ایران‌بوم

محمد سپنجی، کارشناس دفتر حفظ و احیای معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در گفت‌وگو با خبرنگار میراث فرهنگی ایسنا اظهار کرد: هنوز 50 درصد پایگاه‌های میراث فرهنگی در سطح کشور تعیین حریم نشده‌اند، این یک اتفاق بد برای محوطه‌های تاریخی است.

‌او با اشاره به لزوم تعیین و ثبت حریم محوطه‌های جهانی قبل از ارسال پرونده‌ی آن‌ها به یونسکو اظهار کرد: حُسن پایگاهی مانند پایگاه جهانی بیستون این است که 51 اثر داخل این مجموعه‌ی جهانی تعیین حریم شده‌اند، اما در مجموع استانی 36 اثر آن تاکنون تعیین حریم شده که جمعا تعداد آن‌ها به 87 اثر تعیین حریم شده می‌رسد.

وی با بیان اینکه 1.6 درصد از تپه‌های کشور تعیین حریم شده‌اند، گفت: 147 تپه‌ی تاریخی در کل کشور تا کنون تعیین حریم شده‌اند که از این تعداد 27 تپه در مجموعه‌ی بیستون قرار دارند.

او اضافه کرد: ای کاش 10 بیستون در کشور داشتیم تا دست‌کم تعداد زیادتری از محوطه‌ها و تپه‌های تاریخی‌مان تعیین حریم شده بودند، چون تعیین حریم مجموعه بیستون کمک زیادی به استان و آثار داخل استان و حتی کشوری داشته است.

سپنجی همچنین با اشاره به تعیین حریم 2000 اثر تاریخی در کل کشور، گفت: 2.5 درصد از این مجموعه داخل محوطه بیستون است که تعیین حریم آن‌ها بیشتر در دوره‌ی‎ مدیریت قبلی این پایگاه جهانی انجام شده است.

50 درصد محوطه‌های پایگاه‌های میراث فرهنگی تعیین حریم نشده‌اند

او تاکید کرد: تعیین حریم نشدن حدود 50 درصد از پایگاه‌های میراث فرهنگی یک معضل محسوب می‌شود که باید به آن توجه کرد.

مسئول تعیین حریم پرونده جهانی بیستون با تاکید بر اینکه نباید بگذاریم انجام تعیین حریم فقط برای جهانی کردن تپه‌ها و محوطه‌های تاریخی صورت گیرد، گفت: در استان‌های دیگر نیز پایگاه‌های ارزشمند تاریخی وجود دارد که باید هر چه سریع‌تر برای تعیین حریم آن‌ها اقدامات مورد نیاز انجام شود، اما متاسفانه به نظر می‌رسد چون برای ثبت جهانی آن‌ها عجله نداریم، هنوز کار تعیین حریم این پایگاه‌های میراث فرهنگی انجام نشده است.

سپنجی بی‌اهمیتی برخی اداره کل‌های میراث فرهنگی در سطح استان‎ها برای انجام برخی اقدامات مانند ابلاغ نکردن حریم ملی دو باغ جهانی «دولت‌آباد» و «پهلوان‌پور» در استان یزد به استاندار آن استان را از اقداماتی دانست که باید برای بهتر شدن روند ساماندهی حفظ و احیای این محوطه‎های تاریخی مورد توجه قرارگرفته و هر چه سریع‌تر انجام شود.

او با هشدار نسبت به وضعیت این دو باغ جهانی در وضعیت کنونی گفت: آن‌ها در سطح استان وضعیت مناسبی ندارند. چون هنوز حریم آنها به استاندار اعلام نشده است، در حالی که در پاسخ به اعتراضات درباره‌ی نامناسب بودن وضعیت حریم و محطوه‌ی آن‌ها گفته می‌شود؛ این دو محوطه‌ی جهانی حریم جهانی نیز دارد. ابلاغ نشدن حریم‌های محوطه‌های جهانی به استانداران هر استان معضلی است که برای این محوطه‌های تاریخی می‌تواند در آینده مشکل ساز باشد.

تخت‌جمشید در رتبه‌ نخست تعیین حریم‌ها

سپنجی نخستین محوطه تعیین حریم شده پر اثر را تخت جمشید دانست که نقش رستم و نقش رجب و تعدادی کاروانسرا و پل‌ها و غارها را هم در بر می‌گیرد.

او اضافه کرد: دومین آثار تعیین حریم شده به صورت مجموعه مربوط به شهر بیرجند است و سومین بیستون است که به لحاظ حریم 51 اثر را شامل می‌شود،‌ که اگر تعیین‌حریم مجموعه‌ی بیستون به دلیل ثبت جهانی را از آن حذف کنیم، تنها 41.38 درصد حرائم استانی باقی می‌ماند،‌ به همین دلیل سومین حریم پر اثر است که در کشور داریم.

کارشناس دفتر حفظ و احیای معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری گفت: یکی از محسنات ثبت محوطه‌های جهانی «بیستون» این است که استان کرمانشاه دو هزار و 58 اثر ثبتی دارد که 6.63 درصد آثار ثبتی را شامل می‌شود، بنابراین از نظر ثبت آثار توانسته بود رتبه سوم را در کشور کسب کند و از نظر تعیین حریم که مجموعاً 87 اثر را در بر می‌گیرد رتبه هفتم را در کشور داراست.

او با اشاره به این که در بیستون 51 اثر از 87 اثر تعیین حریم شده شامل بنا‌ها است و مابقی به تپه و محوطه و آثار باستان‌شناسی تعلق دارد، اضافه کرد: آثار بیستون با توجه به نوع اثر و موقعیت خیلی ارزشمند است. اما توجه داشته باشیم که از نظر درصدِ آثار، دارای حریم با توجه به این که 3.24 درصد از آثار کرمانشاه تعیین حریم شده این استان رتبه هیجدهم از نظر درصد آثار دارای حریم را داراست.

وی با بیان این که ما در مجموع کشوری 12 هزار و 564 تپه ثبتی داریم، توضیح داد: این تعداد حدود 40/45 درصد آثار را شامل می‌شود اما از این تعداد فقط 147 تپه تعیین حریم شده که خود شامل 7.52 درصد حرائم کشوری می شود که 27 تپه در حریم بیستون قرار دارد به عبارتی یک ششم کل تپه‌های تعیین حریم شده کشور در مجموعه بیستون قرار دارد.

او تأکید کرد: تا کنون فقط 1.7 درصد از کل تپه‌های ثبتی ما تعیین حریم شده‌اند و فرضاً اگر تخت جمشید و بیستون را حذف کنیم، حدود 38 درصد تپه‌های دارای حریم ما از بین رفته است.