ایران‌بوم

دکتر صدیقه نبی‌ییان، دکتری اقتصاد کشاورزی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه کویر، اظهار کرد: در تولید بسیاری از محصولات، کشورهای دیگر جایگزین ایران می‌شوند. به طور مثال، ایران یکی از صادر کنندگان کشمش و زعفران است، ولی افغانستان به راحتی دارد جای ایران را می‌گیرد. خیلی از گونه‌های گیاهی ایران را برده‌اند، حتی در حال تغییر زیستگاه آنها هستند. اگر جلوی این موارد گرفته نشود، همین پتانسیل‌هایی هم که وجود دارد از دست خواهد رفت.

وی بیان کرد: ایران در بخش کشاورزی پتانسیل ارزآوری دارد، اما اگر بهره وری به همین شکل ادامه یابد هیچ پیشرفتی ایجاد نمی‌شود و کشورهای دیگر گوی سبقت را از ما خواهند گرفت. زمانی ایران در صادرات پسته رتبه اول جهان را داشت، اما اکنون به رتبه سوم رسیده است.

نبی‌ییان با اشاره به اینکه در ایران حداکثر بهره‌وری آب در بخش کشاورزی 30 درصد است و 70 درصد آن هدر می‌رود، تصریح کرد: بعد از انقلاب به دلیل مجوزهای بی‌رویه‌ای که برای حفر چاه داده شد، متاسفانه سطح سفره‌های آب زیرزمینی بیش از حد کاهش پیدا کرد و همین امر سبب ایجاد مشکلات اساسی شده است.

وی با بیان اینکه زیستگاه اصلی قنات در ایران است، اظهار کرد: متاسفانه اکثر قناتها به علت اینکه سطح سفرهای زیرزمینی پایین رفته است و یا لایروبی نشده‌اند و همچنین حفر بی‌رویه چاه‌ها، از بین رفته‌اند یا در حال از بین رفتن هستند.

این استادیار دانشگاه با اشاره به روشهای آبیاری، تصریح کرد: روشهای استفاده شده در آبیاری زمین‌های کشاورزی درست نیست زیرا به صورت کرتی آبیاری می‌کنند، همین امر به هدر رفت بیشتر آب کمک می‌کند. یکی از راه‌هایی بالابردن بهره‌وری آب، کاهش مصرف آب با تغییر روش آبیاری است، اما این کار مستلزم این است که روش آبیاری متناسب با اقلیم منطقه انتخاب شود. راه دیگر، تغییر الگوی کشت با کاشت محصولاتی است که نیاز آبی کمتری دارند یا اینکه تناوب زراعی تغییر یابد.

وی با اشاره به تجربیات کشورهای دیگر گفت: می‌توان از تجربیات موفق کشورهای دیگر نیز استفاده کرد. این تجربه می‌تواند از هر جایی گرفته شود. شاید هیچ کجای مناطق ایران، میزان بارندگی صفر نباشد. درست است که میزان بارندگی در ایران، کمتر از متوسط دنیا است اما با همین میزان و با تغییر روش می‌توان بهتر از آب موجود استفاده کرد.

این سرپرست بخش کشاورزی دانشگاه شهید باهنر کرمان درباره طرح تغییر الگوی کشت، گفت: این طرح نیاز به مطالعه و بررسی دارد. بدون مطالعه نمی‌توان طرحی را تصویب کرد و به مردم تحمیل کرد. بدون مطالعه نمی‌توان اظهار نظر کرد که آیا این طرح موفق است یا خیر. باید نیاز جامعه به محصول خاص سنجیده شود. به عنوان مثال ممکن است گندم جایگزین هندوانه نشود، چون گندم یک محصول شفتی و هندوانه یک محصول صیفی است. باید همه جانبه بررسی کرد که چه محصولی جایگزین چه محصولی شود.

این عضو هیئت علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان با اشاره به کشتهای توام اظهار کرد: اگر در باغات، زیر درختان یک محصول دیگر که نیاز آبی آن کم است کاشت کنید، تا از همان آبی که درخت را آبیاری می‌کنید استفاده کند شاید این کار بهتر از کشت جایگزین جواب دهد. به طور مثال، در مناطقی که برنج‌کاری می‌شود، در همان شالیزار ماهی پرورش داده می‌شود. می‌توانیم همین کار را با باغات انجام دهیم.

وی معتقد است: اجرای این طرح‌ها به یک مطالعه همه جانبه نیاز دارند که از هر نقطه نظری سنجیده شود. تیمی که این طرح‌ها را بررسی می‌کنند، باید نوع محصول، نوع خاک، نیاز آبی و نیاز آب و هوایی مورد بررسی قرار گیرد. اینکه چه محصولی می‌تواند جایگزین شود. از نقطه نظر اقتصادی آیا این محصول جایگزین درآمد کشاورز را کاهش نمی‌دهد؟ در اقتصاد راه‌هایی وجود دارد که این‌ها را بررسی می‌کند، قبل از اینکه دست به اجرا بزنند. اول باید طرح در یک منطقه کوچک اجرا شود، بعد به دیگر نقاط تعمیم یابد.

این دکتری اقتصاد کشاورزی گفت: در تولید بعضی محصولات کشاورزی در دنیا مزیت داریم و در تولید بعضی محصولات پتانسیل ارزآوری داریم. اما باید مزیت محصول مشخص شود که آیا می‌تواند با بازار جهانی رقابت کند؟