ایران‌بوم

پوششی از رسوب های رودخانه پلوار ( سیوند ) پس از آبگیری سد سیوند همه محوطه های باستانی غرق شده در این سد را در بر گرفته و از بین می برد. این اتفاق باستان شناسی زیر آب در تنگه بلاغی را بدون معنا می کند. انباشت رسوب رودخانه پلوار(سیوند) پس از آبگیری سد سیوند باعث بی نتیجه ماندن باستان شناسی زیر آب می شود.

سد سیوند در نزدیکی پاسارگاد و میان دره ای به نام بلاغی احداث شده است. مسئولان پروژه سد سیوند و سازمان میراث فرهنگی گمان نمی کردند احداث این سد منجر به زیر آب رفتن 130 اثر تاریخی در محدوده تنگه بلاغی می شود. از سال 1381 که موضوع آثار باستانی تنگه بلاغی طرح شد، سد سیوند به یکی از پروژه های عمرانی مورد توجه تبدیل شد. از جمله موضوعاتی که درباره کاوش های باستان شناسی در تنگه بلاغی مطرح شده، باستان شناسی زیر آب پس از آبگیری سد سیوند است.
علیرضا عسگری سرپرست هیات مشترک ایران و ایتالیا در کاوش های تنگه بلاغی با غیر ممکن دانستن کاوش های باستان شناسی زیر آب در دریاچه سد سیوند گفت: «باستان شناسی زیر آب تنها در اقیانوس ها و دریاهایی که در اعماق خود جریان آب راکد است، انجام می شود. دریاچه سد سیوند را رودخانه پلوار ( سیوند ) پر می کند و جریان آب همواره در این دریاچه وجود دارد. جریان آب نیز سبب می شود تا رسوب رودخانه ها به پشت سد منتقل شود به همین علت محوطه های باستانی در خطر زیر این لایه های رسوبی قرار می گیرند.»
او در ادامه گفت: «این لایه های روسوبی از طرفی باعث از بین رفتن سد می شوند زیرا در یکصد سال آینده پس از آبگیری سد سیوند آن قدر رسوب پشت سد جمع می شود که آب رودخانه از تاج سد بالا تر رفته و این پایان عمر سد سیوند خواهد بود.»
به گفته او این حجم رسوبات در تنگه بلاغی و رودخانه پلوار آن قدر زیاد است که به طور کامل محوطه های باستانی تنگه بلاغی را می پوشاند و حتی پس از پایان عمر سد در صد یا صد و پنجاه سال آینده اثری از محوطه های باستانی پشت سد باقی نمی گذارد.»
عسگری با اشاره به همکاری مسئولان پروژه سد سیوند با عملیات نجات بخشی تنگه بلاغی گفت: «مسئولان سد همکاری کاملی با هیات های باستان شناسی که تا کنون در تنگه فعالیت داشته اند، دارند. هم اکنون تمامی مسائل رفاهی از جمله محل استراحت باستان شناسان، تهیه غذا، ایاب و ذهاب و دیگر امکانات رفاهی و هزینه های کاوش های باستان شناسی را مسئولان سد سیوند تقبل کرده اند.»
او در ادامه گفت: «مسئولان سد چون باستان شناسان می دانند که با غرق شدن محوطه های باستانی در تنگه بلاغی، مرگ این محوطه ها نیز فرا می رسد و باستان شناسی زیر آب نیز کاری از پیش نمی برد به همین علت تصمیم گرفته اند با کنترل رقوم آبگیری فرصت کافی برای باستان شناسان فراهم کنند تا محوطه های باستانی تنگه بلاغی کاوش شوند.»
بزرگترین عملیات نجات بخشی تنگه بلاغی در حالی با تعامل مسئولان سد سیوند و پروژه نجات بخشی آثار پشت دریاچه ادامه دارد که عده ای برای دستیابی به مقاصد سیاسی ، بدون آگاهی کارشناسی اقدام به جریان سازی کرده و مانع از ادامه تعاملات فرهنگی می شوند.
تاکنون هشت هیات باستان شناسی خارجی در تنگه بلاغی فعالیت های گسترده ای را برای شناسایی آثار باستانی منطقه انجام داده اند و هم اکنون نیز باستان شناسان ایرانی به همراه هیاتی از ایتالیا در منطقه کاوش های باستان شناسی را ادامه می دهند.
تنگه 18 کیلومتری بلاغی در 9 کیلومتری پاسارگاد واقع شده است. سد سیوند که روی رودخانه پلوار احداث شده است پس از آبگیری بخشی از این تنگه را زیر آب می برد و 130 اثر را غرق می کند. هم اکنون با تعامل میان مسئولان دو پروژه سد سیوند و نجات بخشی تنگه بلاغی بزرگترین عملیات نجات بخشی در این تنگه ادامه دارد.