کوچه‌ها در انتظار شادی و نشاط کودکان / فراموشی بازیهای قدیمی
- ميراث معنوي
- نمایش از دوشنبه, 30 آبان 1390 17:10
- بازدید: 4533
برگرفته از خبرگزاری مهر
بازی بخش بزرگی از زندگی هر انسانی است که زیبا‌ترین و پاک‌ترین فعالیت در جهت شکوفایی و رشد کودک است ولی امروزه بسیاری از بازیهای قدیمی به فراموشی سپرده شده است.
به گزارش خبرنگار مهر، بازی یکی از نیازهای اساسی کودک محسوب می‌شود که با وجود سرگرم کردن کودک او را برای ورود به زندگی بزرگسالی آماده می‌سازد.
عمو زنجیر باف، یه قل دو قل، الک دولک، هفت سنگ، اتل متل توتوله، لی لی حوضک و تیله بازی، بازی‌هایی است که سالهاست به فراموشی سپرده شده است و دیگر صدای ان در کوچه‌ها نمی‌پیچد.
چه حس خوبی داشت وقتی فقط با چند متر کش یا چند قلوه سنگ و چند تکه چوب بچه‌های محل دور هم جمع می‌شدند و با همین وسایل ساده تا ساعت‌ها بساط شادی و خنده آنها فراهم می‌شد.
کش بازی، الک دولک و هفت سنگ همان بازیهای قدیمی بود که نسل به نسل منتقل شدند و با کمترین هزینه بیشترین وقت کودکان را می‌گرفتند.
یادش به خیر وقتی به خانه مادربزرگ می‌رفتیم و خانه را روی سرمان می‌گذاشتیم مادر بزرگ هم همه بچه‌ها را دور خود جمع می‌کرد و بازیهای کودکانه می کردیم.
در گذشته‌ای نه چندان دور در کوچه‌ها و محله‌ها صدای پر نشاط و شادی کودکان به گوش می‌رسید، صدایی که نشان از سر زندگی و شادابی داشت و به کوچه‌ها و محله‌ها عطر و رنگ خاصی می‌بخشید.
گرگم به هوا، قایم موشک، وسطی و گرگ و گله، حالا این بازیهای عامیانه تبدیل به یک گوهر ناب شده‌اند.
بچه‌های امروز شاید دیگر این بازی‌ها را به خاطر نیاورند، شاید یادشان نباشد که بچه‌های دیروز چگونه در کوچه‌ها و محله‌ها دور هم جمع می‌شدند و بازی می‌کردند.
در این بازی‌ها بود که لذت کودکی با تمام وجود حس می‌شد. اما حالا این حس خوب کمتر دیده می‌شود و بسیاری از کودکان حتی اسم این بازی‌ها را هم نشنیده‌اند. حالا دیگر در کوچه‌ها و محله‌ها صدای پر شور و نشاط بچه‌ها که با اشتیاق زیبای کودکانه با هم بازی می‌کردند خالی است و دیگر خبری از این بازیهای سنتی نیست.
کودکان امروز بر خلاف کودکان دیروز زندگی بسیار متفاوتی دارند و این تفاوت به روشنی در نوع و شیوه بازی کردن آنها مشهود است. دوستان صمیمی کودکان امروزی کامپیو‌تر، پلی استیشن و تلویزیون هستند و آنها در دنیای کودکی‌شان دنبال بازیهای وارداتی خشن می‌روند.
کودکان دیروز بیشتر اوقات خود را در کنار دوستان و بازی با وسایل ساده می‌گذراندند، آنها در این بازی‌ها می‌آموختند که چگونه از ابتدایی و ساده‌ترین وسایل و با ابتکار خود وسیله بازی فراهم آورند و این بازی‌ها باعث خلاقیت، توانایی و شکوفایی استعدادهای آنها می‌شد.
در فضایی جدا مانده از هر دستاورد و تکنولوژی زیبا‌ترین لحظات کودکی خود را می‌گذراندند. سادگی و صمیمیت بازیهای کودکان دیروز چقدر به دل می‌نشیند.
کار‌شناسان و پژوهشگران به این نتیجه رسیده‌اند که بازی نیاز اولیه و ضروری کودکان است و هر چه امکان بازیهای سازنده و سالم بیشتر باشد، ذهن و فکر کودک بهتر پرورش یافته و خصوصیت‌های اجتماعی او بهبود می‌یابد.
بازی یک رفتار اجتماعی است که شکل و محتوای آن برگرفته از هنجار‌ها و آداب و رسوم جامعه است. کودکان در غالب بازی می‌توانند هنر با هم زیستن را بیاموزند و از بودن در کنار یکدیگر لذت ببرند.
بازی به آنها یاد می‌دهد که با بزرگ‌تر از خود چطور رفتار کنند و برخوردشان با کوچکتر‌ها چگونه باشد، که همه این ویژگی‌ها در بازیهای سنتی نهفته است. بازی‌هایی که امروزه با ورود رایانه و بازیهای رایانه‌ای رنگ باخته و به خاطرهای گنگ و دور تبدیل شده‌اند.
بازیهای سنتی علاوه بر اینکه برای سرگرمی استفاده می‌شدند، طوری طراحی شده‌اند که تمامی مفاهیم و نیازهای افراد را در بر می‌گیرند.
گفته می‌شود در بیشتر بازیهای سنتی ایران مفاهیمی چون تعادل، سرعت، تقسیم کردن، کم کردن، اضافه کردن، رقابت، همکاری، گذشت، حفظ دوستان، قضاوت و اعتماد به نفس آمیخته شده‌اند و این در حالی است که افزایش روحیهی مسئولیت پذیری، تقویت روحیه، بردباری، همکاری و نزدیکی به طبیعت در کنار سرعت، چابکی و زیرکی از نتایج مثبت این بازی‌ها به شمار می‌رود.
آشنا کردن کودکان با بازیهای سالم و آموزنده سنتی، می‌تواند اقدامی مناسب در جهت حفظ فرهنگ و سنت بومی هر منطقه باشد.
با فراموشی این بازی‌ها، بخشی از خاطره رفتاری پدران و مادران خود را از دست می‌دهیم. هر بازی محلی دنیایی از باورهای فرهنگی یک قوم و یک محل را در دل خود به امانت دارد.
با فراموشی هر کدام از این بازی‌ها در زمانه‌ای که تکنولوژی به عادت پذیرفته شده همه آدمیان، تبدیل شده است، علاوه بر اینکه بخشی از خاطره نیاکان خود را به فراموشی می‌سپاریم، به آسانی ظرفیت بسیار زیاد این بازی‌ها را برای ایجاد تنوع در اوقات فراغت کودکان و نوجوان را نیز از دست می‌دهیم.
احیای بازیهای سنتی و قدیمی زمینه خوبی برای ایجاد ارتباط میان نسل‌هاست که با احیای این بازی‌ها می‌توان تصویری از سادگی و صمیمیت کودکان دیروز را در بازیهای کودکان امروز مشاهده کرد.
..................................
نسرین گنچی
