ایران‌بوم

محوطه باستانی شوش سومین اثر از خوزستان است که ثبت جهانی شد چرا که پیش‌تر از آن محوطه‌ تاریخی «چغازنبیل» و «سازه‌های آبی تاریخی شوشتر» نیز به جهانیان معرفی شده‌اند. از این قرار می‌توان خوزستان را با سه اثر ثبت جهانی پرچمدار میراث جهانی ایران دانست.

شاهکارهایی که خوزستان را بیشتر به جهان شناساند:

«شهر باستانی شوش» از مراکز تمدن قدیم، از معروف‌ترین شهرهای دنیا، پایتخت چند هزار ساله مملکت ایلام و همچنین پایتخت زمستانی امپراطوری هخامنشی بوده ‌است.

حمزه اصفهانی، مورخ و لغت‌نویس ایرانی، شوش را چنین توصیف کرده است: «شوش به معنی شهر زیبا، باصفا، خوب و لطیف.» در تورات و در قاموس موسی درباره شوش آمده‌ است: «شوشن یا شوشان در عبری زنبق بوده، در یونان سوسنای می‌گفتند و نام‌های دیگرش «سوسا» «سوس» بوده. قسمت بزرگی از ولایت شوش و ایلام را هم «سوسیانا» یا «سوزیانا» می‌گفتند.

شوش یا شوشن نام همه گیاهان تیره سنبل و زنبق و نرگس و اسپرغم به شمار می‌رود. شوش در قرون وسطی آباد و مرکزی بزرگ برای خوزستان بوده ‌است که در آن روزگار چندین شهر، آبادی و حومه داشته و در آن شهر قلعه‌ای محکم و قدیمی، بازارهایی با شکوه و مسجدی با ستون‌های گرد وجود داشته‌اند. این شهر به داشتن منسوجات ابریشمی خام، ترنج، انار و نیشکر معروف بوده‌ است.

آرامگاه دانیال نبی (ع) در شهر شوش واقع گردیده‌ است. شوش در دوره اسلامی نیز مدت‌ها از شهرهای پرجمعیت و پررونق بود. هنگامی که مرکز خوزستان به اهواز منتقل شد شوش کم‌کم اهمیت خود را از دست داد. در طبقات پایین‌تر این شهر آثاری به دست آمده که باستان شناسان آنها را مربوط به هشت هزار سال پیش می‌دانند.

«محوطه‌ تاریخی چغازنبیل» در شوش نخستین اثر تاریخی بود که در 19 اردیبهشت 1358 و با تلاش‌های مرحوم شهریار عدل در فهرست میراث جهانی به ثبت رسید. اهمیت این محوطه‌ی تاریخی به عنوان مهم‌ترین اثر بجای‌مانده از دوران حکومت ایلامی، قدمت ٣٠٠٠ ساله‌ی آن همراه با جاذبه‌های طبیعی از جمله عوامل مؤثر در به ثبت‌رسیدن این مجموعه به‌عنوان میراث جهانی بوده‌اند.

فرسایش طبیعی و خسارت‌های ناشی از جنگ ایران و عراق، آسیب‌های فراوانی را متوجه این شهر کهن کرد. برای جلوگیری از تخریب هر چه بیشتر این منطقه، در سال ١٩٩٨ میلادی، توافقی بین سازمان میراث فرهنگی ایران، یونسکو، بنیاد اعتباری ژاپن و مؤسسه‌ی «کراتره» فرانسه (مؤسسه‌ی بین‌المللی حفاظت از بناهای خشتی)، برای اجرای طرح مطالعاتی حفاظت و مرمت محوطه‌ی تاریخی چغازنبیل در زمینه‌های مختلف علمی صورت گرفت. در راستای اجرای این طرح، یک پایگاه دائمی پژوهشی شامل آزمایشگاه، بخش حفاظت و مرمت، کتاب‌خانه، بخش رایانه‌ای و بخش مطالعات سفال در قسمت اداری موزه‌ی هفت‌تپه ایجاد و تجهیز شده است.

«سازه‌های آبی تاریخی شوشتر» دهمین بنای جهانی ایران است که در سال 1388 در فهرست یونسکو به ثبت رسید.

پروژه بزرگ مطالعه، حفاظت و مرمت محوطه آسیاب‌های شوشتر (آبشارها) از سال 1377 توسط سازمان میراث فرهنگی، بمنظور نجات بخشی یکی از محوطه‌های تاریخی در معرض خطر آغاز به فعالیت کرد و پس از آن از سال 1381 پایگاه میراث فرهنگی سازه های آبی تاریخی شوشتر با هدف مطالعه و پژوهش پیرامون سازه‌های آبی تاریخی این منطقه و کشور و همچنین ساماندهی، حفاظت و مرمت و معرفی مجموعه آثار تاریخی شوشتر تشکیل شد.