ایران‌بوم

به گزارش تارنمای میراث آریا به نقل از روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی؛ زهرا رضایی ملکوتی کارشناس ثبت میراث طبیعی استان گفت:مسیر شاهجوی بلده در بخش مرکزی فردوس واقع شده و در راستای خود از روستاهای باغستان علیا، باغستان سفلی و شهرهای اسلامیه و فردوس می گذرد.در حال حاضر از این مسیر 19 کیلومتری در حدود 9 کیلومتر به صورت متراکم مشجر بوده که با عنایت به بررسی های انجام شده روی نوع درختان مسیر شاه جوی بلده، می توان قدمت آنها را از80 تا 250 سال تخمین زد.

وی ضمن بیان اینکه در این مسیر تعداد 2388 اصله درخت شامل بید، چنار، توت، نارون، سپیدار، گردو، کاج، اقاقیا، سنجد و سرو وجود دارند،افزود: در این مسیر برای جلوگیری از تابش مستقیم نور خورشید و تعدیل نسبی دما و به منظور کاهش تبخیر آب جاری در شاهجو، کاشت درختان به صورت یک سنت دیرینه از اعصار گذشته در دو طرف این شاهجو صورت می‌گیرد.
وی ادامه داد: تنوع و فراوانی این درختان نیز در نوع خود قابل مطالعه و بررسی است. ارتفاع زیاد و وسعت تاج درختان چنار، محیط بالای تنه درختان نارون و توت و بید ودرون پوسیدگی یا پوک شدن تنه بسیاری از درختان روستا نشانی از قدمت بالای آنهاست. درختان منطقه شامل بید، چنار، توت، نارون، سپیدار، گردو، کاج، اقاقیا و سنجد است.

کارشناس ثبت میراث طبیعی استان تاکید کرد: اهالی این منطقه طبق یک سنت دیرینه هر 2 سال یکبار در مهرماه شاخه های درختان بید را به منظور ساخت ادوات کشاورزی اصلاح می کنند به همین دلیل در زمینه درختان بید نمی توان طول تاج، عرض تاج، وسعت تاج و ارتفاع درخت را تعیین کرد.

رضایی ملکوتی افزود: مردم اطراف نهال های تازه کاشته شده را با خار می پوشانند تا از دسترس دامها در امان باشند. از تنه های بریده شده درختان جهت ساخت پل بر روی جوی ها و نیز استحکام بخشی جداره‌های جوی‌ها استفاده می کنند.

وی گفت: فراوانی درختان بید و چنار در مسیر باغستان و بید و چنار و توت در اسلامیه قابل توجه است. کاشت و جایگزین درختان و نهال های جدید در محل هایی که درختانشان ازبین رفته اند توسط اهالی، ساخت سکوها و تخت‌گاها با مصالح سنتی در زیر سایه‌ی درختان برای استراحت سالارها، میراب ها و کشاورزان و پیر نشین ها در این منطقه ریشه در سنتی دیرینه دارد.
کارشناس ثبت میراث طبیعی استان افزود: به طور کلی می توان گفت معابر خطی طولانی مسیرشاهجو با درختان دو طرف آن و باغات بوجود آورده از یک سو و تعامل آدمی و دست ساخته‌هایش (از قبیل تخت‌گاه‌های مُشرف به شاهجو و زیر سایه‌ی درختان، برای استراحت عابرین و میراب‌ها در کنار ورووی‌ها یا پل‌های عبور و مرور به دو طرف شاهجو که با استفاده از تنه‌ی همین درختان بوجود آمده و از همه مهمتر معماریِ بومیِ مسکونی که در دو طرف معابر موجود است) منظر فرهنگی ارزشمندی را در دو آبادی باغستان علیاء و سفلی بوجود آورده است.

رضایی ملکوتی تاکید کرد: قرارگیری مسیرطولانی شاهجوی بلده که در حال حاضر بخش قابل توجهی از آن مشجّر به درختان ارزشمند و کهنسال است و همچنین با توجه به ثبت مجموعه قنوات بلده فردوس در فهرست آثار تاریخی کشور و کاندید شدن این اثر برای ثبت در فهرست آثار جهانی، ما را ملزم به توجه و تلاش بیشتر برای حفاظت و نگهداری از ارزش‌های متنوعی می‌کند که در رابطه مستقیم و غیرمستقیم با این اثر فاخر شکل گرفته است.

وی خاطر نشان کرد: حفاظت این درختان علاوه بر تلاش ساکنان محلی، نیازمند حمایت قانونی، حقوقی و برنامه‌ریزی‌های مدون و منظم است تا همواره شاهجوی بلده به عنوان سابیان و محافظ و برای آدمیان معرف نبوغ بشری گذشتگان باشد که این موضوع با ثبت این درختان در فهرست آثار طبیعی به حقیقت نزدیک‌تر می شود.