ایران‌بوم

1. بیست‌وپنجم و بیست‌وششم شهریورماه، انجمن‌های دوستدار تاریخ و فرهنگ ایران در شهر باستانی یزد گرد هم آمدند. در بیانیه‌ی پایانی آن نشست، ضمن فراخوانی هم‌میهنان به برگزاری جشن سالگرد صدور فرمان حقوق بشر کورش در هفتم آبان، از همه‌ی ایرانیان خواسته شد تا با بهره‌گیری از فرصت پیش‌آمده به دیدار این یادمان ارزشمند جهانی بشتابند و کودکان و نوجوانان سرزمین‌مان را، هر چه بیشتر، با این میراث گران‌قدر آشنا سازند. در آن بیانیه از این روز به نام «روز کوروش» نام برده شد که مورد تأیید «دیده‌بان یادگارهای فرهنگی و طبیعی ایران» است.

به نظر می‌رسد در سطح غیردولتی و به طور خودجوش این سومین تلاش برای گرد آوردن انجمن‌هایی باشد که در راه پاسداری از هویت ملی و میراث فرهنگی می‌کوشند. بار نخست در سال‌های 83 و 84 روی داد که طی آن به کوشش انجمن‌های «کاوه‌ی آهنگر» [که شوربختانه از سوی «سازمان ملی جوانان» منحل شده است] و «توفا» جشن‌های ملی مهرگان و شب چله (یلدا) با دعوت از انجمن‌های فعال در حوزه‌ی یادشده از سراسر کشور در شهرهای همدان و شوشتر برگزار شد. بار دومِ تلاش‌هایی از این دست برمی‌گردد به کوشش‌هایی که در راه مخالفت با آبگیری سد سیوند در سال‌های 84 و 85 – با هماهنگ‌سازی «پایگاه اطلاع‌رسانی برای نجات یادمان‌های باستانی» (دشت پاسارگاد) و به یاری انجمن «افراز» - صورت گرفت و به حضور چند سازمان مردم‌نهاد در پاسارگاد و صدور بیانیه‌ای انجامید که در آخرین مرحله از انتشار تأیید 84 سمن و کانون دانشجویی را به همراه داشت. و اکنون در هنگامه‌ای که بسیاری از انجمن‌ها دست از تلاش برداشته‌اند و نهادهای دولتی و شهری کمترین یاریگری را با سمن‌ها دارند، به کوششِ انجمن‌های «دوستداران و حافظان خشت خامِ» یزد و «چهارسوقِ» اردکان نشست یادشده با حضور 25 انجمن برگزار شد که امید است این کوشش، روح تازه ای را به کالبد نهادهای پاسدار هویت و فرهنگ ایرانی بدمد.

«دیده‌بان یادگارهای فرهنگی و طبیعی ایران» از همه‌ی انجمن‌های كوشا در سراسر كشور که دغدغه‌هایی مشابه دارند دعوت می‌کند تا با پیوستن به این مجموعه در نشست‌های آتی شرایطی را فراهم آورند که بر هم‌افزایی در وحدت ملی و هم‌سویی‌مان در پاسداری از یادگارهای فرهنگی بیفزاید.
2. امانت گرفتن منشور کورش بزرگ از موزه‌ی بریتانیا و نمایش آن در موزه‌ی ایران باستان در آغاز سال تحصیلی جدید را به فال نیک گرفته و مراتب سپاسگزاری خود را از کسانی که برای به انجام رساندن این حرکت کوشیدند اعلام می‌کنیم. اما این حرکت ملی و سخنانی که در پی آن از سوی رییس‌جمهور و رییس دفتر ایشان درباره‌ی بزرگی کورش عنوان شد از سوی شماری از شخصیت‌ها مورد نقد قرار گرفت. از آن‌جایی که بخشی از این نقدها به ذاتِ تاریخی موضوع، و نه شیوه‌ی فعالیت‌های دولت که در مسایلی مورد انتقاد ما نیز هست، برمی‌گردد «دیده بان یادگارهای فرهنگی» وظیفه‌ی خود می‌داند جهت روشن شدن افکار عمومی نکاتی را یادآوری نماید.
به نظر می‌رسد گفتمان کسانی که به نقد سخنان رییس‌جمهور پرداختند بر پیش‌شرط‌هایی کاملاً نادرست استوار است. پیش‌فرض‌هایی مانند: آشنا شدن با تاریخ و فرهنگ ایران یا سخن گفتن از آن به معنای باستان‌گرایی است؛ به معنای تجلیل از نظام سلطنتی است؛ به معنای نفی فرهنگ شیعی است؛ با برنامه‌ریزی یهود (!) صورت می‌گیرد؛... در حالی که اگر نگاهی منطقی به این گزاره‌ها داشته باشیم نادرستی آنها را بدیهی می‌بینیم. تنها اشاره می‌کنیم که سال‌هاست گفتمانی - که وام‌دار جریان‌های استعمارساخته‌ی دو سده‌ی اخیر برای تجزیه‌ی ایران است - در راستای تکه‌پاره کردن هویت و تاریخ کشورمان می‌کوشد با رو در رو قرار دادن تاریخ‌های باستانی و اسلامی ایران در واقع دو نیروی ایرانیت و اسلامیت را به جنگ کشاند. شوربختانه برخی از کسانی که دغدغه‌ی دین مردم را دارند نادانسته و بدون آگاهی - هر چند با نیتی پاک - در دام این جریانِ هم ایران‌ستیز و هم اسلام‌ستیز افتاده‌اند، در حالی که در زمانه‌ای که قدرت‌های جهانی هم‌چنان چشم طمع به منابع کشورهای دیگر دارند - و در این میان خلیج فارس و دریای مازندران از کانون‌های مهم این رقابت به شمار می‌روند - تکیه بر ملت‌گرایی، در کنار تجهیز ایرانیان به باورهای محکم دینی، ضرورتی ملی به شمار می‌رود. هم‌چنین با توسل به نام حضرت رسول اکرم (ص) و امام علی (ع) عدم نیاز به یادآوری نام بزرگان تاریخ‌مان را توجیه کردن، به نظر نمی‌رسد دستاویزی اخلاقی و منطقی باشد چرا که هر کدام از این بزرگانِ دینی و تاریخی ساحتِ ویژه‌ی خود را دارند؛ همان‌گونه که شخصیت‌های معترض به یاد کردن از کورش، خود برای بزرگداشت نیاکان‌شان مراسم مختلف برگزار کرده و از بزرگی‌شان یاد می‌کنند.

3. آن‌گونه که ایران‌دوستان انتظار داشتند از سوی نهادهای حكومتی برای منشورِ انسان‌گراییِ کورش بزرگ تبلیغی صورت نگرفت؛ چه شهرداری تهران که حرکتی برای خبررسانی در سطح شهر انجام نداد و چه صدا و سیما که کوچک‌ترین سهمی در این حرکت ملی تاکنون نداشته است، اما سخن ما با رییس‌جمهور است. ایشان شاید در دو حوزه‌ی یادشده توان اعمال سیاست‌های شایسته را نداشته باشند ولی دست‌کم می‌توانند سیاست‌های عنوان‌شده‌شان را در بخش‌هایی که تحت اختیارشان است اعمال کنند. برای نمونه، از کارشناسانی خبره و ایران‌دوست و به ویژه نزدیک به همین اندیشه برای وزارت آموزش و پرورش و سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی بهره ببرند:
- آقای رییس‌جمهور می‌توانند در طرح بازنگری کتاب‌های درسی، بر خلاف نظرهایی که وزیر آموزش و پرورش ابراز کرده‌ است، دستور دهند سهم تاریخ ایران بیشتر شود و به ویژه با این دید کتاب‌های جدید تدوین شوند که همه‌ی تاریخ ایران، از گذشته‌های دور و ایلامی‌ها تا اکنون، یک‌پارچه و جزو تاریخ ایران است و همه به یک‌سان و تنها با بزرگ‌نمایی چهره‌های تاریخ‌ساز نوشته شوند؛
- آقای رییس‌جمهور دستور دهند سهم نیروهای کارشناس در سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی، به عكس روندِ كنونی، بیشتر شود و به ویژه جلوی حرکت‌هایی را که می‌رود سال‌ها تجربه و نهادسازی آن سازمان را با پراکنده و كم‌توان کردن مراکز تصمیم‌گیری‌اش بر باد دهد گرفته شود. به باور ما، این سازمان – در كشوری كهن و غنی هم‌چون ایران – از پتانسیل تبدیل به وزارت‌خانه برخوردار است؛

- در آخرین لحظاتی كه بیانیه را آماده می‌كردیم در كمال شگفتی به‌توسط روابط عمومی موزه‌ی ملی ایران آگاه شدیم كه آن موزه در روزهای ششم و هفتم آبان‌ماه به دلیل به‌روزرسانی سیستم امنیتی تعطیل است. این خبر در حالی منتشر می‌شود كه امید می‌رفت امسال بر خلاف سالیان گذشته كه مسؤولان محوطه‌ی تاریخی پاسارگاد در روز هفتم آبان مانع ورود هم‌میهنان به آن محوطه می‌شدند در پذیرش دوستداران تاریخ و فرهنگ ایران سعه‌ی صدر بیشتری را شاهد باشیم. اگر واقعاً به‌روزرسانی سیستم امنیتی مد نظر باشد باید خاطرنشان ساخت كه در انتخاب روزش بسیار كج‌سلیقگی شده است و اگر هدف از آن ایجاد فضایی به‌دور از تنش و هیجان برای میراث ایران است كه باید عنوان كرد چنین چیزی خواستِ همه‌ی دوستداران تاریخ و فرهنگ ایران است ولی به‌نظر نمی‌رسد چنین كوشش‌هایی این منظور را برآورده سازند و تنها جا را برای گسترش شایعه‌ها باز می‌كنند. به هر رو، امیدواریم زمانِ چنین كاری تغییر كند.