زیست بوم
دردسر جدید برای جنگل ابر
- زيست بوم
- نمایش از دوشنبه, 25 خرداد 1394 10:44
هنوز چند ماهی از اعلام جنگل ابر به عنوان منطقه حفاظت شده و راحت شدن خیال هواداران محیط‌زیست از منتفی شدن عبور جاده از میان این جنگل نمی‌گذرد که بار دیگر خبر از احداث جاده این‌بار به بهانه برداشت آب از چشمه‌های این جنگل به گوش می‌رسد.
به گزارش اعتماد، مدتی است طرحی با عنوان انتقال آب از چشمه‌های این منطقه برای تامین آب شاهرود مطرح و بخشی از آن نیز به انجام رسیده است اما ادامه این طرح با مخالفت انجمن‌های محیط زیستی شاهرود مواجه شد و اداره منابع طبیعی نیز به واسطه حجم تخریب جنگل ابر آن را متوقف کرد. با این حال این روزها بار دیگر زمزمه‌هایی از ادامه دوباره این طرح و توافق‌های برخی مسوولان با این طرح به گوش می‌رسد. بنا بر این خبرها در حالی که سازمان جنگل‌ها با این طرح مخالفت می‌کند برخی نمایندگان و مسوولان استانی انجام آن را برای تامین آب ضروری می‌دانند. اما آیا جنگل ابر می‌تواند از این خوان نیز بار دیگر سالم بیرون بیاید یا طرح مسائل توسعه‌ای و دست آویختن به معیشت و حیات شهری این بار آن را به زانو درخواهد آورد؟
اسماعیل کهرم، در گفت‌وگو با «اعتماد» می‌گوید: کسانی که چنین طرح‌هایی را دنبال می‌کنند از تاریخ عبرت نگرفته‌اند، زمانی ما آب را از زاینده رود به یزد منتقل کردیم و امروز شاهد معضلات آن و خشک شدن این رود هستیم.
وی با بیان اینکه در طبیعت تمام عناصر در یک همزیستی با هم به سر می‌برند، می‌گوید: متاسفانه بسیاری از مسوولان طبیعت را به عنوان یک کلیت و جنگل را به عنوان یک موجود زنده در نظر نمی‌گیرند. ما نمی‌توانیم عنصر مهمی نظیر آب را حذف کرده و انتظار داشته باشیم بقیه عناصر به حیات خود در این منطقه ادامه دهند.
کهرم ضمن انتقاد از کسانی که وعده‌های انتخاباتی خود را بر تخریب طبیعت استوار کرده‌اند، ادامه داد: ما با تمام قوا برای حفاظت از این جنگل آماده‌ایم و جلوی کسانی که قصد تخریب در این جنگل را داشته باشند می‌ایستیم.
علیرضا ولیان از فعالان محیط زیست شهرستان شاهرود و عضو جمعیت دیده‌بان طبیعت نیز درباره تاثیر احداث این جاده به «اعتماد» گفت: مسیر پیشنهادی در بالادست یال منتهی به منطقه پونه آرام تنها زیست‌بوم «سرخدارهایی» با ارتفاع بیش از ٣٠ متر و عمر سه هزار سال در جهان قرار گرفته است، از این رو می‌تواند موجب تخریب‌های گسترده در این منطقه شود و به واسطه آهکی بودن خاک فرسایش را به همراه داشته باشد.
وی با بیان این مطلب که بعضی از چشمه‌های پیشنهادی به خاطر آبدهی کم و قرار گرفتن در نقاط پر شیب جنگلی واقع در جبهه شمالی، جهت بهره‌برداری توجیه فنی و مهندسی ندارند، اظهار کرد: مسیر اجرا شده می‌توانست با صرف هزینه‌ای بسیار کمتر و تخریبی بسیار بسیار کمتر، از مسیر دره زغال چال و احداث ایستگاه فشارشکن طرح و اجرا شود تا امروز شاهد این همه تخریب آن هم در فاز اول اجرای آن در حمام دره و چشمه مریم و قطع هزار اصله درخـت از گونه‌های نادر پیرو، اورس، بلوط ماکرانتا، ممرز و زرشک و هزاران بوته از گونه‌های مختلف در این منطقه نباشیم.
این فعال محیط زیست افزود: با فرض قبول تامین آب از طریق جمع‌آوری و انتقال از چشمه‌های قطری، بهره‌برداری از کدام چشمه‌ها، روش جمع‌آوری و مسیر انتقال آن، سه فاکتور اصلی و مهم این پروژه‌اند که متاسفانه در آن هر سه فاکتور دارای تحقیقات ناقص، روش مبهم و مسیر غیرکارشناسانه بوده است.
فریبرز غیبی، مشاور و مجری طرح ملی گیاهان دارویی سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور نیز در گفت‌وگو با «اعتماد» می‌گوید: هرگونه تغییر در اکوسیستم جنگل ابر آن را با تهدیدات جدی مواجه می‌کند و چنانچه این خبر صحت داشته باشد می‌توان گفت این منطقه با فشار اکوسیستمی روبه‌رو خواهد شد.
وی با بیان اینکه جنگل ابر مجموعه‌ای از گونه‌های گیاهی و جانوری در کنار خاک و آب را شامل می‌شود، تصریح کرد: با این دستکاری مردم محلی و اقلیم منطقه ضربه خواهند خورد و از آنجا که این جنگل منطقه حفاظت شده است، سازمان جنگل‌ها و سازمان محیط‌زیست قطعا با اجرای آن مخالفت خواهد کرد.
این کارشناس جنگل در پاسخ به استدلال کسانی که اجرای این طرح را ضرورتی برای رفع معضل آب شهرستان شاهرود می‌دانند، خاطرنشان کرد: طرح‌هایی که بخواهد معضلات را بدون توجه به منابع طبیعی و آینده‌نگری حل کند، پایدار نخواهد بود زیرا اگر منابع طبیعی از بین برود حیات در آن منطقه نیز دچار مشکل خواهد شد. از این رو است که چنین شیوه‌هایی در دنیا نامرسوم است و آنها در توسعه و عمران شهری، حفاظت از منابع طبیعی را به عنوان عنصر پایداری و دستیابی به توسعه پایدار در نظر می‌گیرند.
خسرو خندان از فعالان محیط زیست شهرستان شاهرود و رییس هیات مدیره موسسه «طنین طبیعت تیرگان» نیز ضمن انتقاد از طرحی که برای انتقال آب از چشمه‌های جنگل ابر در نظر گرفته شده است
به «اعتماد» گفت: مسوولان در طرح‌های توسعه‌ای هزینه‌های محیط زیستی را لحاظ نمی‌کنند و ارزش محیط زیست را در این طرح‌ها صفر در نظر می‌گیرند.
وی با بیان اینکه این طرح به فرض مقبولیت باید از راه‌های دیگر اجرا شود، اظهار کرد: احداث تونل تخریب‌های حداقلی در پی دارد اما مسوولان برای کاهش هزینه‌ها حاضر نیستند آن را به عنوان گزینه‌ای جایگزین در نظر بگیرند. اگر ما هر متر تونل را دو میلیون تومان در نظر بگیریم باید پرسید آیا حفاظت از جنگل ابر در مقابل ساخت چنین تونلی نمی‌ارزد؟ ضمن اینکه مقدار آب انتقال یافته در برابر هزینه‌های پروژه و هزینه‌های محیط زیستی توجیه نداشته باشد.
این فعال محیط زیست در بخش دیگری از سخنان خود به انتقال آب از سد کالپوش به میامی به عنوان دیگر گزینه جایگزین نام برد و اضافه کرد: انتقال این آب به شاهرود و رفع نیازهای آن شاید گزینه منطقی‌تری در مقابل تخریب جنگل ابر باشد.
آنچه از گفته‌های این کارشناسان و مسوولان برمی‌آید، نشان‌دهنده اجرای طرح ناکارآمد دیگری با عنوان توسعه و تامین منابع آبی در جنگلی است که در یک بازه زمانی ١٠ ساله بارها در کشاکش بحث‌های هواداران محیط زیست و مدعیان توسعه بوده است. از این رو شاید این گزاره را مطرح کرد که آیا بهتر نیست هزینه محیط زیست را یک بار برای همیشه در جنگل ابر و سایر عرصه‌های طبیعی لحاظ کنند و آنگاه دست به طراحی و اجرای طرح‌هایی بزنند که امروز ایران را به مرحله بحران‌های مختلف منابع آبی و آلودگی و... رسانده و رفع آن نیازمند هزینه‌هایی بسی هنگفت‌تر از آن چیزی است که ابتدا با لحاظ هزینه محیط‌زیست می‌توانستند از آن جلوگیری کنند.
