زیست بوم
آخرین نقطه مرده زمین کجاست؟
- زيست بوم
- نمایش از جمعه, 15 فروردين 1393 15:31
- بازدید: 3671
برگرفته از همشهری آنلاین
کویر آتاکاما در شمال شیلی مکانی است که به نظر می‌آید در آن هیچ‌چیز شانس بقا نداشته و نخواهد داشت، زیرا این کویر یکی از خشک‌ترین نقاط جهان است، جایی که شاید در طول ۵۰ سال یک قطره باران هم به خود نبیند.
بر اساس گزارش BBC، این منطقه از گذشته تاکنون منطقه‌ای تهی از حیات بوده‌است، تنها ریزجاندارانی با نام اندولیت‌ها به واسطه پنهان شدن درون حفره‌های سنگ‌های موجود در این بیابان برای بقا تقلا می‌کنند، نقطه‌ای که مقدار آب در آن به اندازه بقا کافی است. به گفته محققان این ریزجانداران از اجتماعی از ریزجانداران پشتیبانی می‌کنند که از پسماند‌های متابولیسم خود تغذیه می‌کنند.
به نظر می‌آید حیات دراین منطقه پافشاری زیادی برای یافتن راهی برای نجات دارد، در حقیقت ریزجانداران نزدیک به چهار میلیارد سال در این منطقه حضور داشته‌اند و زمان کافی را برای سازگار شدن با دشوارترین شرایط زندگی روی زمین به دست آورده‌اند. اما آیا مناطق دیگری روی زمین وجود دارند که هیچ گونه‌ای از حیات در آن شانس بقا نداشته‌باشد؟
گرما آغاز خوبی برای پاسخ دادن به این پرسش است. رکورددار مقاومت در برابر گرما درحال حاضر گروهی از ریزجانداران به نام Hyperthermophile Methanogens هستند، موجوداتی که در حاشیه چشمه‌های داغ اعماق اقیانوس‌ها زندگی می‌کنند و برخی از آنها می‌توانند در حرارت بیش از 122 درجه سلسیوس به حیات خود ادامه دهند.
بیشتر پژوهشگران براین باورند حرارت 150 درجه سلسیوس به معنی پایان حیات است، با این‌همه در چنین درجه حرارتی پروتئین‌ها تجزیه شده و واکنش‌های شیمیایی که زندگی وابسته آنها است، متوقف می‌شوند. این به آن معنی است که ریزجاندارها تنها می‌توانند در حاشیه چشمه‌های آب‌جوش زندگی کنند نه درون آنها، زیرا حرارت داخل این چشمه‌های جوشان تا 464 درجه سلسیوس نیز می‌رسد. چنین شرایطی درون آتشفشان‌های فعال نیز وجود دارد از این رو پژوهشگران درجه حرارت را دشمن‌اصلی بقا روی زمین یا زیر دریا می‌دانند.
در مقابل، فشار بالا دشواری‌های کمتری را برای ادامه حیات ایجاد می‌کند. این به آن معنی است که حرارت بیشتر از فشار محدودیت بقای حیات را در اعماق زمین افزایش می‌دهد. مرکز زمین با حرارتی برابر 6هزار درجه سلسیوس به طور حتم از حیات زدوده شده‌است، با این توضیح که اعماق زمین هنوز برای یافتن گونه‌های حیات در دست بررسی است. ریزجانداری به‌نام Desulforudis audaxviator در عمق 3.2 کیلومتری از سطح زمین کشف شده‌است که میلیون‌ها سال از سطح زمین دور بوده و با استفاده از پسماند‌های به‌جا‌مانده از پوسیدگی سنگ‌ها زنده مانده‌است.
از دیگر مناطق غیرممکنی که حیات در آنها کشف شده، می‌توان به اعماق لایه‌های یخی قطبی اشاره کرد که در آن، باکتری‌هایی در حرارت منفی 10 درجه سلسیوس زندگی می‌کنند. همچنین به‌تازگی در اعماق دریاچه‌ای قطبی در آنتراکتیکا سلول‌های زنده‌ای کشف شده‌اند. ریزجانداران برای بقا در چنین شرایط یخبندانی از ویژگی‌هایی خاص مانند غشا و یا ساختار پروتئینی ویژه و یا مولکول‌های ضد‌یخ برخوردارند.
تشعشعات رادیو‌اکتیو نیز معمولا نمی‌توانند مانع از زندگی ریزجاندارن شوند، درصورتی که این موجودات در معرض انفجاری اتمی قرار نگیرند، می‌توانند درون مخازنی از زباله‌های رادیو‌اکتیو زندگی کنند. نمونه‌هایی از این موجودات در نزدیکی محل وقوع فاجعه چرنوبیل نیز کشف شده‌اند. ریزجانداری دیگر به نام Deinococcus Radiodurans نیز یکی از مقاوم‌ترین موجودات در برابر رادیوتشعشعات کیهانی است که توانسته سفر به فضا را تحمل کند و تاب تحمل تشعشعات کیهانی تا بیش از 15 هزار گری را دارد، در انسان 5 گری تشعشع منجر به مرگ خواهد شد.
همچنین مسموم‌ترین محیط‌هایی که انسان تاکنون شناسایی کرده نیز می‌توانند برای برخی از ریزموجودات خانه‌ای امن و گرم باشد. موجودات مختلفی وجود دارند که برای ادامه حیات خود به ارسنیک، جیوه و دیگر فلزات سنگین وابسته‌اند. در حقیقت یافتن ماده شیمیایی که از قدرت نابود کردن تمامی گونه‌های حیات برخوردار باشد کاری بسیار دشوار است.
باوجود تمامی این شرایط، مکان‌هایی از زمین وجود دارند که استثنا به‌شمار می‌روند، برای مثال برکه نمک دون خوان در آنتراکتیکا شورترین منطقه آبی در تمامی سیاره زمین است که میزان شوری آن به 40 درصد می‌رسد. محققان نشانه‌هایی از بقایای جانداران را در این دریاچه یافته‌اند اما هنوز مشخص نیست این بقایا به ریزجاندارانی تعلق دارند که در گذشته تلاش کرده‌اند در این محیط زندگی کنند، یا اجساد آنها به شکلی دیگر وارد آب دریاچه شده‌است. این برکه یکی از نقاط زمین است که هنوز کسی نتوانسته حضور حیات در آن را به اثبات برساند.
درحال حاضر مناطق به‌شدت داغ و یا محیط‌های آزمایشگاهی مصنوعی تنها نقاطی از جهان هستند که می‌توان از نبود حیات در آنها اطمینان داشت. اما هرروز ریزجانداران جدید‌تری کشف می‌شوند که با فراتر رفتن از مرزهای پیشین و قابل درک که برای حیات وجود داشت، امکان نفوذ زندگی در سرزمین‌های غیرممکن را ممکن می‌سازند به گفته دانشمندان مشخص نیست این مرز تاکجا گسترش خواهد یافت، زیرا اثبات وجود نداشتن چیزی بسیار دشوارتر از اثبات وجود چیزی است.
