یادمان
هر تصميمي درباره‌ي شوش يك تصميم مهم تاريخي است
- يادمان
- زیر مجموعه: ديده‌بان یادگارهای فرهنگی و طبيعی ایران
- دوشنبه, 05 بهمن 1388 11:37
- آخرین به روز رسانی در دوشنبه, 05 بهمن 1388 11:37
- نمایش از دوشنبه, 05 بهمن 1388 11:37
- بازدید: 3465
سرپرست برنامه‌ی تعیین عرصه و حریم شوش:
هر تصمیمی درباره‌ی شوش یک تصمیم مهم تاریخی است
امیدوارم تصمیم‌ها بر مبنای نظر کارشناسان باشند نه سلایق و علایق مدیریتی
خبرگزاری دانشجویان ایران - تهران
سرویس: میراث فرهنگی
هر تصمیم و اقدامی درباره‌ی مجموعه‌ی باستانی شوش، یک تصمیم و اقدام مهم تاریخی است و قضاوت‌های زیادی در آینده نسبت به آن صورت خواهد گرفت.
به گزارش خبرنگار بخش میراث فرهنگی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، این جملات بخشی از مطلبی است که سرپرست برنامه‌ی «تعیین عرصه و حریم محوطه‌ی باستانی شوش» در توضیح آخرین اظهارات رییس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری درباره‌ی شوش در اختیار ایسنا قرار داده است.
محمدتقی عطایی در این مطلب بیان کرده است: بی‌آن‌که علاقه‌مند باشم، خود را به حاشیه‌هایی که برای «مجموعه‌ی باستانی شوش» ایجاد شده است، وارد کنم، باید بگویم، این اظهارات چندان تازه نیستند و دست کم یک‌سال است که شماری از مدیران محترم سازمان میراث فرهنگی و گردشگری بدون هیچ استدلالی و بر مبنای رفتارهایی که نه از حیث علمی و نه از دیدگاه مسایل کلان میراث فرهنگی قابل توجیه است، بر رد یا ابطال نظرات پژ‍وهش‌گران، کارشناسان و صاحب‌نظران باستان‌شناسی ایران پافشاری می‌کنند.
او با اشاره به این‌که پیش از این هم در برخی سخنرانی‌ها اظهار شده بود که «باستان‌شناسان می‌خواهند مردم شوش را از شهرشان بیرون کنند»، اظهار کرده است: واضح است که نه‌تنها باستان‌شناسان هیچ‌گاه چنین نظراتی نداشته‌اند، بلکه اساسا شهر مدرن شوش براثر فعالیت‌های باستان‌شناسی از 150سال پیش به این سو تدریجا شکل گرفته است. بنابراین باستان‌شناسی و باستان‌شناسان در رونق و توسعه‌ی شهر شوش نقش اصلی و انکارناپذیری را ایفا کرده‌اند. هم‌اکنون نیز باستان‌شناسان هم‌چون گذشته خواهان اعتلا و بویژه صیانت از پشتوانه‌های فرهنگی این «کهن‌ترین پایتخت ایران» و یکی از «مهمترین کانون‌های شکل‌گیری شهرنشینی جهان» هستند. این اظهار نظر که «باستان‌شناسان برای مردم دردسر درست کردند» یا «باستان‌شناسان می‌خواهند مردم شوش را از شهرشان بیرون کنند» یک ایده‌ی انحرافی و شعارگونه است که این روزها نه فقط درباره‌ی شوش، که در بسیاری موارد دیگر نیز شنیده می‌شود.
این باستان‌شناس در ادامه‌ی مطلب خود توضیح داده است: نتایج برنامه‌ی «تعیین عرصه و حریم محوطه‌ی باستانی شوش» کاملا مبتنی بر ضوابط علمی رایج در باستان‌شناسی ایران و جهان و با درنظر داشتن حداقل‌هایی که مورد نظر کمیته‌ی میراث جهانی است، انجام گرفت. گزارش مقدماتی و سپس نهایی و نقشه‌هایی که به‌طور واضح و با استناد به مدارک باستان‌شناختی، محدوده‌های عرصه و حریم را مشخص می‌کنند، به پژوهشکده‌ی باستان‌شناسی کشور و مدیریت وقت پایگاه میراث فرهنگی شوش و سازمان میراث فرهنگی استان خوزستان ارائه شد و با برگزاری جلسات کاری متعدد که کارشناسان باسابقه و مدیران ارشد سازمان میراث فرهنگی در آن شرکت داشته‌اند و مستندات آن هم موجود است، مورد تأیید قرار گرفت و به تصویب مقدماتی هم رسید. با این وصف، ابلاغ آن به استان به‌دلیل مشکلاتی که از پیش در استان خوزستان به واسطه‌ی صدور غیرقانونی مجوز برای چند هتل وجود داشت، پذیرش نهایی سند را معطل گذاشت.
عطایی ادامه داده است: این‌که از سوی مدیران محترم سازمان میراث فرهنگی اعلام شده که موضوع حریم شوش رسانه‌یی شده است و این‌که «اگر عمدی نبوده باشد، از سر بی‌خردی بوده است» استدلال بجا و درخوری نیست، زیرا اولا باستان‌شناسان مسؤول برنامه‌ی تعیین حریم شوش، مسؤول رسانه‌یی شدن آن نیستند، بلکه بیش از همه، مدیریت میراث فرهنگی استان خوزستان و خبرنگاران حوزه‌ی میراث فرهنگی و دوست‌داران میراث فرهنگی این استان موضوع را رسانه‌یی کردند که تناقض‌گویی‌ها در بررسی پرونده‌ی شوش و طولانی شدن بیهوده‌ی روند بررسی آن به این مسأله دامن زد. به‌جز این، شوش یک مجموعه‌ی جهانی است و فی‌نفسه مورد توجه افکار عمومی قرار دارد و نمی‌توان از توجه رسانه‌ها به مسایل آن جلوگیری کرد.
علاوه بر این، علت عصبانیت و ناراحتی مدیران سازمان میراث از توجه رسانه‌ها به این موضوع قابل درک نیست، چون به‌نظر نمی‌رسد که رسانه‌یی شدن، علت وجود مشکل در شوش باشد، بلکه برعکس باید از خبرنگاران حوزه‌ی میراث فرهنگی کمال تشکر را داشت که مسایل میراث فرهنگی را اطلاع‌رسانی می‌کنند و پلی میان مردم و موضوعات میراث فرهنگی و گردشگری هستند. هم‌چنین باید از مدیران خواست که با شفافیت بیش‌تری اخبار این حوزه را در اختیار رسانه‌ها قرار دهند.
او در مطلب خود تأکید کرده است: برنامه‌ی «تعیین عرصه و حریم محوطه‌ی باستانی شوش» به اذعان صاحب‌نظران و پیش‌کسوتان ایرانی و بین‌المللی، برنامه‌ای علمی بوده است که در نهایت هم در خلال جلسات متعدد کارشناسی، از وسعت «حریم علمی و اصلی» که تعیین کردیم، فروکاسته شد و بخش بزرگی از آن با استدلال هم‌خوانی با واقعیات شهری حذف و تعدیل شد که البته این امر مورد قبول ما نیست و راه‌کارهایی برای این موضوع وجود دارند. با این وصف، حریم تعدیل‌شده نیز هنوز به تصویب نرسیده است.
وی درباره‌ی تصویب حریم تعدیل‌شده بیان کرده است: مسؤولیت این موضوع برعهده‌ی تصمیم‌گیران است که البته امر ساده‌ای نیست و بدون شک می‌توان گفت که از مهمترین موضوع‌های چند دهه‌ی اخیر تاریخ ما خواهد بود. هر تصمیم و اقدامی درباره‌ی مجموعه‌ی باستانی شوش، یک تصمیم و اقدام مهم تاریخی است و قضاوت‌های زیادی در آینده نسبت به آن صورت خواهد گرفت. به هر حال، باید یادآوری کرد که میراث فرهنگی، مقوله‌ای است برگشت‌ناپذیر و هر تصمیمی در این حوزه بسیار حساس و مهم است. شنیده‌ها حاکی از آن است که به‌زودی جلسه‌ای با شرکت شماری از مدیران ارشد سازمان به این موضوع اختصاص خواهد داشت که البته امیدوارم تصمیمات بر مبنای نظرات کارشناسان و صاحب‌نظران موضوع شوش اتخاذ شود و نه با توجه به سلایق و علایق مدیریتی و توجیه و تفسیرهایی شخصی که در ماه‌های گذشته شنیده‌ایم. به هر رو، مسؤولیت هرگونه تصمیمی درباره‌ی «عرصه و حریم شوش»، درست یا نادرست، متوجه تصمیم‌گیران خواهد بود و در آینده، باید پاسخ‌گو باشند. شایسته است، از تجربیات پیشین تشکیلات میراث فرهنگی که کارهای موفقی را در دهه‌های گذشته برای نجات محوطه‌هایی هم‌چون هگمتانه در همدان یا کنگاور در کرمانشاه انجام داده‌اند، بهره گیریم.
عطایی در پایان این مطلب اضافه کرده است: نمونه‌ی شوش، اگرچه از حیث اهمیت بسیار سترگ است، اما از حیث نگاهی که متولیان میراث فرهنگی باید به آن داشته باشند، نگاهی تجربه‌ناشده نیست. بنابراین خوب است، به تجربیات موفق گذشته که کم هم نیستند، رجوع شود و تصمیم‌ها بهتر از گذشته اتخاذ شود تا برای آینده به‌عنوان یک الگو بتوان از آن یاد کرد.
تاکنون نظرات و راه‌کارهای کارشناسان و صاحب‌نظران به‌روشنی ارائه شده‌اند. بنابراین باید منتظر تصمیم مدیران و تصمیم‌گران بود. در مجموع، بهتر است هرچه زودتر این مشکل حل شود و به استقبال تهیه‌ی پرونده‌ی ثبت جهانی شوش برویم. مایه‌ی تأسف است که می‌بینیم در فهرست میراث جهانی، بعضا محوطه‌هایی از سراسر جهان وجود دارند که درصد ناچیزی از اهمیت شوش را هم ندارند، ولی با کوشش متولیان‌شان در فهرست میراث جهانی ثبت و به جهان معرفی شده‌اند؛ اما شوش نه‌تنها از این قابلیت بی‌بهره مانده، بلکه در تصویب محدوده‌ی عرصه و حریم آن نیز کوتاهی شده است و می‌شود.
