یادمان

غارت آثار تاریخی زیرآب با همه‌گیر شدن غواصی

مدیر دفتر یونسکو در تهران از وجود سه میلیون کشتی غرق‌شده و تعداد زیادی محوطه تاریخی زیر آب خبر داد و گفت: متاسفانه با همه‌گیر شدن هنر غواصی بسیاری از محوطه‌های تاریخی زیر آب غارت شده‌اند. در خلیج فارس میراث بسیاری داریم که ممکن است به زیر آب رفته باشند. ما درباره این میراث با معاون میراث فرهنگی ایران صحبت کرده‌ایم و قرار است برنامه‌های آموزشی در این زمینه برگزار کنیم.

به گزارش خبرنگار میراث فرهنگی ایسنا،‌ "استر کوئیش لاروش" درباره نقش یونسکو در حفاظت،‌ گسترش و دسترسی و ارتقای آگاهی‌های عمومی نسبت به میراث جهانی بیان کرد: کنوانسیون 2001 برای حفاظت از آثار فرهنگی زیر آب که شهرت کمتری دارد و تا به امروز 49 کشور آن را تصویب کرده‌اند، برقرار شد. ایران نیز یکی از کشورهایی است که این کنوانسیون را تصویب کرده است. هدف از ایجاد کنوانسیون 2001 حفاظت از میراث زیر آب است که اگر لازم شد آن را از زیر آب بیرون آورده و به خشکی منتقل کنیم.

او ادامه داد: یونسکو در سال 1945 بعد از پایان جنگ جهانی دوم تاسیس شد. فرهنگ نقش اساسی در فعالیت‌های یونسکو داشته است زیرا ما معتقدیم گفت‌وگوی بین فرهنگی پایه صلح بین ملت‌ها است به همین دلیل یونسکو در ترویج فرهنگی تلاش بسیار می‌کند. یونسکو درصدد گفت‌وگوی فرهنگی و استقلال فرهنگ صلح است و تلاش می‌کند صنایع خلاق را ایجاد کند. فعالیت‌های یونسکو در حوزه فرهنگ در چارچوب شش کنوانسیون تعریف می‌شود.

مدیر دفتر یونسکو در تهران افزود: همه کنوانسیون‌های یونسکو از نظر قانونی برای کشورها الزام آور است، علاوه بر این یونسکو شش بیانیه جهانی در حوزه فرهنگی دارد. کشورهایی که عضو یونسکو هستند تعهد اخلاقی به اجرای این موارد دارند و باید در چارچوب این بیانیه به هویت فرهنگی‌، آزادی بیان و حفاظت از زبان‌ها،‌ اهمیت بدهند و احترام بگذارند.

او همچنین درباره کنوانسیون 1954 بیان کرد: این کنوانسیون مربوط به شرایطی است که در آن درگیری‌های مسلحانه به وجود می‌آید. کشور ایران در سال 1959 این کنوانسیون را تصویب کرد و به آن ملحق شد.

حفاظت از میراث فرهنگی در جنگ

لاروش درباره اهمیت این کنوانسیون گفت: هرکشوری که این کنوانسیون را می‌پذیرد باید از میراث فرهنگی در شرایط جنگ حفاظت کند‌. این کنوانسیون همچینین از نیروهای مسلح می‌خواهد که نیروهایی برای حفاظت از میراث فرهنگی تربیت کنند و اگر این موارد لحاظ نشود یکسری تحریم‌ها علیه آن کشور اجرا می‌شود.

مدیر دفتر یونسکو در تهران اظهار کرد: ایجاد فهرست‌های مناسب از بناهای ملی و میراث فرهنگی به ارتقای آگاهی مردم نسبت به این آثار کمک می‌کند. در سال 2004 پروتکل الحاقی به این کنوانسیون اضافه شد و در آن انواع تحریم‌هایی که می‌تواند شامل حال کشورهای عضو شود توضیح داده شده است.

او درباره کنوانسیون 1970 نیز بیان کرد: این کنوانسیون برای ممانعت از واردات و صادرات غیرقانونی اموال فرهنگی تصویب شد و با هر گونه سرقت اموال فرهنگی مبارزه می‌کند. نقل و انتقال غیرقانونی اموال فرهنگی یک تجارت سودآور است و باید در این حوزه به اقدام‌هایی برای پیشگیری، همکاری‌های بین‌المللی و آمادگی استرداد اموال فرهنگی توجه کرد.

لاروش با بیان اینکه ارتقای آگاهی در جوامع محلی نکته مهمی است،‌ گفت: نکته قابل توجه دیگر تهیه فهرستی قانونی از کالاهای فرهنگی است. یونسکو به کشورهای عضو کمک می‌کند تا فهرست‌های دیجیتالی از آثار فرهنگی کشورشان تهیه کنند.

شرکت آثار تاریخی ایرانی در حراج کریستیز

مدیر دفتر یونسکو در تهران همچنین درباره همکاری‌های بین‌المللی در این زمینه اعلام کرد: یونسکو با مسئولان حراج‌های بین‌المللی، ماموران مرزی و پلیس اینترپل تعامل دارد. برای مثال ماهی یک بار ای‌میل‌هایی از حراجی‌ کریستیز دریافت می‌کنیم که یک شیء تاریخی از ایران برای شرکت در این حراج ارسال شده است. آنها از ما می‌خواهند چک کنیم که این کالا به صورت قانونی به دست آنها رسیده یا غیرقانونی. زمانی ما می‌توانیم این کار را اجرایی کنیم که لیستی از اشیای فرهنگی ایران در اختیارمان باشد. در غیر این صورت بسیار مشکل است که طی دو هفته چنین موضوعی را بررسی کنیم اما اگر هر شیئی حتی شبیه به آن چیزی که برای حراج ارائه شده است در فهرستی که در اختیار ما است ببینیم، می‌توانیم به مسئولان حراج بگوییم دست نگه دارند تا تحقیقات ما در این زمینه تکمیل شود.

او از کنوانسیون 1972 به عنوان معروفترین در یونسکو یاد کرد و درباره شهرت این کنوانسیون گفت: بیش از 1000 منطقه تاریخی توسط یونسکو در جهان به ثبت رسیده است. وقتی محوطه‌ای در چهارچوب کنوانسیون ثبت می‌شود وارد موضوع ملی می‌شود و اهمیت پیدا می‌کند. شناختی که از یک محوطه تاریخی به وجود می‌آید دولت‌ها را موظف می‌کند که از آن حفاظت کنند. از طرفی جذب کمک‌های تخصصی و مالی برای حفاظت از اثر نیز به وجود می‌آید ضمن اینکه آن اثر از نظر گردشگری هم اهمیت پیدا می‌کند و خودش انگیزه‌ای برای کشورهای عضو ایجاد می‌کند. در حال حاضر ایران 19 محوطه فرهنگی دارد که به ثبت جهانی رسیده و این بسیار زیاد است.

لاروش درباره چرخه زندگی پایگاه میراث فرهنگی افزود: محوطه‌هایی که معرفی می‌شوند باید در یک فهرست موقت قرار بگیرند که از نظر دولت شاخصه‌های لازم را برای معرفی میراث فرهنگی داشته باشند. نکته دیگر این است که دولت‌ها برای تهیه پرونده ثبت محوطه اقدام کنند، سومین نکته این است که بعد از اینکه بنایی ثبت می‌شود، دولت‌ها باید برنامه‌های جامعی به یونسکو اعلام کنند.

مدیر دفتر یونسکو در تهران درباره کمیته میراث جهانی بیان کرد: 21 کشور عضو این کمیته هستند و مسئولیت تعیین بودجه برای میراث ثبت شده را دارند، همچنین اینکه چه بناهایی از ثبت میراث حذف شوند به عهده این کمیته است. از طرفی یونسکو محلی یا بنایی را ثبت نمی‌کند بلکه مرکز میراث جهانی این کار را انجام می‌دهد. یونسکو تنها می‌تواند نکات فنی برای تهیه پرونده را توضیح دهد و برای ظرفیت‌سازی کمک‌های فوری زمانی که محوطه‌های ثبت‌شده به خطر می‌افتند کمک و آگاهی‌سازی کند.

کنوانسیونی برای حفظ آیین‌ها؛ نه مالکیت

او درباره کنوانسیون 2003 نیز توضیح داد: این کنوانسیون برای حفاظت از میراث ناملموس تصویب شد و 191 کشور عضو آن شدند. این کنوانسیون با کنوانسیون میراث جهانی تفاوت دارد. هنگامی که کشورها میراث این چنینی را ثبت می‌کنند، می‌گویند این میراث متعلق به مردم ماست در حالی که میراث ناملموس حس مالکیت را منتقل نمی‌کند و تلاش می‌کند که این میراث حفظ و به نسل‌های بعد منتقل شود. برای مثال نمی‌توان گفت "نوروز" صرفا برای ایرانیان است. لازم است رسانه‌ها بدانند که این کنوانسیون برای حفظ آیین‌ها به وجود آمده نه مالکیت. مهم نیست این آیین متعلق به چه کشوری است، مهم این است که این آیین حفظ شوند.

لاروش همچنین درباره کنوانسیون 2005 بیان کرد: این کنوانسیون در رابطه با حفظ، ترویج و تنوع عبارات فرهنگی تشکیل شد و ایران هنوز به آن نپیوسته است. ایده اصلی در این کنوانسیون آن است که همه‌ افراد و هنرمندان می‌توانند اقدامات فرهنگی را ترویج و آنها را بیان کنند. در حال حاضر 141 کشور عضو این کنوانسیون هستند که شامل اجرای تئاتر‌، قطعات‌ موسیقی‌ و جشنواره‌ها می‌شود.

مدیر دفتر یونسکو در تهران درباره حافظه جهانی یونسکو که در سال 1992 تاسیس شده نیز گفت: هدف از حافظه جهانی حفظ آثاری چون نسخ خطی و فیلم‌های قدیمی بوده است. بسیاری کشورها میراث وسیع این آثار خود را ثبت و برای حفظ آنها تلاش می‌کنند تا از بین نروند. در حال حاضر ایران 9 آیتم در این فهرست دارد.

• < قبلی
• بعدی >