ایران‌بوم

دکتر هوشنگ طالع، واپسین بازمانده از گروه پارلمانی حزب پان‌ایرانیست که در جریان جدایی بحرین از ایران دولت را در سال 1349 خورشیدی به استیضاح کشاند، بحرین را هنوز هم قانوناً یکی از استان‌های ایران دانست.

دکتر هوشنگ طالع عصر هشتم آذرماه در همایش «تاریخچۀ بحرین و جزایر ایرانی خلیج فارس، از دریچۀ اسناد» دربارۀ آنچه در مجلس بیست و دوم شورای ملی روی داد و بحرین از ایران جدا شد گفت: آنچه در این مجلس روی داد خلاف قانون اساسی و خلاف آیین‌نامۀ مجلس شورای ملی بود و حتی اگر بتوانیم نام آن را قانون بگذاریم؛ قانون ناقصی بود چرا که باید در مجلس شورای ملی به تصویب می‌رسید و اگر لازم بود به تصویب مجلس سنا و سپس از سوی شخص پادشاه به امضا می‌رسید و سپس در روزنامۀ رسمی کشور اعلام می‌شد که هیچ کدام از این‌ها انجام نگرفت بنابراین بحرین هنوز هم قانوناً جزیی از ایران است.

وی افزود: با توجه به قیام مردم بحرین و تغییراتی که در خاورمیانه در حال روی دادن است و، بر خلاف نظر آمریکایی‌ها، خاورمیانۀ نوینی در حال زایش است و دور نیست که دوباره دو بخش جداشدۀ بحرین در کنار هم قرار بگیرند و هر دو دوباره با سرزمین مادر پیوند پیدا کنند.

وی دربارۀ خیزش مردم بحرین گفت: چه پیش از جدایی بحرین از ایران و چه پس از آن، بحرین همواره ناآرام بوده است برای اینکه انگلیسی‌ها در تمام سرزمین‌هایی که خلق کردند همیشه یکی گروه اقلیت را حاکم بر اکثریت کردند به خاطر این‌که گروه حاکم، از آن‌جایی که پایگاه اجتماعی نداشت، همواره متکی به استعمارگر و نیروی بیگانۀ حمایت‌کننده می‌شد. در بحرین، که اکثریت مردمانش از مذهب تشیع پیروی می‌کنند، حکومت را به دست یک گروه غیربحرینی پیرو اهل تسنن می‌دهند. بنابراین همیشه این کشمکش در آن سرزمین بوده است. اما 50 سال پس از جدایی بحرین از ایران کشمکش شکل یک خیزش همگانی و واقعی پیدا کرد با وجود این‌که نیروهای مسلح عربستان، قطر، کویت، اردن و شیخ‌نشین‌های حاشیۀ خلیج فارس به یاری شیخ غاصب بحرین آمدند اما نمی‌توانند خیزش مردم را سرکوب کنند.

وی به تاریخ سرزمین بحرین اشاره کرد و گفت: سرزمین بحرین در درازای تاریخ عبارت بود از خلیج کاظمیه یعنی در جنوب بحرین آغاز می‌شد و تا دماغۀ قطر ادامه داشت و جزیرۀ کنونی بحرین بخشی از آن است. یعنی بحرین سرزمین بزرگی بود که از زیر بصره آغاز می‌شد و تا دماغۀ قطر ادامه داشت.

نویسندهٔ دورهٔ 6 جلدی تاریخ تجزیهٔ ایران، با استناد به معجم‌البلدان یاقوت حموی گفت: در معجم‌البلدان مرزهای بحرین را میان بصره و عمان می‌داند. بحرین سرزمین بزرگی بوده است که در دوران پادشاهی شاه صفی عثمانی‌ها به این سرزمین یورش می‌آورند و سرزمین بحرین کرانه‌ای را که امروزه قیام در آن‌جاست اشغال می‌کنند که رفته رفته در ادبیات ایرانیان و اعراب نام بحرین تنها به این جزیره بازمی‌گردد. جزیرۀ بحرین مشتمل بر سی و اندی جزیره است.

طالع بیان داشت: از شگفت روزگار اولین سرزمینی که زیر سلطۀ عربان رفت بحرین بود، نخستین سرزمینی که استقلال خودش را از خلافت عربان اعلام کرد بحرین بود و نه طاهریان، که شوربختانه در تاریخ ایران به روشنی از آن نام برده نشده است.

وی افزود: قرمطیان قیام گسترده‌ای می‌کنند و از یوغ عربان بیرون می‌آیند و نزدیک به سیصد سال حکومت مستقل داشتند. حتی احمد قرمطی به مکه لشگر می‌کشد و درهای کعبه را می‌گشاید و همۀ خزاینی را که از ایران و روم در آنجا جمع شده بود به بحرین انتقال می‌دهد. بدین سان در روزگار گذشته بحرین همیشه بخشی از شاهنشاهی ایران بود و اگر در ایران دولت فراگیر ملی وجود داشت بحرین و دیگر جزایر خلیج فارس تابع ایران بودند.

وی به اشغال بحرین اشاره کرد و گفت: با ورود پرتغالی‌ها به خلیج فارس و اشغال جزیرۀ قشم و درگیری‌های ایران با ازبکان و عثمانی باعث شد که آنها بحرین را نیز اشغال کنند که سپس‌تر شاه عباس پرتغالی‌ها را بیرون راند و به دایرۀ دولت فراگیر ملی بازگرداند. پس از آن‌که انگلیس‌ها در این منطقه حضور پیدا می‌کنند کشمکش‌های ایران با انگلستان بر سر این سرزمین وجود داشته و ایران همواره بحرین را بخشی از سرزمین ایران می‌دانست، به گونه‌ای که در سال 1348 ادارۀ نهم سیاسی وزرات امور خارجه کتابی با نام «بحرین از دوران هخامنشی تا دوران حال» منتشر می‌کند. در واقع این کتاب 9 ماه پیش از جدایی بحرین از ایران جدا چاپ می‌شود که حاوی اسناد بسیار مهمی به زبان فارسی، عربی و انگلیسی دربارۀ بحرین است.

طالع تصریح کرد: در سال 1336 نشست هیئت وزیران با حضور محمدرضاشاه پهلوی است که در این سال در تقسیمات جغرافیایی ایران تغییراتی انجام شد که بحرین به عنوان چهاردهمین استان ایران اعلام شد و دو کرسی هم، به صورت نمادین، در مجلس برای نمایندگان بحرین خالی بود که شوربختانه چند سال بعد زیر فشارهای آمریکایی‌ها و انگلیسی‌ها شاه در گفت‌وگویی در دهلی نو تلویحاً از مالکیت ایران بر بحرین صرف نظر می‌کند.

وی با اشاره به سخن محمدرضاشاه پهلوی که گفته بود ما نمی‌خواهیم به زور بحرین را به خاک میهن بازگردانیم چرا که ما را اشغالگر خواهند نامید، گفت: خوب شد که در مسئلۀ آذربایجان در آذرماه 1325 شاه هیچ‌کاره بود و نخست‌وزیر بود که دستور حرکت نظامیان را می‌داد وگرنه دست روی دست می‌گذاشت تا آذربایجان نیز از دست برود چرا که گروهی ما را اشغالگر می‌نامیدند.

دکتر طالع در دنبال سخنانش به مبحث شیوۀ نظرگیری مختصر و تشریفاتی که از سوی نمایندۀ سازمان ملل در بحرین انجام شد و از آن به عنوان همه‌پرسی یاد می‌شود پرداخت و گفت: به گیچاردی، نمایندۀ ویژۀ سازمان ملل، بنا بر گفتۀ خودش، فهرستی از سازمان‌های وابسته به شیخ غاصب بحرین را می‌دهند تا نظر آنها را به عنوان مردمان بحرین به رئیس سازمان گزارش کند. آن‌گاه همان گزارش به رأی مجلس شورای ملی هم گذاشته می‌شود که جز 4 تن دیگر نمایندگان آن را تأیید می‌کنند.

بحرین سرفراز

در ادامۀ همایش هما ارژنگی، شاعر نامی، با صدای نغز و آهنگین و دلنشینش شعری دربارۀ خیزش مردم بحرین خواند:

بحرین سرفراز
ای پارۀ تن وطنم - خاک میهنم
چون موج‌های تند خلیج همیشه پارس
جان بر لبان رسیده ز آزار غاصبان
با مشت‌های برشده تا سوی آسمان
فریاد می‌زنی...
آزاده مردمت که به رگ‌های گرم‌شان
خون در هوای مهر وطن موج می‌زند
از خود گذشته، کف به لب، از خشم بی‌امان
تلخینۀ شرنگ اسارت به کام‌شان
آماده گشته‌اند به پیکار ناکسان...
آنجا هوای آتش و بوی گلوله‌هاست
آنجا زمین ز سرخی خون‌رنگ لاله‌هاست
آنجا نشان ظلم جهان‌خوارگان پست
بنهفته در کشاکش این طرفه ماجراست...
در خاطرم مدام فریادهای مردم از بند خسته‌ات
همراه موج‌های خلیج همیشه پارس پژواک می‌شوند

بحرین سرفراز
ای پارۀ تن وطنم - خاک میهنم
من هم به بال باد نویسم سرود خویش
از اشتیاق بافته در تار و پود خویش
هر چند از تو دورم و دستان من تهی است
جان و دل از امید رهایی لبالب است
تنها نمی‌گذارمت ای پارۀ وطن
آنک سپیده از پی تاریکی شب است

گفتنی است شروین وکیلی و مجید تفرشی از دیگر سخنرانان این همایش بودند که گزارش سخنان این دو سخنران نیز بازتاب داده خواهد شد.