یادمان

هراس از ویرانی تاریخ در شیراز

بخش اعظمی از هویت تاریخی، فرهنگی، مذهبی و ملی شیراز و ساکنان آن را باید و می‌توان در کوچه پس کوچه‌های بافت قدیمی این شهر جستجو کرد، جایی که حس می‌کنی هر آن فرو خواهد ریخت و بخشی از تاریخ این شهر را زیر آوار خشت و خاک‌های چندصد ساله مدفون خواهد کرد.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، این روزها و در ایامی که به نظر می‌رسد باور بازسازی و بهینه‌سازی بافت‌های تاریخی، نقل کلام همه هست، باز هم اگر جرات کنی و در کوچه پس کوچه‌های محله بیات، شاهزاده منصور، گودعربان، کوچه قهر و آشتی، دروازه اصفهان و سعدی و کازرون، محله سنگ‌سیاه، سیبویه، لب آب و بسیاری از محلات دیگر شیراز، قدمی بزنی، ساختمان‌هایی را خواهی دید که در نگاه اول حکایت‌های تاریخی زیادی را با تو می‌گویند و در میان واگویه‌ها، هراس‌شان از ویرانی نهفته است. خانه‌ها، مدارس، مساجد، سقاخانه‌ها و حتی خانه‌باغ‌هایی که بوی آوار می‌دهد، دیوارهای بلند و قدیمی‌شان.

امروز هم با وجود همه تلاش‌ها، هنوز در بعضی محله‌های این شهر هزار راز، محله‌هایی وجود دارد که به‌جای هوای تاریخ شیراز و بوی خوب اردیبهشت شیراز، دود مخدرات و زباله‌های انباشت شده را به تو هدیه می‌کند.

محله‌هایی که هنگامه پسین، اگر جرات عبور از آنها را داشته باشی، کمتر خبری از هموطنانت هست، شیرازی‌هایی که طنین لهجه زیبایشان، در لابه‌لای دیوارهای خشت و گلی، پژواک می‌شود و گوش‌نوازی‌اش آرامت می‌کند و دل‌گرم به قدم زدن.

محله‌هایی که به‌جای هر منظره و صدای خوشی، سرسام اگزوز موتورهای هوندای سی‌جی و مردانی با ریش‌های کله‌قندی و صورت‌های آفتاب‌سوخته و نگاه‌هایی سوداگرانه، دلت را از جا می‌کند و قدم زدن در آن شجاعت و جرئتی می‌خواهد، بیش از شجاعت رستم و اسفندیار، که حتی تن پشوتن آنان هم نمی‌تواند از گزند‌های تاریک و روشن‌های وهم‌آلودش در امان باشد. محله‌هایی که تاریخ شیراز را در خود نهفته، حالا و هنوز گذری است برای مردان و زنانی که سایه‌وار، تن‌باره‌ای ویران شده از اعتیاد را به این سو و آن سو می‌کشند، در پی کپسولی از هروئین و پشت ناخنی کراک و سرسوزنی تمجیزک و ته بستی شیره و ...

خانه‌هایی که زمانی مردان و زنان اسطوره‌ای را در خود پرورده و از میانشان نام‌های نام‌آوری همچون شهیدان دوران دفاع مقدس و سرداران بزرگی را پرورش داده است، امروز ماوای اتباع بیگانه‌ای است که بچه‌های بی‌شناسنامه‌شان، باقیمانده از ازدواج با دختران بخت برگشته ایرانی است، بچه‌هایی که روزها روانه چهارراه‌ها می‌شوند تا با دستمالی، دسته‌گلی یا سبدی از نوبرانه، پول را به بهای سوزاندن دل شهروندان گدائی کنند. به بهای آبروی یک‌شهر!

به گزارش ایسنا، در میان دلشوره‌های همه آنهایی که دل در گرو ماندن بقایای تاریخ شیراز دارند، خبری که در هنگامه سفر هیئت دولت به فارس رسانه‌ای شد، بارقه‌ای از امید بود.

موضوع واگذاری 44 خانه تاریخی شیراز به شهرداری در سفر دکتر مسعود سلطانی‌فر، رئیس میراث فرهنگی کشور به استان فارس، مطرح و بر اساس آن مقرر شد پس از توافق سازمان متبوع با نظارت میراث فرهنگی فارس این خانه‌ها به شهرداری، واگذار و مرمت شوند.

پس از استقبال سلطانی‌فر مبنی بر بهره‌برداری به میزان آورده‌ای که شهرداری در مرمت به کار می‌گیرد، این موضوع در دستور کار قرار گرفته است.

شهردار شیراز در این خصوص در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنای منطقه فارس گفت: در صورت توافق، تحت نظر میراث فرهنگی فارس، مرمت و تعمیر 44 خانه تاریخی مشخص شده را آغاز خواهیم کرد.

علی‌رضا پاک‌فطرت با بیان این گفته که شهرداری شیراز به دنبال حفظ این خانه‌ها و تمام دارایی‌های تاریخی باقیمانده در بافت قدیمی شیراز به‌عنوان هویت اصلی این شهر است، افزود: در این راستا پس از

صورت جلسه‌ قرار بر ابلاغ توافقنامه از سوی رئیس سازمان میراث فرهنگی شده که تاکنون ابلاغی انجام نشده است.

وی از آمادگی شهرداری شیراز در مرمت خانه‌ها و تبدیل آنها به اماکنی چون هتل، رستوران‌های سنتی، نگارخانه، عکاسخانه و موزه خبر داد و گفت: با توجه به موقعیت خانه‌ها و معماری آنها برنامه‌های مختلفی را تعریف خواهیم کرد.

اما رئیس انجمن دوستداران میراث فرهنگی فارس نظر دیگری دارد و معتقد است تا ابلاغ توافقنامه و ارسال از سوی سازمان میراث فرهنگی کشور باید صبر کرد.

مسعود منیعاتی با ذکر این مطلب که حتی مشخص نشده که کدام یک از خانه‌ها در صورت موافقت در اختیار شهرداری قرار داده خواهد شد، گفت: نهایی شدن این موضوع غیرممکن به نظر می‌رسد.

وی همچنین با تأکید بر سرنوشت آینده این خانه‌ها، خاطرنشان کرد: اگر قرار باشد 44 خانه تاریخی به مراکز فرهنگی تبدیل شوند مهم است که آینده انها هم ترسیم شود. بر اساس تجربیات قبلی به نظر می‌رسد

نه شهرداری و نه میراث توانایی مدیریت خانه‌های تاریخی را نداشته باشند.

منیعاتی در عین حال که مخالف واگذاری خانه‌های تاریخی به شهرداری شیراز است، به تشریح جایگاه و موقعیت این خانه‌ها به لحاظ فرهنگی و اقتصادی پرداخت و گفت: خانه‌های تاریخی از منظر فرهنگی

به عنوان ارکان هویت شهر شناخته می‌شوند و از منظر اقتصادی در صورتی که بسته فعالیت‌های اقتصادی برایشان تعریف شود، گردش مناسب مالی خواهند داشت.

وی با تأکید بر لزوم پرهیز از داشتن نگاه موزه‌ای به خانه‌های تاریخی، تصریح کرد: در صورت تبدیل آنها به هتل و یا رستوران بدون شک بافت اصلی و معماری اولیه آنها از بین خواهد رفت.

رئیس انجمن دوستداران میراث فرهنگی فارس، ایجاد اقامتگاه بوم گرد را مهمترین بسته پیشنهادی این انجمن در ساماندهی خانه‌های تاریخی دانست و ضمن برشمردن ویژگی‌های اقتصادی این امر، گفت:

اقامتگاه بوم گرد یک زندگی تاریخی را بازسازی می‌کنند و توریست‌ها می‌توانند با زندگی دوره‌ای از تاریخ مانند دوره قاجار آشنا شوند و این همان کاری است که در جای جای دنیا عملیاتی شده، درحالی که کالد

اصلی خانه‌ها هم بر جا مانده است.

مصیب امیری، مدیرکل میراث فرهنگی فارس در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنای منطقه فارس، گفت: این اداره‌کل نظارت کامل بر روند فعالیت‌های مرمتی و تغییر کاربری بناهایی که در فهرست ملی به ثبت

رسیده‌اند، داشته و دارد که واگذاری این 44 خانه نیز این قاعده مثتنی نیست.

وی ادامه داد: به محض عقد قرارداد و تفاهم‌نامه با شهرداری، میراث فرهنگی پیشنهادات خود را مبنی بر تغییر کاربری این خانه‌ها با توجه به موقعیت و معماری ارائه خواهد کرد. شاید بهترین نوع تغییر

کاربری چنین بناهایی تبدیل آنها به موزه و اقامتگاه‌های سنتی و هتل باشد.

مدیرکل میراث فرهنگی فارس خاطرنشان کرد: فعالیت‌های فرهنگی، صنایع دستی و موزه از دیگر کاربردهای مناسب با وضعیت بنا و از جمله پیشنهادات میراث فرهنگی به بهره‌برداران از چنین مکان‌هایی

است.

به گزارش ایسنا، آنچه جای بحث و تأمل دارد این است که مدت‌ها قبل چندین خانه تاریخی به شهرداری شیراز واگذار شد که خانه‌های توکلی و ضیاییان از جمله آنها است، اما پس از گذشت چندسال توسعه

پایداری در این خانه‌ها مشاهده نشد و امروز آنچه که دوستداران میراث فرهنگی را نگران کرده، سرنوشت 44 خانه دیگری است که در صورت موافقت سازمان میراث فرهنگی کشور، در هاله‌ای از ابهام

خواهد ماند.

موازی‌ کاری‌ها و تلاش‌هایی که می‌توان آنها را غیرهمسو دانست و حرکت‌هایی که گاه و بیگاه در شیراز و بافت تاریخی این شهر دیده می‌شود، نشان از نبود سیاست‌هایی مناسب، برنامه‌ریزی شده و تاثیرگذار

برای بهسازی و مرمت، بخشی از تاریخ و هویت شیراز دارد.

اگرچه طی ماه‌های گذشته، با تغییر شهردار منطقه تاریخی شیراز، حرکت‌هایی را در راستای بهسازی بخش‌هایی از این بافت شاهد بوده‌ایم اما واماندن آثاری عظیم همچون مسجد مشیر که پشت پرده‌های

فراموشی، خاک می‌خورد و آرام آرام ویران می‌شود، ته دل هر دلسوخته میراث فرهنگی را فرو می‌ریزد، همچون دیوارها، خانه‌ها و اماکن تاریخی و فرهنگی بافت تاریخی شیراز هزار راز...

• < قبلی
• بعدی >