ایران‌بوم

شکستن کمر کشتی یونانی، پارکت شدن کف خانه شهریار، سبز شدن درختچه روی سر ارگ کریم خانی و استعفای ناگهانی مدیر موزه ملی خبرهای این هفته میراث فرهنگی بود. خبرهایی که بار دیگر دوستداران میراث فرهنگی را شوکه کرده و نگرانی در مورد وضعیت حفاظت از آثار تاریخی را افزایش داد.

nike air force 1 low uv | cute adidas girl sketch easy whole body - Upstart Balance 550 "UNC"/"Baby Blue" - BB550HL1 - LacollesurloupShops

خبرگزاری میراث فرهنگی ـ گروه میراث فرهنگی ـ یکی از خبرهای مهم این هفته شکستن کمر کشتی یونانی بود و مسئولان سازمان میراث فرهنگی و مناطق آزاد کیش هیچ‎پاسخی در برابر این اتفاق نداشتند و حتی ارزش خاصی هم برای این کشتی قایل نبودند که خود را پاسخگو بدانند.

اینگونه است که باید به زودی غزل خداحافظی با این کشتی خواند.کشتی یونانی از سال 1345 بخشی از تاریخ و هویت کیش شده است و حالا هرگاه کیش در سرویس‌های جستجوگری همچون گوگل سرچ می‌شود، بیش از تمام آن بسترهای گردشگری که با میلیاردها تومان هزینه ایجاد شده، کشتی یونانی و غروب خلیج فارس ظاهر می‌شود.

مروری بر خبرهای غیررسمی نشان می دهد که 90 درصد گردشگران داخلی و خارجی که به کیش می‌روند، با کشتی یونانی عکس یادگاری دارند و نخستین تصاویری که از کیش در ذهن افراد ترسیم می‌شود، نه هتل‌ها، پاساژهای و نه مراکز تفریحی که کشتی یونانی است، با خورشیدی که در پشت آن غروب می‌کند.

افسانه‌ها و روایت‌های بسیاری از این کشتی در کیش شکل گرفته و در میان ادبیات شفاهی مردم راه پیدا کرده‌است. گاهی گفته می‌شود که این کشتی به دلیل مه‌آلود بودن هوا و نبود فانوس دریایی در سواحل جزیره با ساحل ماسه‌ای برخورد کرده است. بومیان جزیره می‌گویند که یونانی‌ها هنگام ترک جزیره کشتی را به آتش کشیده‌اند؛ با توجه به این که هیچ عنصر غیر فولادی در بدنه و عرشه کشتی باقی نمانده‌است، گمان نمی‌رود این اظهارات نادرست بوده باشد.

سومین مدیر غیر متخصص در موزه ملی
موزه ملی یعنی مجموعه ای از یافته های تاریخ و تمدن هر ملت. اکنون نوزدهمین مدیر این گنجینه ملی بدون هیچ دلیل مشخصی و به طور ناگهانی استعفا داد و بی سر و صدا به سرزمین هندوها رفت و مهمترین موزه باستان شناسی به 'اسدالله محمدی پور'، سپرده شده که بر اساس شواهد موجود، سومین مدیر غیرمتخصص این مجموعه است.

مدیری که سوابق مشخصی ندارد. به طوریکه تماس با روابط عمومی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری برای رسیدن به اطلاعات بیشتری در مورد سوابق و تحصیلات مدیر جدید مادر موزه های کشور همچنان بدون نتیجه می ماند.

تنها اطلاعاتی که در مورد "اسدالله محمدپور"، وجود دارد، این است که او پیش از این، مسئولیت ناظر عالی ستاد تسهیلات سفرهای کشور را داشته و مدیرکل سابق میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی و سپس مازندران بوده است.

اکنون او، به حکم سید حسن موسوی؛ معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان میراث ‌فرهنگی، صنایع‌ دستی و گردشگری، رییس موزه ملی ایران و مشاور رئیس سازمان میراث ‌فرهنگی و گردشگری شده است. این در حالی است که پیشتر دوستداران میراث فرهنگی و استادان و مدیران سابق موزه ملی در مورد آسیب‌ها و صدمات غیر قابل جبرانی که مدیران بدون تخصص به موزه ملی وارد می‌کنند، هشدار داده بودند.

تنها مرور گذشته موزه ملی نشان می دهد که چگونه این موزه بعد از به ریاست رسیدن "محمدرضا مهراندیش"، که سابقه ای در زمینه مدیریت موزه، موزه‌داری یا باستان شناسی و حوزه های تخصصی نداشت، دچار بحران شد و این بحران تا پایان مدیریت "آزاده اردکانی" ادامه داشت و اکنون سومین مدیر غیر متخصص راهی موزه ملی می شود و معلوم نیست که سرانجام این موزه چه خواهد شد؟

چرت خانه‌های سرتیپ پاره شد
یکی دیگر از خبرهای عجیب در این هفته ، ماجرای خانه‌های سرتیپ بود. بیش از صد سال است خانه‌های سرتیپ نابسامان و سرگردانند و گویی به خواب عمیقی فرو رفته‌اند. معلوم نیست در چه سالی ورثه‌ سرتیپ تیغه میان مجموعه خانه‌هایش کشیدند، اما حالا صاحبانی پیدا شده‌اند که چرت تنهایی این خانه‌ها را پاره کردند؛ با این تفاوت که یکی قصد احیاء و دیگری قصد تخریب این خانه‌ها را دارند.

سال‌هاست کوچه سرتیپ در محله چهارسوق شیرازی‌های اصفهان درخواب فراموشی به‌ سر می‌برد. از خانه‌های صفوی این محله تنها 3 خانه آن هم در کوچه سرتیپ باقی‌مانده که هر کدام به‌نوعی بلاتکلیف تصمیم‌‌های مالکان، میراث ‌فرهنگی و شهرداری‌ هستند.

به‌گزارش CHN، سال 87 بودکه "کریم صِیرفیان" تصمیم گرفت یکی از خانه‌های سرتیپ را بخرد. نزدیک به 2 سال طول کشید تا این خانه با شالوده‌ای صفوی و تزئینات قاجاری در فهرست آثار ملی ثبت شود و خانه‌ای با نام صِیرفیان از تخریب روزگار و البته مالکان و نهادهای سودجو درامان بماند.

اما بشنوید از سرنوشت خانه‌ای که در جوار صیرفیان قرار گرفته‌است. این خانه که مشهور به ریخته‌گران است تا سال 84 متروکه بود، تا اینکه به 3 مالک خصوصی که اتفاقا بساز و بفروش بودند واگذار شد.

ساختمان ایران پیما نداریم!
اما ماجرای ساختمان ایران پیما که معاون حفظ و احیای اداره کل میراث فرهنگی استان فارس درباره آن می‌گوید از اتفاقاتی که در ساختمان تاریخی گاراژ ایران پیما در چهار راه زند شیراز در حال رخ دادن است اطلاعی ندارد، او می افزاید این استان 3 هزار اثر تاریخی دارد و من 2 سال است به اداره کل فارس آمده ام در صورتی که برای اشراف به وضعیت این آثار دست کم 20 سال زمان نیاز است.

با وجود آنکه مدتهاست در ساختمان تاریخی گاراژ ایران پیما در شیراز که بنایی ثبت شده در فهرست آثار ملی است کارگاه مترو در حال فعالیت و ساخت ساز است، معاون حفظ و احیای اداره کل میراث فرهنگی استان فارس می گوید اطلاعی از اتفاقاتی که در این ساختمان در حال رخ دادن است ندارد.

ساختمان ایران پیما، نخستین بنایی است که در سال‌های قرن معاصر به سبک جدید ساخته شده، این بنا ترکیبی زیبا از عناصر معماری اصیل ایرانی و الگو‌های رایج در سال 1310 است که با استفاده از آجر، سنگ، چوب و فلز ساخته شده است. گاراژ ایران پیما در تاریخ دوم آبان ماه سال هشتاد و دو در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

علاوه بر این گاراژ ایران پیما در سال های 86 و 87 با اختصاص اعتباری به مبلغ 90 میلیون تومان مرمت و بهسازی شد، این عملیات شامل مرمت، استحکام‌بخشی دیوارها، جمع‌آوری و اجرای مجدد سقف‌های (کاذب)‌ چوبی، پاکسازی و دوده‌زدایی از نمای بنا و جمع‌آوری تابلو‌های ناهمگون بود.

تعجب استاد شهریار از پارکت‌ خانه اش!
خانه شهریار، پشت میدان ساعت تبریز، روزگاری، سقف تنهایی‌های شاعر پرآوازه آذربایجان بود؛ خانه‌ای با همان معماری ساده و صمیمی؛ اما امروز آن خانه پس از مرمت، حال و هوای امروزی گرفته و بخشی از جلوه‌های تاریخی خود را از دست داده‌است.

سرانجام پس از سال‌ها چشم انتظاری دوستداران میراث فرهنگی، خانه شهریار موزه شد اما بخش‌هایی از خانه، ساختار سنتی خود را از دست داده‌است. امروز جای خالی بسیاری از وسایل استاد دیده می‌شود؛ با کف پوش‌های آجری خداحافظی شده و پارکت‌های قهوه‌ای ناهمخوان جای آن را گرفته است.

زمانی که خانه شهریار مرمت شد، دوستداران میراث فرهنگی نفس راحتی کشیدند که این خانه از تخریب‌های سریالی خانه‎های تاریخی نجات پیدا کرد؛ اما مسئول رسیدگی به امور این خانه اعتقاد دارد: «در صورتیکه وضعیت خانه شهریار به همین صورت بماند، این خانه مدت زمان طولانی دوام نمی‎آورد.»

کارشناسان مرمت بارها و بارها در مورد مرمت بناهای تاریخی هشدار می‏دهند. در صورتیکه استمرار در مراقبت و نگهداری از این بناها نباشد، بهسازی یک بنای تاریخی نمی‌تواند، چندان چاره‌ساز باشد و باعث دوام یک اثر در دوره‌های مختلف تاریخی شود.

درختچه روی برج ارگ کریمخان سبز شد
رشد تعدادی گیاه و درختچه روی آجرهای برج شمال غربی ارگ کریمخان زند در شهر شیراز بخش‎هایی از این اثر تاریخی و زیبا را به خطر انداخته است. این اتفاق در حالی رخ می‎دهد که به گفته کارشناسان رشد و نمو گیاهان روی آثار تاریخی و ریشه دواندن آنها موجب ایجاد شکاف در میان بافت تاریخی اثر می‌شود.

ارگ مربع شکل کریم خان زند در مرکز شهر شیراز، شاخص‎ترین و معروف‎ترین یادگارهای به جامانده از وکیل‎الرعایای معروف است. ساخت ارگ بین سال‎های 1766 و 1767 میلادی انجام شد و کریمخان بهترین معماران زمان خود را جهت ساخت آن بکار گرفت. به گفته تاریخ‌نگاران او همچنین بهترین مصالح را از داخل و خارج کشور تهیه و ساخت بنا را به‌سرعت تمام کرد.

روی برج ضلع شمال غربی این ارگ به دلیل نبود تخلیه صحیح آب ناشی از باران از ناوادان‌های آن تعدادی گیاه و درختچه مجال رشد و نمو یافته‌اند و در بی‌توجهی مسئولان محافظت از این بنای ارزشمند تاریخی در حال ریشه دواندن و بزرگ شدن هستند.

این اتفاق در شرایطی رخ می دهد که «فرخ رضوی»، کارشناس میراث فرهنگی به CHN می‎گوید: «ریشه دواندن درختچه‎ها و گیاهان در میان بافت تاریخی اثری مانند ارگ کریمخان در درازمدت منجر به افزایش شکاف میان آجرهای بنا و ایجاد ترک‎های بزرگ در آن می‌شود. علاوه بر این رشد گیاه در ارتفاع حدود 10 متری برج ارگ نشان می‎دهد در این قسمت منبعی از رطوبت وجود دارد که آب مورد نیاز این گیاهان را تامین می‎کند و این مسئله می‎توان برای این قسمت از برج خطرساز و آسیب‎زا باشد.»

ماجرای هنزاف!
اهمیت محوطه باستانی هنزاف درحالی موجب صدور فوری مجوز کاوش‌های باستان‌شناسی شد که پیش از این رئیس جهاد کشاورزی کرمان عملیات سدسازی را تا نتیجه بررسی‌های میراث‌فرهنگی متوقف کرده بود. مسئولان میراث فرهنگی هم‌اکنون خلاف گفته رئیس جهاد کشاورزی را تایید می‌کنند. به‌نظر می‌رسد، باستان‌شناسان و سدسازان هنزاف با آغازعملیات کاوش و ادامه سدسازی‌ به نتایج قابل‌توجهی دست پیدا کنند.

7 تیر ماه 91 مجوز کاوش در منطقه تاریخی هنزاف توسط پژوهشکده باستان‌شناسی صادر شد اما هنوز با وجود ارسال مجوز و اخطار کارشناسان میراث فرهنگی عملیات سدسازی ادامه‌دارد. هیات باستان‌شناسان قرار است به سرپرستی نصیر اسکندری عازم هنزاف شوند و در کنار سدسازان به بررسی و کاوش‌های باستان‌شناسی بپردازند.

به‌گزارش CHN، گفته می‌شود محوطه دریاچه سد هنزاف یکی از کهن ترین محوطه‌های تاریخی ایران است، کارشناسان قدمت محوطه را به هزاره سوم قبل از میلاد تخمین‌ زده‌اند.عاملی که سبب شده پژوهشکده باستان‌شناسی بلافاصله پس از عملیات سدسازی مجوز کاوش را صادر کند.

«محمد مهدی افضلی» مدیر روابط عمومی اداره کل میراث‌فرهنگی استان کرمان در اینباره به CHN گفت: «مجوز انجام کاوش‌های نجات بخشی منطقه باستانی هنزاف بافت 7 تیرماه سال جاری از سوی پژوهشکده باستان‌شناسی صادر شد و درحالی تیم باستان‌شناسی به سرپرستی نصیراسکندری عازم این منطقه هستند که هنوز عملیات سدسازی توسط سازمان جهاد کشاورزی استان کرمان درحال انجام است».

افضلی اعتقاد دارد،« با اینکه سازمان جهاد کشاورزی مدعی شده عملیات سدسازی را متوقف کرده اما تا این لحظه گزارش مکتوبی مبنی بر توقف کامل عملیات به اداره کل سازمان میراث‌فرهنگی کرمان ارسال نشده است.»

در حال‌حاضر چند منطقه در هنزاف که احتمال یافت اشیا تاریخی در آن بسیار است مشخص شده تا هیچ گونه عملیات عمرانی در آن انچام نگیرد. مدیر روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی کرمان نیز معتقد است هم‌اکنون در نزدیکی مناطق تعیین شده عبورو مرور ماشین‌های سنگین ممنوع اعلام شده اما جای تعجب است که چرا سدسازان عملیات را متوقف نکرده اند.

نیم شمسه ایوان مدرسه خان شیراز ترک برداشت
نیم شمسه ایوان مدرسه خان شیراز ترک برداشته و هر روز در حال باز تر شدن است، مدرسه خان که از شاخص‌ترین آثار دوره صفویه در شیراز است، به دستور شاه عباس اول و توسط الله‌وردی خان حاکم فارس ساخته شد و بعدها توسط فرزندش امام قلی‌خان تکمیل شد، این اثر در محوطه بافت تاریخی شیراز و در نزدیکی حرم شاهچراغ است.

مدرسهٔ خان یکی از مدرسه‌های تاریخی شهر شیراز و بازمانده از دوران صفویان است . این مدرسه دارای صحنی به طول 51 و عرض 45 متر است و در هر چهار طرف آن جمعا 70 حجره‌ در دو طبقه ساخته شده است. در قسمت بالای ورودی این مدرسه نیز تالاری وسیع که ملاصدرا در آن تدریس می‌کرده وجود دارد.

از تزئینات این مدرسه مقرنس‌های زیبای سردر ورودی و همچنین کاشی کاری معرق راهروهای ورودی آن است. در کتیبه قسمت ورودی بنا نام معمار مدرسه حسین شماعی و سال ساخت آن 1024(ه .ق) ذکر شده است. مدرسه خان به شماره 75 و در تاریخ 15/10/1310 هجری شمسی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

با وجود این اما در بالاترین قسمت مقرنس های سردر ورودی و نیم شمسه ایوان ورودی این مدرسه باشکوه شکافی ایجاد شده است که در صورت عدم مرمت و علت یابی ممکن است به آسیبی جبران ناپذیر برای این بنای تاریخی بدل شود. شکاف ایجاد شده در این قسمت از بنا تزئینات و کاشی کاری های اثر را شکسته و تخریب کرده است.