا به لحاظ داشتن شرایط ویژه اکولوژیکی در کشور منحصر به فرد است. این منطقه به صورت یک اکوسیستم ویژه دارای بیش از هزار گونه گیاهی است. شرایط توپوگرافی ویژه وجود آبشارها و رودخانه‌های پرآب در منطقه، شرایط سخت و سرد ارتفاعات بلند و برفگیر و در نهایت حضور حیات وحش متنوع در آن سبب شده که این منطقه به عنوان نمونه‌ای بارز در غرب کشور در رشته کوه زاگرس مشخص شود.
در ارتفاعات منطقه حفاظت شده دنا، به ویژه قلل آن در تمام طول سال یخچالهای طبیعی وجود دارد و میکروکلیمای خاصی را در منطقه ایجاد می‌کند. از سوی دیگر، این منطقه از نظر شرایط اقلیمی به سه بخش کاملا مجزا شامل ارتفاعات بلند، جنگلهای خشک و نیمه خشک و نیمه استپی سرد تقسیم می‌شود. چنین تنوع اقلیمی سبب شده که تنوع حیات وحش و پوشش گیاهی بسیار غنی در منطقه پدید آید.
منطقه حفاظت شده دنا دارای بیوم‌های متنوعی است. بیوم‌های کوهستانی و بیوم‌های دشتی به تبعیت از تنوع موجود در بیوم‌ها، موجب ظهور زیستگاه‌های مختلفی شده اند که شامل: زیستگاه‌های آب شیرین، لیتورال، دشتی و کوهستانی است. از این رو مشاهده می‌شود که ترکیب جانوری این منطقه جنگلی زی باشد. از سوی دیگر به علت وجود اراضی کشاورزی گونه‌های جانوری استپ و علفزار نیز وارد این منطقه شده اند.
حیات وحش و شاخص‌های زیستی
ویژگیهای اکولوژیکی منطقه حفاظت شده دنا موجب حضور و زیست جانوران متعددی شده است که تعدادی از آنها با رعایت قوانین و مقررات سازمان حفاظت محیط زیست قابل شکار هستند.
ویژگیهای اکولوژیکی منطقه حفاظت شده دنا موجب حضور و زیست جانوران متعددی شده است که تعدادی از آنها با رعایت قوانین و مقررات سازمان حفاظت محیط زیست قابل شکار هستند.
یکی از مهمترین عوامل حفاظت از هر منطقه وجود حیوانات نادر و در معرض خطر ونیز حضور حیوانات شاخص به عنوان شاخص‌های زیستی است که معرف یکی از خصوصیات منحصر به فرد آن منطقه است.
گونه‌های ارزشمند و شاخص علاوه بر این که نشان دهنده تنوع زیستی بالای منطقه هستند، نشانگر بکر و دست نخورده بودن محدوده و ارزش زیستی منطقه حفاظت شده به شمار رفته و موجب ارتقای ارزش بوم شناختی منطقه می‌شوند.
گونه‌های ارزشمند و شاخص علاوه بر این که نشان دهنده تنوع زیستی بالای منطقه هستند، نشانگر بکر و دست نخورده بودن محدوده و ارزش زیستی منطقه حفاظت شده به شمار رفته و موجب ارتقای ارزش بوم شناختی منطقه می‌شوند.
منطقه دنا را نیز می‌توان از این قاعده مستثنی کرد از بین خانواده گربه سانان منطقه دنا گونه‌های ارزشمند پلنگ ایرانی، گربه وحشی، گربه جنگلی و سیاه گوش از جمله جانوران در معرض خطر هستند که جمعیت آنها در بیشتر نقاط رو به کاهش است.
از خانواده راسوها نیز غیر از دو گونه رودک و قاقم (راسو)، شنگ نیز در منطقه مشاهده شده که از وضعیت حفاظتی حساس‌تری نسبت به دو گونه دیگر برخوردار است. گرگ نیز از جانوران در معرض خطری است که در منطقه حفاظت شده دنا زیست می‌کند.
از راسته خانواده سنجاب‌ها، سنجاب ایرانی از جانوران شاخص جنگلهای بلوط در زاگرس به شمار می‌رود.
منطقه حفاظت شده دنا دارای پرندگان زیبا و شاخص نظیر هما، جی جاق و ... است. زیست و حضور جانورانی مانند هما، عقاب طلایی و پلنگ که در راس هرم غذایی قرار دارند، نشانگر کیفیت زیستگاه است. این گونه‌ها از این جنبه قابل توجه هستند که قبل از انسان قادرند متوجه ظهور تغییرات زیستگاه شده و نسبت به تغییرات محیطی واکنش نشان دهند.
پروژه بین المللی حفاظت از تنوع زیستی دنا با حمایت "برنامه عمران ملل متحد" و با مدیریت سازمان محیط زیست ضمن تقویت مناطق حفاظت شده، حفاظت از تنوع زیستی را در هشت روستای پایلوت در منطقه به نمایش گذاشته و ساز و کارهایی در جهت تسهیل اشاعه آموزه‌های کسب شده و رویکردهای روستایی موفق در دیگر مناطق ایجاد می کند.
