ایران‌بوم

«هاشم اتفاقی» در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، با اشاره به اینکه مسجد جامع رقه تقریباً در شرقی‌ترین بخش روستا واقع شده است، گفت: موقعیت مسجد که در میانه‌ی فضای باز و دور از روستا واقع شده، از نقل مکان روستا از پیرامون آن نشان دارد. برای این انتقال جغرافیایی احتمالاتی چند وجود دارد. اول از همه اینکه این انتقال بتدریج انجام شده و با نقل مکان مردم از رقه به بشرویه با رونق و اعتبار گرفتن بشرویه از دوران تیموری به بعد انجام شده است.

وی ادامه داد: ظاهر و سیمای مسجد در میانه فضای خالی پیرامون خود، با مجموعه‌های پیچیده خود، حالت باستانی و خط آسمان متنوع خود، گویای اهمیت و اعتباری در منطقه است، اعتباری که ما را وادار می‌کند که آن را همان مسجدی بدانیم که ناصر خسرو از آن این گونه نام می‌برد، چون از طبس دوازده فرسنگ بیامدیم قصبه‌ای بود که آن را «رقه» می‌گویند. آب‌های روان داشت و زرع و باغ و درخت و بارو و مسجد آدینه و مزارع تمام دارد نهم ربیع‌الاخر از رقه برفتیم و دوازدهم ماه به شهر تون رسیدیم میان رقه و تون بیست فرسنگ است.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری بشرویه اظهار کرد: مصالح و مواد به‌کار رفته در ساخت مسجد، از خشت خام بوده که بر بستر سکویی از سنگ لاشته بنا شده است.

اتفاقی افزود: نمای خشتی در بیرون بنا با کاهگل و در نماهای داخلی حیاط، با اندودی (خام آهک) پوشیده شده است.

وی با اشاره به اینکه مسجد سه ایوان دارد، اظهار کرد: به جز ایوان قبله، باقی ایوان‌ها با تاق جناغی تیزه‌دار و ایوان قبله با نوعی قوس بیضی عمودی پوشیده شده است. نوع تاق در ایوان اصلی به‌صورت دو تاق آهنگ بزرگ در ابتدا و انتهای آن وجود داشته و تاق گردی نیز در وسط اجرا شده، اما پوشش دیگر ایوان‌ها با تاق آهنگ است.

رئیس اداره میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری بشرویه گفت: تاق ایوان اصلی حدود 20 سال پیش مرمت شده که گفته می‌شود که تاق اصلی آن نیز به همین صورت بوده است.

اتفاقی تصریح کرد: مسجد، یک ورودی از جبهه جنوب‌شرقی و یک ورودی از شمال‌غربی دارد. هم از نظر معماری و هم به گفته اهالی ورودی اصلی مسجد از سمت شمال بوده و وجود پله‌های عریض هم‌چنین سردری با تاق جناغی این حقیقت را نشان می‌دهد. اما اکنون سردر جبهه جنوبی بیشتر استفاده می‌شود و علت آن نوع ارتباط راه‌های منتهی شده به مسجد است.

رئیس اداره میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری بشرویه ادامه داد: بعد از ورودی (فعلی) یک راهرو وجود دارد که از گوشه حیاط مرکزی وارد آن می‌شود. در حالی که ورودی اصلی از کنار ایوان وارد شده و این در مساجد تک ایوانی مانند مسجد جامع سرایان، مسجد میانده، مسجد جامع ارسک و دیگر مساجد دیده می‌شود که محور فرعی ورودی عمود بر محور اصلی با یک ورودی تقریباً در کنار ایوان اصلی ایجاد می‌شود.

اتفاقی خاطرنشان کرد: عمده فضاهای مسجد در جبهه غربی و در سمت شبستان است و این حاکی از آن است که مسجد اصلی در واقع بر اساس یک ایوان بنا شده است. چنانکه با توجه به گزارش‌ها نیز ایوان‌های دیگر در دوره‌های بعدی مانند صفویه و قاجاریه الحاق شده است.