زیست بوم
آب تنها گندزدایی می‌شود نه تصفیه
- زيست بوم
- نمایش از چهارشنبه, 06 مرداد 1389 09:57
- بازدید: 2358
برگرفته از خبر آنلاین
علیرضا پرداختی*
از روزهایی که آب تهران گواراترین آب جهان بود و شهرتی جهانی کسب کرد سال‌ها می‌گذرد.
روزی که شبکه تصفیه آب تهران توسط کارشناسان طراحی شد جمعیت کلانشهر تهران چهار میلیون نفر بود و منابع آب سطحی تهران مانند رودخانه‌های لار، کرج و جاجرود توان تأمین آب شرب این جمعیت را داشتند.
زمان که گذشت و به اواخر دهه 60 و اوایل دهه 70 شمسی رسید، جمعیت پایتخت کشور رشد فزاینده‌ای پیدا کرد. شهرک‌های اقماری اطراف تهران موج جمعیت را روانه پایتخت کردند که به معنای مصرف هولناک آب شرب بود.
وزارت نیرو که مسئولیت تأمین آب شرب کشور را دارد تصمیم گرفت برای مقابله با رشد فزاینده مصرف آب در تهران در اقصی نقاط تهران چاه حفر و آب استحصال کند.
در ابتدا تعداد این چاه‌ها اندک بود اما به دلیل خشکسالی و تغییر فصل بارش در پایتخت باز هم این وزارتخانه چاره کار را در حفر بیشتر چاه دانست.
کار به جایی رسید که هم‌اکنون 500 حلقه چاه در اطراف تهران و جاجرود وجود دارد. در این اثنا مشکلی که گریبان وزارت نیرو، سازمان محیط‌زیست و شهروندان پایتخت را گرفت چاه‌های جذبی در تهران است.
در اکثر کلانشهرها و پایتخت کشورهای جهان، سیستم فاضلاب شهری پساب‌ها را به تصفیه‌خانه‌های مجهز هدایت می‌کنند تا تصفیه و دوباره به سیستم آبرسانی هدایت شوند. اما فقدان سیستم فاضلاب مدرن سبب شده فاضلاب شهری مستقیم به چاه‌های جذبی برخورد و منابع آب زیرزمینی را آلوده کنند.
وزارت نیرو هم به دلیل ضعف و فرسودگی تصفیه‌خانه‌ها به جای انجام پروسه تصفیه بیولوژیکی (میکروب‌زدایی) و فیزیکی (کدری آب و اجسام خارجی) و مواد محلول در آب- نمک، گچ، آهک و عناصر سنگین- تنها آب را گندزدایی کرده به دست شهروندان می‌رساند.
اینجاست که باید احساس خطر کرد و هشدار داد. چرا؟ فاضلاب‌های خانگی سرشار از نیترات هستند اما نیترات تنها یکی از فاکتورهای آلودگی آب تهران است.
در تحقیقات مفصلی که توسط گروه‌های مختلفی از متخصصان آلودگی آب صورت گرفته مشخص شد مناطق 5 و 6 آب منطقه‌ای تهران - جنوب فرودگاه مهرآباد- میزان نیترات آب بسیار بالاتر از حد استاندارد جهانی است.
علت مشخص است، استفاده از آب چاه‌های حفر شده توسط وزارت نیرو.استفاده از آب این چاه‌ها بدون تصفیه فنی و دقیق نیترات آب شرب تهران را به میزان هولناکی افزایش داده است.آب شرب شمال تهران شرایط بهتری دارد؟ هرگز وجود تصفیه‌خانه‌های کن، جلالیه، حکیمیه و مینی‌سیتی سبب شده آب مصرفی شمال تهران از آنها تأمین شود و احتیاجی به چاه نباشد. به همین دلیل میزان نیترات و نیتریت موجود در آب این منطقه پایین است. اما موضوع نگران‌کننده در شمال تهران ماده تری‌هالومتان است. اگر آبی که برای تصفیه به آن کلر می‌زنند حاوی مواد آلی باشد - که این مواد آلی می‌تواند برگ پوسیده‌ای در رودخانه یا ناشی از چاه‌های فاضلاب زیرزمینی که به رودخانه نشت کرده یا کودهای شیمیایی و طبیعی باشد- کلر با این مواد آلی ترکیب شده و بر اثر ماندن آب در داخل لوله‌ها این ماده تولید شده که خطرناک و سرطان‌زاست. مطالعه بنده نشان می‌دهد مصرف این ماده در شمال شهر تهران در چند سال آینده میزان بروز انواع سرطان را به شدت افزایش خواهد داد.
در پایان باید بگویم یگانه راه‌حل برون‌رفت از شرایط اضطراری و خطرناک کنونی اصلاح سیستم‌های تصفیه فاضلاب، ایجاد و ادامه طرح فاضلاب شهری در تهران و شهرهای دیگر و تولید آب‌های بسته‌بندی باکیفیت بالاست.
*استاد محیط‌زیست دانشگاه تهران
